"Balapandardy kúzde sanaıdy" demekshi, qarjygerler qyrkúıek aıynda Qazaqstan búdjetine túsýi tıis delingen tabystyń shamamen 3 trln teńgesi qaıda ketkenin tappaı, aıran-asyr boldy. Úkimet óz esebinde buǵan metaldar men munaı baǵasynyń tómendeýi túrtki deı saldy. Taǵy bir jerde "salyqtar durys jınalmady" degen syltaý aıtyldy. Aqıqaty, qazyna jyrtyǵyn jamaý úshin Ulttyq qordan alynatyn bıylǵy nysanaly transfert kólemi taǵy da ulǵaıtyldy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Naqtyraq aıtqanda, Úkimet 2024 jyly Ulttyq qordan 4 trln teńge shyǵarǵan, jyl sońyna deıin taǵy 2 trln teńge alý josparlary bar.
Qazan aıynyń basynda Halyqaralyq valúta qorynyń Qazaqstandaǵy mısıa basshysy Nıkolá Blanshe osylaısha Ulttyq qorǵa kóbirek qol sala bastaǵan Qazaqstan bıligi áreketin synap, onyń ústine aqsha shyǵystary týraly aqparattardyń ashyq emestigin basa atap ótti. Sóıtken ol bizdiń bılikke mynany aıtty:
"Negizi, Ulttyq qordyń róli jyl saıynǵy búdjet tapshylyǵyn jabýǵa baǵyttalmaǵan, bul bolashaq ósimge, ınfraqurylymdarǵa, ǵylym men bilimge arnalǵan uzaqmerzimdi strategıalyq qarajat".
Sondaı-aq Nıkolá Blanshe tabysynan shyǵysy kóp Qazaqstannyń esep-qısap mamandary jumysyna da kúdik pen kúmán keltirdi.
Osy sóz qamshy boldy ma, álde Úkimet basyna Antıkor adamynyń kelýi áser etti me, biz sóz etip otyrǵan "ǵaıyp 3 trln teńgeniń" izine túren salyna bastady.
Búdjet tapshylyǵy dep ý-shý bolyp jatqanda eks-premer-mınıstr, qazirgi Joǵary aýdıtorlyq palatanyń tóraǵasy Álıhan Smaıylovtyń jasap ketkeni de otqa maı quıǵanmen birdeı bolǵan. Muny kezinde Oljas Bektenov Úkimet basyna kele salasymen jarıa etken edi.
"Smaıylovtyń kabıneti 2023 jylǵy búdjet kirisiniń bir bóligin 2024 jylǵy salyqtar esebinen japqan, saldarynan bıznesmenderge shamamen 600 mlrd teńgeniń QQS-ǵy qaıtarylmaǵan", delindi. Iá, bıyl Ulttyq ekonomıka mınıstriniń aıtýynsha, bıznesmenderge 1,6 trln teńge kóleminde QQS-yn qaıtarylǵan, onyń 1 trln teńgesi bıylǵy jylǵa tıesili bolsa, 600 mlrd teńgege jýyq 2024 jyldyń shyǵyn josparynda joq ótken jylǵy qaryzdar.
Onyń ústine, kúni keshe Joǵary aýdıtorlyq palatasy 2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵy boıynsha jumys qorytyndysyn jarıalady. Ol boıynsha 474 mlrd teńgeniń buzýshylary anyqtalǵany jarıa etildi.
"Búdjet qarajatynyń 2,7 trln teńgesin qamtıtyn 113 nysanǵa júrgizilgen aýdıt nátıjesinde 474 mlrd teńgeniń buzýshylyǵy anyqtaldy, onyń ishinde 128,8 mlrd teńge qarjylyq buzýshylyqtar, 154,8 mlrd teńge tıimsiz josparlaý jáne 190,3 mlrd teńge tıimsiz ıgerý bolyp tabylady. Bul anyqtalǵan qarajattyń 108,8 mlrd teńgesi memleketke qaıtaryldy", delingen qujatta.
Joǵary aýdıtorlyq palata uıǵarymdaryn oryndaý sheńberinde Qarjy mınıstrligi 2025 jylǵy 1 qańtardan bastap qurylys salasyndaǵy búdjettik ınvestısıalyq jobalardyń iske asyrylýyna baqylaýdy kúsheıtpek. Atap aıtqanda, qyrkúıekte Búdjettiń atqarylýy jáne oǵan kasalyq qyzmet kórsetý erejesine túzetýler engizildi. Oǵan sáıkes, qazynashylyq súıemeldeý smetalyq quny 1 mlrd teńgeden bastalatyn sharttarǵa qatysty qoldanylatyn bolady. Buǵan deıin bul kórsetkish 2 mlrd teńgeni quraǵan bolatyn. Mundaı ózgeristerdi Pavlodar oblysyndaǵy aýdıt qorytynydysy qabyldandy. Ol jaǵdaıda shamamen 731 mln teńge is júzinde oryndalmaǵan qurylys jumystaryna tólem jasalǵan. Iaǵnı, Pavlodar qurylys bólimi buryn tólem jasalǵan aktiler negizinde merdiger uıymǵa tólem júrgizgen.
Joǵary aýdıtorlyq palata jıi synǵa ushyraıtyn, bylyq-shylyǵy kóp Áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qoryna da aýdıt júrgizip, búdjet jáne ózge de zańnamalardy, sondaı-aq uıymnyń ishki normatıvtik qujattarynan birqatar buzýshylyqtardy anyqtady. Qorytyndysy boıynsha ÁMSQ men onyń óńirlik fılıaldarynyń basshylyq quramynyń 11 ókilin, onyń ishinde Qordyń basqarma tóraǵasynyń bir orynbasaryn tártiptik jaýapkershilikke tartý týraly sheshim qabyldandy.
Aıta ketsek, mamandar 2025 jyly elimizde búdjet daǵdarysy oryn alatynyn aıtyp, dabyl qaǵýda. Olardyń esebinde, 2025 jylǵy búdjet tapshylyǵy 4,1 trln teńge bolýy múmkin. Al 2024 jylǵy Qazaqstannyń búdjet tapshyǵylyǵy 3,5 trln tengeni quraıtyny aıtylyp júr. Al 2023 jyly Qazaqstan búdjetiniń tapshylyǵy 3,1 trln teńgeni, 2022 jyly 2,3 trln teńgeni qamtypty.
