"بالاپانداردى كۇزدە سانايدى" دەمەكشى، قارجىگەرلەر قىركۇيەك ايىندا قازاقستان بيۋدجەتىنە ءتۇسۋى ءتيىس دەلىنگەن تابىستىڭ شامامەن 3 ترلن تەڭگەسى قايدا كەتكەنىن تاپپاي، ايران-اسىر بولدى. ۇكىمەت ءوز ەسەبىندە بۇعان مەتالدار مەن مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى تۇرتكى دەي سالدى. تاعى ءبىر جەردە "سالىقتار دۇرىس جينالمادى" دەگەن سىلتاۋ ايتىلدى. اقيقاتى، قازىنا جىرتىعىن جاماۋ ءۇشىن ۇلتتىق قوردان الىناتىن بيىلعى نىسانالى ترانسفەرت كولەمى تاعى دا ۇلعايتىلدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ناقتىراق ايتقاندا، ۇكىمەت 2024 جىلى ۇلتتىق قوردان 4 ترلن تەڭگە شىعارعان، جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 2 ترلن تەڭگە الۋ جوسپارلارى بار.
قازان ايىنىڭ باسىندا حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ قازاقستانداعى ميسسيا باسشىسى نيكوليا بلانشە وسىلايشا ۇلتتىق قورعا كوبىرەك قول سالا باستاعان قازاقستان بيلىگى ارەكەتىن سىناپ، ونىڭ ۇستىنە اقشا شىعىستارى تۋرالى اقپاراتتاردىڭ اشىق ەمەستىگىن باسا اتاپ ءوتتى. سويتكەن ول ءبىزدىڭ بيلىككە مىنانى ايتتى:
"نەگىزى، ۇلتتىق قوردىڭ ءرولى جىل سايىنعى بيۋدجەت تاپشىلىعىن جابۋعا باعىتتالماعان، بۇل بولاشاق وسىمگە، ينفراقۇرىلىمدارعا، عىلىم مەن بىلىمگە ارنالعان ۇزاقمەرزىمدى ستراتەگيالىق قاراجات".
سونداي-اق نيكوليا بلانشە تابىسىنان شىعىسى كوپ قازاقستاننىڭ ەسەپ-قيساپ ماماندارى جۇمىسىنا دا كۇدىك پەن كۇمان كەلتىردى.
وسى ءسوز قامشى بولدى ما، الدە ۇكىمەت باسىنا انتيكور ادامىنىڭ كەلۋى اسەر ەتتى مە، ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان "عايىپ 3 ترلن تەڭگەنىڭ" ىزىنە تۇرەن سالىنا باستادى.
بيۋدجەت تاپشىلىعى دەپ ۋ-شۋ بولىپ جاتقاندا ەكس-پرەمەر-مينيستر، قازىرگى جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ ءتوراعاسى ءاليحان سمايىلوۆتىڭ جاساپ كەتكەنى دە وتقا ماي قۇيعانمەن بىردەي بولعان. مۇنى كەزىندە ولجاس بەكتەنوۆ ۇكىمەت باسىنا كەلە سالاسىمەن جاريا ەتكەن ەدى.
"سمايىلوۆتىڭ كابينەتى 2023 جىلعى بيۋدجەت كىرىسىنىڭ ءبىر بولىگىن 2024 جىلعى سالىقتار ەسەبىنەن جاپقان، سالدارىنان بيزنەسمەندەرگە شامامەن 600 ملرد تەڭگەنىڭ ققس-عى قايتارىلماعان"، دەلىندى. ءيا، بيىل ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ ايتۋىنشا، بيزنەسمەندەرگە 1،6 ترلن تەڭگە كولەمىندە ققس-ىن قايتارىلعان، ونىڭ 1 ترلن تەڭگەسى بيىلعى جىلعا تيەسىلى بولسا، 600 ملرد تەڭگەگە جۋىق 2024 جىلدىڭ شىعىن جوسپارىندا جوق وتكەن جىلعى قارىزدار.
ونىڭ ۇستىنە، كۇنى كەشە جوعارى اۋديتورلىق پالاتاسى 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعى بويىنشا جۇمىس قورىتىندىسىن جاريالادى. ول بويىنشا 474 ملرد تەڭگەنىڭ بۇزۋشىلارى انىقتالعانى جاريا ەتىلدى.
"بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ 2،7 ترلن تەڭگەسىن قامتيتىن 113 نىسانعا جۇرگىزىلگەن اۋديت ناتيجەسىندە 474 ملرد تەڭگەنىڭ بۇزۋشىلىعى انىقتالدى، ونىڭ ىشىندە 128،8 ملرد تەڭگە قارجىلىق بۇزۋشىلىقتار، 154،8 ملرد تەڭگە ءتيىمسىز جوسپارلاۋ جانە 190،3 ملرد تەڭگە ءتيىمسىز يگەرۋ بولىپ تابىلادى. بۇل انىقتالعان قاراجاتتىڭ 108،8 ملرد تەڭگەسى مەملەكەتكە قايتارىلدى"، دەلىنگەن قۇجاتتا.
جوعارى اۋديتورلىق پالاتا ۇيعارىمدارىن ورىنداۋ شەڭبەرىندە قارجى مينيسترلىگى 2025 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ قۇرىلىس سالاسىنداعى بيۋدجەتتىك ينۆەستيسيالىق جوبالاردىڭ ىسكە اسىرىلۋىنا باقىلاۋدى كۇشەيتپەك. اتاپ ايتقاندا، قىركۇيەكتە بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى جانە وعان كاسسالىق قىزمەت كورسەتۋ ەرەجەسىنە تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى. وعان سايكەس، قازىناشىلىق سۇيەمەلدەۋ سمەتالىق قۇنى 1 ملرد تەڭگەدەن باستالاتىن شارتتارعا قاتىستى قولدانىلاتىن بولادى. بۇعان دەيىن بۇل كورسەتكىش 2 ملرد تەڭگەنى قۇراعان بولاتىن. مۇنداي وزگەرىستەردى پاۆلودار وبلىسىنداعى اۋديت قورىتىنىدىسى قابىلداندى. ول جاعدايدا شامامەن 731 ملن تەڭگە ءىس جۇزىندە ورىندالماعان قۇرىلىس جۇمىستارىنا تولەم جاسالعان. ياعني، پاۆلودار قۇرىلىس ءبولىمى بۇرىن تولەم جاسالعان اكتىلەر نەگىزىندە مەردىگەر ۇيىمعا تولەم جۇرگىزگەن.
جوعارى اۋديتورلىق پالاتا ءجيى سىنعا ۇشىرايتىن، بىلىق-شىلىعى كوپ الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنا دا اۋديت جۇرگىزىپ، بيۋدجەت جانە وزگە دە زاڭنامالاردى، سونداي-اق ۇيىمنىڭ ىشكى نورماتيۆتىك قۇجاتتارىنان ءبىرقاتار بۇزۋشىلىقتاردى انىقتادى. قورىتىندىسى بويىنشا ءامسق مەن ونىڭ وڭىرلىك فيليالدارىنىڭ باسشىلىق قۇرامىنىڭ 11 وكىلىن، ونىڭ ىشىندە قوردىڭ باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ءبىر ورىنباسارىن تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.
ايتا كەتسەك، ماماندار 2025 جىلى ەلىمىزدە بيۋدجەت داعدارىسى ورىن الاتىنىن ايتىپ، دابىل قاعۋدا. ولاردىڭ ەسەبىندە، 2025 جىلعى بيۋدجەت تاپشىلىعى 4،1 ترلن تەڭگە بولۋى مۇمكىن. ال 2024 جىلعى قازاقستاننىڭ بيۋدجەت تاپشىعىلىعى 3،5 ترلن تەنگەنى قۇرايتىنى ايتىلىپ ءجۇر. ال 2023 جىلى قازاقستان بيۋدجەتىنىڭ تاپشىلىعى 3،1 ترلن تەڭگەنى، 2022 جىلى 2،3 ترلن تەڭگەنى قامتىپتى.
