Nege óıtti? Bul arada osyndaı zańdy saýal týady. Bir anyǵy, osydan soń, el arasynda: „Bankterde aqsha bitip qalypty„ degen alyp-qashpa sóz taraı bastaǵan. Biz, óz kezegimizde, munyń anyq-qanyǵyn bilip kórdik.
Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynyń bul rette ózindik oıy bar. Qor tóraıymy Núrbıbi Naýryzbaeva, bul rette, bar jınaqty bere salý tıimsiz, ony birden jaratyp qoıǵan zeınetker, artynan qınalyp qalady ǵoı dep, jany ashyp, birer kún buryn Astanada arnaıy brıfıńte málimdep edi.
Resmı ókildiń resmı pikirine sózbe-sóz toqtala ketelik.
El qınalyp qalmasyn dep…
— 2018 jyldyń 1-qańtarynan bastap, zeınetaqy tólemi tek aı saıyn tólenetin bolady. Mysaly, qazir zeınetaqy tólemi ony alýshynyń tańdaýy boıynsha aldyn ala belgilengen grafıkpen: aı saıyn, toqsan saıyn nemese jylyna alatyn bolsa, endi bulaı bolmaıdy. Óıtkeni, kóp aqsha qolǵa tıgen adam, ony birden jaratyp tastaıdy, artynan, ózi qınalyp júredi.
Sondyqtan osy júıeni ózgertý týraly sheshim qabyldandy. Árıne, jınaǵyn birden sheship alýǵa múmkindik beriledi. Tek ol adamnyń zeınetaqy jınaǵy eń tómengi 12 zeınetaqy kóleminen aspasa. Shamamen bul 337 myń teńge ǵoı. Bul zań, negizinen 2015 jyly qabyldanyp qoıǵan, biraq onyń qoldanysqa engizilýi 3 jylǵa shegerilgen edi. Biz bul rette, saraptamalyq jumys júrgizip, halyqaralyq tájirıbeni ábden zerdeledik.
Basty maqsat — zeınetaqy jıyntyǵynyń tıimdiligin jáne adamnyń basty qajettiligin qamsyzdandyrýdy arttyrý. Bul arada qyzmet kórsetý sapasyn arttyrýǵa, jınaqty josparlaý mádenıetin damytýǵa basymdyq berilip otyr.
Ózgeris 2021 jylǵa deıingi qor josparlaǵan strategıasynyń jańartylǵan bir bóligi bolyp tabylady, — deıdi Núrbıbi Naýryzbaeva.
Osylaı da máımóńkeleýge bolady eken ǵoı…
Qazaqstandaǵy zeınetaqy qorlary qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Aıdar Álibaev bul ózgeriske qatysty Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory bergen túsiniktiń, tipten, aqylǵa qonymsyz ekenin aıtady.
— Qaıdaǵy mádenıetti aıtyp otyr? Azamattardyń jınaǵan aqshasyn josparlaý mádenıetin damytamyz deı me? Onda ne shataqtary bar?..
Basty maqsatymyz — qyzmet sapasyn arttyrý depti. Qaıdaǵy sapa?.. Zeınetaqy qorynda qanshama bylyq bolyp jatyr. Ony biri jarıa, biri ashyq aıtylmaıdy. Biz esep suraımyz, sıfrlardyń ashyqtyǵyn talap etemiz. Joq qoı… Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory ony bermeıdi. Sol ma sapasy?.. Sondaı máselelermen nege aınalyspaıdy, eldiń aqshasynda nesi bar endi?..
Árıne, munyń barlyǵy, jaýapkershilikten sytylý úshin aıtylǵan ádemi sydyrtpa sózder ǵana. Áıtpese, olar eldiń emes, ózderiniń bas qamynan basqa eshteńeni oılap otyrǵan joq.
Bul arada men eki nárseni baıqap otyrmyn. Birinshiden, aınalymdaǵy aqshany qımaı otyr. Bárin birden bere salsa, shash paıdadan aıyrylady ǵoı. Odan da osylaı, kóp bóligin ustap qalyp, kóp ýaqyt boıyna ony aınaldyryp, ózderine aqsha jasamaı ma?.. Bul jeke múdde emeı nemene?..
Ekinshiden, aqsha jaǵynan problema bolýy múmkin. Muny kesip aıta almaımyn, biraq aqsha tapshylyǵy máselesi de bolýy múmkin. Óıtkeni, bir retten sonshama somma sheshiledi ǵoı shottan. Sol aqsha tapshylyǵy baryn bildirmes úshin de osylaı — azdap beretindeı etýi múmkin, — deıdi Aıdar Álibaev.
Sondyqtan qarjyger-maman bul ózgeriske qatysty resmı organ tarapynan áli naqty ári negizdi túsiniktemeni kútetinin aıtady.
Anyqtama:
Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qorynyń málimeti boıynsha, 2017 jyldyń 1-qarashasynda qazaqstandyqtardyń jalpy zeınetaqy jınaǵy 7,58 trln teńgeni quraǵan, ótken jylmen salystyrǵanda, bul kólemi 897 mlrd teńgege, ıaǵnı, 13,4 prosentke ósken.
Zeınetaqy salymshylarynyń jekeleı shot ashqandary — 10,1 mln. Jyl basynan beri 345,5 myń shot jańadan ashylyp, qorǵa 54,8 mln teńge quıylǵan. Barlyq kelisimshart túri boıynsha, salymnyń somasy 616,5 mlrd teńgeni quraıdy, 586,8 mlrd teńgesi mindetti zeınetaqy jarnasy.
Qorǵa túsetin zeınetaqy salymynyń ortasha aılyq kólemi 61,65 mlrd teńge bolady, al ortasha aılyq jarna kólemi — 5,5 mln jarna. Bul, shamamen, kúnine 274 myń jarna túsedi degen sóz.
2017 jyly Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qoryndaǵy zeınetaqy aktıvteriniń tabystylyǵy 6,62 prosent bolyp, ınflásıa deńgeıinen az-maz asty. Inflásıa deńgeıi — 5,4 prosent. Bıylǵy zeınetaqy tólemi 176,9 mlrd teńge boldy, al saqtandyrý uıymy arqyly 20,9 mlrd teńge berilgen.
Qazaqstan óńirleriniń bızneske qatysty reıtıńi engizilmek
Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń Qoǵamdyq keńesi óńirlerdiń jańa reıtıńin engizýdi talqylady. Oblystar bıznes júrgizýge jasaǵan jaǵdaılary boıynsha baǵalanady. Ol úshin reıtıńke bıznes-klımattyń qolaılyǵy, qarjyǵa qoljetimdilik, adamı kapıtal, kásipkerlik úshin jasalǵan ınfraqurylym sekildi kórsetkishter engizilmek. Búginde saýalnamaǵa 10 myńnan asa adam qatysty. Onyń ishinde 8 myńnan astamy – bıznesmender. Suraq-jaýaptyń qorytyndylary Indýstrıalandyrý kúni belgili bolady dep josparlanyp otyr. Kásipkerlikti damytýǵa súbeli úles qosqan qalalar men aımaqtar «Han Táńiri» syılyǵyna usynylmaq. Serik Jumanǵarın, QR Ulttyq ekonomıka mınıstriniń orynbasary: – Saýalnamaǵa segiz myńnan astam kásipker qatysty. Olardan bıznes júrgizýge qandaı faktorlar yqpal etetinin suradyq. Saýalnama men statısıkalyq kórsetkishter bizdiń bıznes ádiste qandaı óńirlerdiń oryn alǵanyna áser etedi
Daıyndaǵan Kámshat SÁTIEVA
