Aqtaý mańynda oryn alǵan ushaq apaty halyqaralyq sıpattaǵy tragedıaǵa aınalyp, álemdik BAQ betterinde keńinen talqylanyp jatyr. Qazaqstandyq sarapshylar da qaıǵyly oqıǵaǵa qatysty túrli pikir bildirip, ún qosýda. Solardyń qatarynda saıasattanýshy Ámirjan Qosan da bar. Ol apatqa ushyraǵan ushaqtyń “qara jáshigin” Brazılıaǵa berý týraly sheshimge kúmánmen qaraıtynyn jetkizdi. Aıtýynsha, Brazılıa — Reseıdiń saıası odaqtasy. Bul jaıynda ol Dalanews.kz agenttigine baıandady.

“Aqtaý mańynda oryn alǵan ushaq apaty bir emes, tórt elge qatysy bar halyqaralyq sıpattaǵy rezonansty oqıǵa bolyp otyr. Ushaq tıesili áýe kompanıasy men jolaýshylardyń deni – Ázirbaıjannan, reıs reseılik Groznyıǵa baǵyt alǵan, jolaýshylardyń birazy – Reseıden, qalǵany – Qazaqstan men Qyrǵyzstannan, eń bastysy – apat oryn alǵan jer – Qazaqstan. Tas túsken jerine aýyr, bizdiń elge de asa zor jaýapkershilik artylyp otyr. Bılik sony uǵynýy kerek”, — deıdi ol.

Osy tusta ol istiń aq-qarasyn bilmeı jatyp, reseılik taraptyń pozısıasyn qorǵaýǵa umtylǵan keı shendilerdiń áreketin de synǵa aldy.

“Óz basym, bizdiń keıbir shendilerdiń máseleniń baıybyna barmaı, lezde reseı jaǵynyń advokatynyń rolin oınaǵany unamady. Bul da bizdiń bılikte júrgen keıbir basshylardyń qanyna sińip, boıy men oıynan kete qoımaǵan proreseılik refleks dep bilýimiz kerek!”, — deıdi ol.

Saıasattanýshy ushaq apatynan zardap shekkenderge jedel kómek kórsetken Aqtaý óńiriniń turǵyndary men qyzmetkerleriniń is-áreketin joǵary baǵalady.

“Dúnıejúzilik BAQ tórinen oryn alǵan oqıǵada Mańǵystaýdaǵy aǵaıynnyń, oqıǵa mańynda bolyp, zardap shekkenderge dereý kómek kórsetken elektrıkterdiń, óńirdiń Tótenshe jaǵdaı qyzmetkerlerine, órt sóndirýshilerine, dárigerlerine rızashylyǵymdy bildirgim keledi: syn saǵatta olar elimizdiń abyroıyn aspandatyp jiberdi. Buryn bizdi bile bermeıtin basqa jurt: “qazaqtar degen qınalǵandarǵa qol ushyn berýge daıyn, qaıyrymdy, Qazaqstannyń memlekettik organdary isker ári uıymshyl, ózge eldiń ushaǵy qulaǵanda laıyq kómek bere alatyn el eken” degen oıǵa kelgeni sózsiz”, — dep qosty ol.

Onyń sózinshe, halyqaralyq deńgeıde bul oqıǵaǵa qatysty pikirler san túrli, onyń ishinde avıatehnıkadan beıhabar adamdar da jarysa jazba jarıalaýda.

“Osy kúnderi álemdik BAQ-ta basty taqyrypqa aınalǵan oqıǵanyń sebepterin san-saqqa júgirtip jatqany anyq kórindi.

Avıasıadan aýyly alys maqurymdar da haıp ustap jatqany ras, bedeldi mamandar men sarapshylar da pikir aıtyp jatyr.

Mine, endigi jerde ushaq apatynyń sebebin anyqtaýda saıasat aralasyp ketýi ábden múmkin. Óıtkeni ár el ózin aqtap, kináni basqaǵa artýy yqtımal. Jáne de bul geosaıasat aralasqan alǵashqy áýe apaty emes. Buryn da sondaı jaǵdaılar oryn alǵan. Reseılik DHR aspanynda jarylǵan Malaızıanyń "Boıngy" men reseılik Smolensk mańynda apatqa ushyraǵan, ishinde Polsha prezıdenti Kachınskıı men úkimet delegasıasy bar “TÝ-154M” she?

Osyndaıda aqıqatty anyqtaý úshin ushaqtaǵy “qara jáshikten” alynar aqparattyń roli zor”, — deıdi ol.

Saıasattanýshy postsovettik keńistikte ushaq apattarynyń tergeýi kóbine Máskeýge jiberiletinin de alǵa tartty. 

“Meniń bilýimshe, postsovettik keńistikte apatqa ushyraǵan ushaqtardyń “qara jáshikteri” Máskeýde ornalasqan Halyqaralyq avıasıalyq komıtetke jiberiledi. Máselen, 2019 jyly jeltoqsanda Almaty mańynda apatqa ushyraǵan “Bek Air”  áýe kompanıasynyń “Fokker” 100 ushaǵynyń “qara jáshigi” dál osy Máskeýge jiberilgen. Iaǵnı, qupıanyń kilti sol jaqta bolmaq. “Nege “qara jáshikter” ushaq tıesili elde ashylyp, zerttelmeıdi”, - dep sol kúńireýli kúnderi áleýmettik jelilerde suraq qoıǵanmyn.

Sol sebepti “qara jáshik” anaý-mynaý emes, muhıttyń ar jaǵyndaǵy Brazılıaǵa jiberilýin qup kóremin”, — deıdi Ámirjan Qosan.

Alaıda ol bul sheshimge kúmánmen qaraıtynyn da jasyrmady. “Sebebi Brazılıa Reseıdiń saıası odaqtasy bolyp keledi” deıdi saıasattanýshy.

“Aýzy kúıgen úrip ishedi demekshi, kóńilde bir kúdik te joq emes. Óıtkeni, búgingi Brazılıa – Reseıdiń BRIKS sekildi uıymdaǵy qandykóılek dosy. Árdaıym Reseıdiń saıası bastamalaryn qoldap júredi.

Kóp nárse tiri qalǵan ushqyshtar men jolaýshylardyń sózderine de baılanysty, árıne...

Kúni keshe estidik: eshkimnen de  keshirim suramaıtyn Pýtın ázirbaıjandyq ushaqty apatqa ushyratqany úshin Ázirbaıjan prezıdenti Álıevten keshirim surapty.

Ázirbaıjan ushaǵy qazaq jerine qulady, apatta qazaqstandyqtar qaza tapty.

Qısynǵa salsaq, Pýtın Qazaqstan prezıdenti Toqaevtan da keshirim suraýy kerek emes pe?

Ázirshe osy!”, — dep túıindedi ol.

Eske salaıyq, 25 jeltoqsanda jergilikti ýaqyt boıynsha 11.30-da Aqtaý mańynda Bakýden Groznyıǵa ushyp bara jatqan ushaq apatqa ushyrady. Bul — Azerbaijan Airlines áýekompanıasyna tıesili Embraer 190 ushaǵy.

Aqparat boıynsha ushaq bortynda 67 adam, onyń ishinde 5 ekıpaj múshesi bolǵan. Jolaýshylar reısi qatty tumanǵa baılanysty Groznyıǵa qona almaǵan, aldymen Mahachkalaǵa, sodan keıin Aqtaýǵa baǵyttalǵan.

Apattan 6 qazaqstandyq kóz jumdy. Jalpy qaza tapqandar sany — 38. 29 adam aman qaldy.