Bóribaı – XVIII ǵasyrdaǵy qazaq halqynyń jońǵar basqynshylyǵyna qarsy kúreste qol bastaǵan batyry. «Aqtaban shubyryndy, alqa kól sulama» jyldarynda ózi basqarǵan eldi azyp-tozýdan aman alyp qalǵan. Bóribaı jońǵarlardyń áskeri qazaqqa shabýyl jasaǵanda jaýdy Betpaqdalada adastyryp, Naıman, Jalaıyr, Qońyrattardy Saryarqadaǵy Sarysýǵa bastap baryp, Arǵyn-Qypshaq, Taraqty rýlarymen kúsh biriktirgen eren tulǵa.
Eskertkishtiń resmı ashylýynda sóz alǵan Rýstam Álıuly:
– Tuńǵysh Prezıdentimiz Nursultan Nazarbaevtyń "Rýhanı jańǵyrý" baǵdarlamasy aıasynda elde kóp shara atqarylýda. Sonyń ishinde Jetisý jeri batyrlaryn ardaqtaýda elge úlgi bolýda. «Er esimi – el esinde» degendeı, el úshin janyn qurban etken erleriniń esimi el jadynda máńgi saqtalary sózsiz. Ótken jyly İlıas Jansúgirovtiń 125 jyldyǵy atalyp ótse, bıyl Bóribaı batyr elimen qaýyshyp, tuǵyryna qondy. Ataǵa týǵan jerden topyraq buıyrsyn degen aǵaıyn Bóribaı baba jerlengen jerden topyraq ákelip, eskertkishtiń túbine saldy. Atamyzdyń rýhy endi elin-jerin qorǵap turady. Eskertkishti turǵyzýǵa halqy 60 mıllıon teńge jumsasa, jan-jaǵyn abattandyrýǵa 52 mıllıon teńge bólindi. Eskertkish el rýhyn kóterip turǵandaı. Osy eskertkishti ornatýǵa atsalysqan barlyq azamatqa oblys ákimdigi atynan alǵys bildiremiz, – dedi.
Kelesi kezekte Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty Baqytjan Jumaǵulov ta sóz sóıledi. Sondaı-aq, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń tóraǵasy Ulyqbek Esdáýlet İlıas eliniń azamattary úlken is tyndyryp, eńseli eskertkish qoıyp, babamyzdyń rýhyn asqaqtatqandaryna alǵys bildirdi.
Bóribaıdaı batyrlarymyzdyń arqasynda búginge jettik. Jońǵarlar men qazaqtar arasyndaǵy eki jaqty batyrlardyń jekpe-jek urysynda Abylaı han men bas qolbasy Bógenbaı batyr qazaq batyrlaryna aqyldarymen bastutqalyq jasap, ret kezegimen ár eldiń batyrlaryn maıdanǵa shyǵaryp, rýhty dem, nusqaýlar berip otyrypty. Jeńgenderdi jigerlendirip, abyroıyn arttyrady. Osyndaı bir jekpe-jekte Abylaı:
– Mataı eli atynan maıdanǵa kim shyǵady? - degende, jońǵar qolbasy eserlik minez kórsetip, qoqılanady. Sol kezde Bóribaı atyn tebinip, ortaǵa enteleı shyǵady. Osy shaıqasta qazaq batyry jeńiske jetedi. Jekpe-jekten Bóribaı jońǵar batyrynyń atyn jetektep kelipti.
Abylaı han Bóribaı batyrdyń erligine rızashylyq tanytyp, «Esimiń Mataı eliniń urany bolsyn!» – depti. Sodan bastap báıgeden aty ozǵan bala «Bóribaılap», jaýǵa shapqan ul «Bóribaılap» urandaǵan. Búgin eli babasyna eskertkish ornatty. Atalar erligi umytylmaıdy.
Salmaǵy 4,5 tonnany quraıtyn eskertkishtiń bıiktigi - 5 metr. Tuǵyrdan 20 metr qashyqtyqta aınaldyra qazaq batyrlarynyń esimi jazylǵan 5 granıt tas qoıylǵan. Músindi Qazybek Dýlatov, Erkin Maqulbaev jasady.
Áli de elimizde azattyǵymyz úshin kúresken qanshama aty atalmaı jatqan batyrlar bar?! Olardyń esimi atalýy tıis. Bóribaıdaı batyrlardy ulyqtaý - bizdiń paryzymyz.
Gúljan TURSYN, Almaty oblysy
