Halyqaralyq valúta qory (HVQ) jarıalaǵan boljam munaı óndirýshi elderdi ornynan qozǵap jiberdi. Qor zertteýine sáıkes, 2040 jyldardyń basynda «qara altynnyń» bir barreli 15 dollarǵa deıin tómendeýi múmkin. Buǵan sebep retinde osy kezeńde álemniń kóptegen elderi elektromobılderge kóship, búginderi álemdik munaı tutynysynyń 40% - dan astamyn quraıtyn otyn jaǵatyn qozǵaltqyshtaǵy avtomobılderden jappaı bas tartatyny aıtylady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
HVQ málimetteri boıynsha, ekonomıkasyn der kezinde ártaraptandyryp úlgermegen elder uzaqqa sozylatyn ári aýyr daǵdarysqa tap bolýy yqtımal. Ortasha alǵanda, mundaı memleketterdiń kiristeri men tutynysyn qalpyna keltirýge kem degende 20 jyl ketýi múmkin.
Ásirese, ımport munaı kirisi esebinen qarjylandyrylatyndar qıyn jaǵdaıǵa beıim: jalpy alǵanda, munaı eksporttaýshy elder boıynsha bul úles 79%, al Parsy shyǵanaǵy arab yntymaqtastyq keńesiniń (GCC) elderinde 94%-ǵa deıin quraıdy.
Qazaqstan da asa qaýipti aımaqta. 2024 jyly shıki munaı qazaqstandyq eksporttyń jalpy kóleminiń 52% -yn qurady, al "qara altynnan" túsetin kirister eldiń shoǵyrlandyrylǵan búdjetine túsetin túsimderdiń shamamen 50% -yn qamtydy. Aǵymdaǵy esep boıynsha, fıskaldyq turaqtylyq úshin Qazaqstanǵa munaıdyń bir barreli $100 deńgeıinde bolǵany qajet.
Al baǵanyń 15 dollarǵa deıin tómendeýi búdjet apatyn tanytady, mundaı búdjettiń 45% -67%-yń basqa kózderge aýystyrý qajet bolady. HVQ ekonomıseri radıkaldy qadamdarǵa barmasa, Qazaqstan eki onjyldyqta 6 678 mlrd dollarǵa deıin jıyntyq tabysyn joǵaltý qaýpi bar ekenin eskertedi. Bul jan basyna shaqqandaǵy tutynystyń 20-30%-ǵa tómendeýine jáne ondaǵan jyldar boıǵy ekonomıkalyq toqyraýǵa ushyratýy yqtımal.
Mundaı senarıdiń aldyn alý úshin sózden is-áreketke dereý kóshý usynylady: el ekonomıkasyn ártaraptandyrýǵa kem degende 67,9 mlrd dollar ınvestısıa salý kerek.
Raqymbek Ábdirahmanov, SPIK analıtıkalyq ortalyǵy
Buǵan deıin saıtymyzda "Munaıdyń bir barreli 40 dollarǵa deıin arzandaýy múmkin - Goldman Sachs" atty maqala jarıalanǵan bolatyn. Sondaı-aq Halyqaralyq valúta qory álem elderine saýda soǵysy jaǵdaıynda ne isteý kerektigin aıtqanyn jazǵanbyz.
