"AQSH prezıdenti Donald Tramptyń birqatar tosyn málimdemeleri halyqaralyq saýda kelissózderin jandandyrýǵa arnalǵan "urtoqpaq" quraly sıpatyna kóbirek ıe" degen pikirler qazir jıi aıtylyp júr. Kanada men Meksıkaǵa salynbaq sanksıalar ýaqytsha keıinge shegerildi, al Qytaımen aradaǵy kelissózder osy aptada ótedi dep kútilip otyr. Biraq álemdik ekonomıkada aıtarlyqtaı dúdamal jaǵdaı saqtalýda. Aınalyp kelgende, munyń barlyǵy Qazaqstan ekonomıkasyn qalaı áser etýi múmkin? Bul saýalǵa "Komentarı" taldaý tobynyń jetekshisi, ekonomıs Eldar Shamsýtdınov jaýap bere otyryp, yqtımal birneshe senarıdi alǵa tartady, dep jazady Dalanews.kz.
Pesımısik: saýda soǵysynyń masshtabty sıpatqa ulasýy, dollardyń nyǵaıýy, álemdik ekonomıka ósiminiń baıalaýy, ásirese Qytaıdyń.
"Mundaı jaǵdaı, álbette Qazaqstan teris áser etedi, óıtkeni Qytaı ekonomıkasynyń baıaýlaýy (EIU esebi boıynsha, QHR taýarlaryna 20% baj salyǵy engizilse, 2025 jyly eldiń JİÓ-si 0,6 p.t tómendeıdi dep kútiledi) saldarynan shıkizatqa suranys (munaı, mys) tómendeýi múmkin, ıaǵnı elimizdiń negizgi eksporttyq ónimderiniń baǵasy arzandaýy yqtımal. Munaı men metaldyń álemdik naryqtaǵy quny quldyrasa, ol ekonomıkamyzǵa tikeleı salmaq túsiredi. Onyń ústine, Qytaıdan óndiristi Qazaqstanǵa kóshire qoıý ekitalaı, sebebi elimizdiń teńizge tikeleı shyǵa almaıdy, bul logıstıkany qıyndatady", - deıdi sarapshy.
Birqalypty nemese "bazalyq senarıde" tarıfter birtindep rettelip, naryqtar turaqtanýy múmkin.
"Qytaı "Bir beldeý – bir jol" bastamasy aıasynda Qazaqstanǵa ınvestısıasyn arttyra túsedi. Mundaıda saýda soǵysy erte kezeńdi bastan keshirip, qosymsha baj máselesi áli ózektilik tanytady. Aqyrynda qos tarap belgili bir salalarda ózara kelisimge kelýi múmkin. Mundaı jaǵdaıda taýar aǵyndary basqa naryqtarǵa qaraı yǵysyp, úshinshi elderge jańa múmkindikter týǵyzýy ǵajap emes".
Úshinshi, "optımısik senarıde" aýqymdy saýda shekteýleri bolmaı, shıkizat baǵasy ortasha deńgeıde (munaıdyń bir barreli – 75 dollar) qalady. Bul Qazaqstan úshin qolaıly.
Balama senarı:
"Keıbir ekonomıser Tramptyń tarıfterge qol salýy dollardy álsiretý men AQSH qazynashylyq oblıgasıalarynyń kiristiligin tómendetýge baǵyttalǵan dep esepteıdi. Jalpy, bul arada AQSH ákimshiligi basqa valútalarǵa shaqqanda dollardy aqyryndap devalvasıalaýdy maqsat etken 1985 jylǵy Plaza kelisimine uqsas áreket jasaǵysy keletin sekildi. Al dollar arzandasa, shıkizat avtomatty túrde qymbattaıdy. Bul senarı de Qazaqstan úshin tartymdy bolýy múmkin".
Qazaqstan úshin múmkindikter kózi:
Osyndaı dúdamal jaǵdaıda Qazaqstannyń sırek kezdesetin metal qorlary erekshe qyzyǵýshylyq týdyra bastaýy yqtımal. Óıtkeni álemdegi sırek kezdesetin metaldar óndirisiniń 70%-yn basqaratyn Qytaı AQSH tarapynan tarıftik shekteýlerge ushyrasa, ol osy naryǵyn ózgeler úshin "jaýyp tastaýy" múmkin.
"Keıbir sarapshylardyń aıýynsha, Ýkraınada oq atýdy doǵarý boıynsha kelisimdegi sharttardyń biri osy naryqqa qoljetimdilikti qamtamasyz etý kórinedi. Iaǵnı, sırek kezdesetin metaldar naryǵyna. Tramptyń ózi sondaı málimdeme jasady. Ýkraına tıtan, temir rýdalary, kómir, lıtıa syndy shıkizat qoryna ıe. Alaıda onyń keıbiri Reseı áskeri jaýlap alǵan terıtorıalarda ornalasqan. Osy jaǵynan alǵanda, Qazaqstannyń sırek metal qory tartymdy nysanaǵa aınalýy múmkin", dep sózin túıindeıdi ekonomıs.
Buǵan deıin saıtymyzda "Donald Tramp AQSH dollarynan bas tartpaq BRIKS-ke doq kórsetti" degen maqala jarıalanǵan. Iaǵnı, baj salyǵy "toqpaǵyn" ary-beri sermegen AQSH-tyń jańa prezıdenti ony BRIKS-ke de kezep otyr.
