2023 jyly áıelderge, beıbitshilik pen qaýipsizdikke arnalǵan álem boıynsha ǵalamdyq ındekste Qazaqstan óz pozısıasyn aıtarlyqtaı joǵaltty. Djordjtaýn ınstıtýty eki jylda bir ret jarıalaıtyn bul zertteýde álem elderindegi ınklúzıvtilik, ádilettilik jáne qaýipsizdik deńgeıi baǵalanady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Atalǵan reıtıń Qazaqstannyń áıelder qaýipsizdigi salasynda eleýli problemalar baryn kórsetedi.
"Halyqtyń quqyq qorǵaý organdaryna jáne sot júıesine degen senim deńgeıi" zertteýine sáıkes, bizdiń elimizde tek 58,5% áıelder kóshede júrgende ózin qaýipsiz sezinetinderin aıtqan, bul kórsetkish er adamdarmen salystyrǵanda áldeqaıda (70%) tómen.
Qaýipsizdik máselelerine qaramastan, Qazaqstandaǵy áıelder birqatar salalarda kóshbasshylyq oryndarǵa ıe. Joǵary oqý oryndarynda stýdent qyzdardyń sany er adamdardan basym: 2023/2024 oqý jylynyń basynda názik jandylar sany 314,1 myń bolsa, al bozbalar sany 278,6 myńdy quraıdy. Sondaı-aq jeke kásipkerlerlik te áıelder basymdyqqa ıe: 914,3 myń áıel jáne 768,4 myń er azamat.
Alaıda, osy jetistikterge qaramastan, áıelderdiń jalaqysy erlerge qaraǵanda 25,7%-ǵa tómen. Áıelderdiń ortasha jalaqysy 311,2 myń teńgeni qurasa, al erlerdiki - 418,8 myń teńge. Bul áıelderdiń, kóbinese bilim berý jáne densaýlyq saqtaý sıaqty mardymsyz jalaqy tólenetin salalarda jumys isteıtindigimen baılanysty.
Álemde, áıelderdiń qaýipsizdigi boıynsha eń nashar jaǵdaı Aýǵanstan men Iemende tirkelgen: olardyń ındeksi sáıkesinshe 0,286 jáne 0,287 quraıdy. Bul kórsetkishter álemdik ortasha deńgeıden (0,68) aıtarlyqtaı tómen. Bul elderdegi jaǵdaılarǵa túrtki mynalar: ana ólimi deńgeıiniń joǵary bolýy, bilim alýǵa qoljetimdiliktiń tómendigi jáne juby tarapynan zorlyq-zombylyqtyń aıtarlyqtaı artýy.
Al Danıa, Shveısarıa jáne Shvesıa elderiniń áıelderi – álemdegi eń baqytysy. Bul elderdiń reıtıńidegi ındeksi 0,9-dan joǵar, ınklúzıvtilik, qaýipsizdik jáne quqyqtyq kemsitýdiń bolmaýy boıynsha joǵary deńgeıdi kórýge bolady.
