2023 جىلى ايەلدەرگە، بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىككە ارنالعان الەم بويىنشا عالامدىق يندەكستە قازاقستان ءوز پوزيسياسىن ايتارلىقتاي جوعالتتى. دجوردجتاۋن ينستيتۋتى ەكى جىلدا ءبىر رەت جاريالايتىن بۇل زەرتتەۋدە الەم ەلدەرىندەگى ينكليۋزيۆتىلىك، ادىلەتتىلىك جانە قاۋىپسىزدىك دەڭگەيى باعالانادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

اتالعان رەيتينگ قازاقستاننىڭ ايەلدەر قاۋىپسىزدىگى سالاسىندا ەلەۋلى پروبلەمالار بارىن كورسەتەدى.

"حالىقتىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا جانە سوت جۇيەسىنە دەگەن سەنىم دەڭگەيى" زەرتتەۋىنە سايكەس، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە تەك 58،5% ايەلدەر كوشەدە جۇرگەندە ءوزىن ءقاۋىپسىز سەزىنەتىندەرىن ايتقان، بۇل كورسەتكىش ەر ادامدارمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا (70%) تومەن.

قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە قاراماستان، قازاقستانداعى ايەلدەر ءبىرقاتار سالالاردا كوشباسشىلىق ورىندارعا يە. جوعارى وقۋ ورىندارىندا ستۋدەنت قىزداردىڭ سانى ەر ادامداردان باسىم: 2023/2024 وقۋ جىلىنىڭ باسىندا نازىك جاندىلار سانى 314،1 مىڭ بولسا، ال بوزبالار سانى 278،6 مىڭدى قۇرايدى. سونداي-اق جەكە كاسىپكەرلەرلىك تە ايەلدەر باسىمدىققا يە: 914،3 مىڭ ايەل جانە 768،4 مىڭ ەر ازامات.

الايدا، وسى جەتىستىكتەرگە قاراماستان، ايەلدەردىڭ جالاقىسى ەرلەرگە قاراعاندا 25،7%-عا تومەن. ايەلدەردىڭ ورتاشا جالاقىسى 311،2 مىڭ تەڭگەنى قۇراسا، ال ەرلەردىكى - 418،8 مىڭ تەڭگە. بۇل ايەلدەردىڭ، كوبىنەسە ءبىلىم بەرۋ جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سياقتى ماردىمسىز جالاقى تولەنەتىن سالالاردا جۇمىس ىستەيتىندىگىمەن بايلانىستى.

الەمدە، ايەلدەردىڭ قاۋىپسىزدىگى بويىنشا ەڭ ناشار جاعداي اۋعانستان مەن يەمەندە تىركەلگەن: ولاردىڭ يندەكسى سايكەسىنشە 0،286 جانە 0،287 قۇرايدى. بۇل كورسەتكىشتەر الەمدىك ورتاشا دەڭگەيدەن (0،68) ايتارلىقتاي تومەن. بۇل ەلدەردەگى جاعدايلارعا تۇرتكى مىنالار: انا ءولىمى دەڭگەيىنىڭ جوعارى بولۋى، ءبىلىم الۋعا قولجەتىمدىلىكتىڭ تومەندىگى جانە جۇبى تاراپىنان زورلىق-زومبىلىقتىڭ ايتارلىقتاي ارتۋى.

ال دانيا، شۆەيساريا جانە شۆەسيا ەلدەرىنىڭ ايەلدەرى – الەمدەگى ەڭ باقىتىسى.  بۇل ەلدەردىڭ رەيتينگىدەگى يندەكسى 0،9-دان جوعار، ينكليۋزيۆتىلىك، قاۋىپسىزدىك جانە قۇقىقتىق كەمسىتۋدىڭ بولماۋى بويىنشا جوعارى دەڭگەيدى كورۋگە بولادى.