[caption id="attachment_18810" align="alignright" width="384"]
Aıdyn Egeýbaev[/caption]
«Esterińizde bolsa, shamamen bir aı buryn, komısıanyń Astanadaǵy otyrysynda Aıdyn Egeýbaev (Aydyn Egeubaev) degen jigit Úrjar máselesin kóterdi. Sol otyrystan keıin men jáne komısıa shtabynyń basqa da qyzmetkerleri bul máseleni tekseremiz dep Aıdynǵa ýáde berdik.
Sonymen, Aıdyn aıtqan faktlerdi tekserý úshin Shyǵys Qazaqstan oblysyna komısıa shtabynan bir-eki adam arnaıy jiberildi. Olardyń qasynda prokýrorlar da júrdi. Qazir mine, resmı tekserýdiń nátıjesin sizderge kórsetip otyrmyn.
Birinshiden, jerdi alǵan fırmanyń 45% qytaılyq azamat ekeni ras. Ekinshiden, olar jerdi jalǵa alyp, QR búdjetinen mıllıondaǵan teńge dotasıa alyp otyrǵan eken (shamamen 500 mln. tg). Al ózderi jerdi 75-100% kóleminde ıgermegen. Sonda olar Qazaqstan búdjetinen alǵan dotasıany qaıda jumsaǵan?
Qazir bul faktilermen prokýratýra aınalysyp jatyr. Bul – komısıa jumysynyń bir ǵana kórsetkishi».
Esterińizge sala keteıik, Aıdynnyń azamattyq aıqaıy aldymen birqatar aqparat quraldarynda jarıalanǵan bolatyn Sol kezde Aıdyn Egeýbaev mynandaı sumdyqtyń betin ashqan:
- 2010 jyly Qytaı ókimeti aýyl sharýashylyq salasy ınvestısıasyna dep 2 mlrd. 300 mln. AQSH dollary kóleminde qarajat bóledi. 1974 jyly týǵan Bıadilov Nurlan Nýrıovıch deıtin azamatqa Qytaıdan «mıster Djeıms» (búrkenshek aty) deıdi, Zhang Weidong degen Qazaqstanǵa kelip, «Nurlan, Qytaı aýyl sharýashylyǵyna ınvestısıa bólip jatyr, bizge Qazaqstannan soıa egetin jer kerek» deıdi. Nurlan «Bolashaq» baǵdarlamasy boıynsha oqyǵan kezde Zhang Weidong-pen qatar oqyp, sol jaqta tanys-tamyr bolǵan.
Esterińizde bolsa, 2010 jyly Shonjy, Jarkent jaqtan Qytaıǵa jer bergeli jatyr dep shý shyqty. Bul jaqtaǵy halyq narazylyq tanytqan soń, bular Shyǵysqa, Úrjarǵa barady. Úrjar aýdanynyń ákimi Baýyrjan Janaqov olarǵa «Bizde bos jatqan jer joq. Igerilmeı jatqan jerlerdiń ıelerimen sóılesip kórińder» dep jiberedi. Úrjar aýdanynan Erjan Tilemesov degen azamattyń atyndaǵy «Ǵanı» JSHS-na tıesili 6080 gektar jerdi kelisim shartpen alady. Sóıtip, jumys istep jatady. Bul – 2010 jyldyń qazan aıy. Al, sol jyldyń 2 jeltoqsany kúni Nurlan Baıadilov Tilemesov Erjannyń atyndaǵy «Ǵanı» JSHS-na tıesili 6080 gektar jerdi «Dáremet» JSHS-nyń atyna bildirmeı aýdaryp alady. Olar munymen toqtamaı, sol mańnan 7250 gektar jerdi «Dáremet» JSHS-nyń atyna taǵy aýdaryp alady. Bulardyń «Bátýa» JSHS degen fırmasy jáne bar. Sonymen, Taskesken jaqtan, Qarabuta aýlynyń mańynan, jalpy aýmaǵy 84 myń gektar jerdi alyp alady. Bul jerlerdiń ar jaǵyndaǵy ınvestor – qytaı azamaty. Bizge jetken aqparat boıynsha, bular 2 mlrd.300 mln dollar qytaıdan bólingen ınvestısıany alyp, onyń 600-800 mln. qarajatyn jerge salady da, qalǵany, shamamen 1,5 mlrd. dollar aqshany joǵarydaǵy qytaı azamaty Malaızıadan schet ashady da, sol jaqqa aýdaryp jiberedi. Al, qytaı azamatynan aqsha alǵan Nurlan Bıadilovtyń Igisinov Talǵat Qazybaevıch degen klastasy bar. Talǵat tórt jyl boldy Shvesarıada turady. Álgi aqshany osy Talǵat, Nurlan ekeýi Shvesarıada, Anglıada ıgerip jatyr. Osyǵan tekseris júrgizý kerek.
«Osyǵan tekseris júrgizý kerek» dep komısıanyń alǵashqy otyrysynda másele kótergen Aıdynnyń ókinishke qaraı sol kezde jeke basynyń máselesi tekseriske túsip, áýire-sarsańdy kúnder keship ketip edi. Endi, mine, onyń bosqa sóılep, bopsalap júrmegeni anyqtalýda.
Qysqasynan qaıyrǵanda, Aıdynnyń aqıqatynan qandaı qortyndy jasaǵan jón?
Birinshiden, qazaq jeriniń taǵdyryna alańdap, túıtkildi másele kótergen adamdy (azamatty) bas salyp «bul – búlikshi, el tynshtyǵyn buzaıyn dep júr», «jalǵan aqparat taratýshy, ondaı adamdy jazalaý kerek» deıtin syńaıdaǵy ákimshilik-ámirshildik qoqan-loqqyny qoıa turyp, tıisti organdar aldymen el ishiniń sózine jete mán berýi kerek. Óıtkeni, Aıdyn sıaqty istiń aq qarasyn biletin jigitter az emes, alaıda olar «aıdalyp ketemiz be?», «basymyzǵa pále tilep alamyz ba?» dep úndemeı otyr. Al, bul únsizdik ázirshe bıliktiń paıdasyna sheshilgenimen túbi jaqsylyqqa aparmaıdy.
Ekinshiden, «Bolashaq» baǵdarlamasymen oqyǵan Nurlan men qytaı azamatynyń mahınasıasy bizge jerdi sheteldikterge jalǵa berýge bolmaıtyndyǵyn kezekti ret kózge uryp turyp dáleldegen sıaqty. «Jerdi qaıtkende shet eldikterge jalǵa berý kerek» dep qyńyraıyp otyrǵan ókimet osy betinen qaıtpaı, eki jaqty birikken kásiporyn nemese sharýa qojalyqtaryn qurǵan jaǵdaıda (árıne, de ıýre qojaıyn – qazaq, de fakto qojaıyn – sheteldik azamat) da jerdi ıgerýdiń ádis-tásili aqsha jeý, memleketti aıamaı tonaýdyń jalǵasy bolyp shyǵýy múmkin. Munyń sońy qazaq jerinde ala baǵandar tizilip, temir symdar tartylyp, «úı ishinen úı tikkenniń» kerine aınalýy yqtımal.
Túıin: Jer komısıasynyń jumysyn toqtatý týraly joǵarydan pármen kelip qalmasa, talaı Aıdynnyń aýzyndaǵy sóz naqty derekterge aınalady dep kútemiz.
Derekkóz: Abai.kz
