Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev úlken jıyndardyń birinde: «Aýyldyń jaǵdaıyn jaqsarta almasaq, bul – bárimizge syn», degeni esimizde. Bul sóz búgingi aýyl tirshiligi men aýyl sharýashylyǵy salasyna qatysty memlekettik kózqarastyń bet-beınesin aıqyndap berdi. Prezıdent, sondaı-aq aýyldy damytýǵa arnalǵan arnaıy bes jyldyq ulttyq jospar ázirleýdi Úkimetke tapsyrdy. Bul qujattyń qabyldanýy – tek strategıalyq bastama ǵana emes, sonymen qatar eldiń azyq-túlik qaýipsizdigi men óńirlik teńgerimdi damýyna tikeleı áser etetin mańyzdy qadam.

Maqsat – naqty, jospar – júıeli bolýy tıis

Aýyl sharýashylyǵyn damytý úshin eń aldymen salanyń problemalaryn ashyq aıqyndap, naqty, ǵylymı negizdelgen jospar qabyldaý qajet. Jospar respýblıkalyq deńgeıden bastap oblystyq, aýdandyq jáne aýyldyq ákimdikter deńgeıine deıin naqty úılestirilip, júıeli iske asyrylýy tıis.

Sala mamandarynyń aıtýynsha, búgingi tańda josparlaý men basqarý júıesinde negizgi kemshiliktiń biri – aýyl sharýashylyǵy salasyna mamandanǵan kadrlardyń jetispeýshiligi.

«Qart mamandardyń zeınetke ketýimen qatar, olardy almastyratyn jas býyn daıyndalmaı qaldy. Bul jaǵdaı kadr tapshylyǵyn kúsheıtip otyr», – deıdi ekonomıka ǵylymdarynyń kandıdaty Gúlnár Aıtýǵanova.

Ǵylymsyz damý joq

Qazaqstanda aýyl sharýashylyǵy ǵylymynyń áleýeti zor. Almatyda ornalasqan Qazaq mal sharýashylyǵy jáne azyqtyq óndirisi ǵylymı-zertteý ınstıtýty, sondaı-aq Qazaq eginshilik ǵylymı-zertteý ınstıtýty – agrarlyq sektorǵa arnalǵan ǵylymı sheshimderdiń ortalyǵy bola alady.

Alaıda, bul mekemeler aımaqtyq erekshelikterdi eskerip, jergilikti ákimdiktermen tikeleı jumys isteıtindeı júıege kóshýi kerek. Ǵalymdarmen birlese otyryp, naqty óńirler boıynsha mal basyn kóbeıtý, jem-shóp daıyndaý, egin kólemin ulǵaıtý syndy máselelerge arnalǵan keshendi jospar ázirlenýi qajet.

Naqty esep pen dál statısıka – sheshim qabyldaýdyń negizi

Aýyl sharýashylyǵy ónimin óndirýde jyldyq eseptiń naqtylyǵy asa mańyzdy. Bul rette:

• Sharýashylyqtardyń azyqtyq qoryn azyqtyq birlikke aýdaryp, naqty mal basynyń kólemin esepteý;
• Jergilikti deńgeıde josparlaý jáne taldaý júıesin jetildirý;
• Aýyl ákimdikterinde statısıkalyq esepke jaýapty mamandardy qaıta daıarlap, shtattaryn qalpyna keltirý kerek.

«Eger aýyldyń esep-qısaby bulyńǵyr bolsa, búkil el boıynsha derekter burmalanady. Demek, sheshim de durys bolmaıdy», – deıdi sala mamany, Memlekettik syılyqtyń ıegeri Nurmaǵambet Aıtýǵanov.

Jer – jaýapkershilikpen qaraıtyn qundylyq

Jerdi tıimdi paıdalaný – agrarlyq saıasattyń ózegi. Árbir sharýa qojalyǵy jyl basynda bıznes-jospar ázirlep, ony aýyl ákimdigimen kelisip, mindettemelerin bekitýi tıis. Al jyl sońynda nátıje bolmasa, jerdi qaıtaryp alyp, tıimdi jumys isteıtin sharýashylyqtarǵa berý máselesi de qarastyrylýy qajet.

«Jer – ananyń qudireti, ol adamdy asyraıdy. Sondyqtan oǵan uqyptylyqpen qaraý – el bolashaǵy aldyndaǵy paryz», – deıdi Aıtýǵanov.

Aýyl – tek aýyl sharýashylyǵynyń ǵana emes, memlekettiń tiregi

Keıingi jyldary halqy azaıyp bara jatqan aýyldardy jabý týraly bastamalar jıi kóterildi. Alaıda, bul tásil – túbegeıli qate.

«Aýyl sharýashylyǵy aýylmen tyǵyz baılanysty. Adamdardy qalalarǵa kóshirý arqyly másele sheshilmeıdi. Kerisinshe, aýylda ómir súrý sapasyn jaqsartý, ınfraqurylymdy damytý, qarjylaı qoldaý kórsetý – naǵyz sheshim», – dep atap ótken bolatyn Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev.

Aýyl sharýashylyǵynyń ahýaly – eldiń ekonomıkalyq, áleýmettik jáne ekologıalyq turaqtylyǵynyń kórsetkishi. Jergilikti ákimdikter tek jol jóndeýmen nemese syrtqy sulýlyqpen ǵana emes, jer resýrstaryn tıimdi paıdalanýymen, aýyldyq bıznesti qoldaýymen jáne naqty nátıje beretin josparlarymen baǵalanýy tıis.

El Prezıdenti atap ótkendeı, «aýyl sharýashylyǵyn damytý – bul memleketti alǵa jeteleıtin qozǵalys».

Olaı bolsa, bul qozǵalys ǵylymǵa súıengen, naqty josparmen bekitilgen, jaýapkershilikpen oryndalatyn jáne shynaıy eseppen ólshenetin bolýǵa tıis.