Almaty oblysynyń 1-synyp oqýshysynyń ata-anasy QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Erlan Saǵadıev myrzaǵa áleýmettik jeli arqyly vıdeoúndeý joldady.

Vıdeoda mınıstrlik jasaǵan reformanyń bastaýysh synypqa qatysty aıqyndalyp jatqan teris áserleri faktilermen atap kórsetilip, mınıstrge naqty saýaldar qoıylady. Onda aıtylǵan problemalardy qazaqstandyq ata-analar tolyqtaı qostap otyr.

Saltanat Tájıevanyń bul vıdeoúndeýi áleýmettik jelige salynǵanyna bir táýlik bolyp úlgermeı, 47 myń ret ashylyp, ony 4 myńnan asa adam bólisken.

Áli de oǵan pikirler jazylyp, bólisip jatqandar qatary kóp.

„…Almatynyń shetindegi aýylda bıyl balamyz 1-synypta oqıdy. Byltyr mektepke deıingi daıarlyq synybynda oqydyq. Ár pánge arnalǵan oqýlyqtardy ár ata-ana 15-20 myń teńge aralyǵynda óz qaltasynan aqsha shyǵaryp, satyp aldy. Sebebin úkimettiń oqýlyqpen qamtamasyz etýge qaýqary jetpegen dep túsindirdi. Jaraıdy. Oǵan da kelistik.

Birinshiden, mine, mynaý Qorshaǵan ortamen tanystyrý. Ekologıa negizderi oqýlyǵy. Bul pánde mysaly balaǵa mynandaı suraq qoıylady: „Qyzyl kitapqa enetin qazaqstandyq qustardy belgileńder„. Nólevoı synypqa jasy áli 6-ǵa tolmaǵan 5 jastaǵy balalar baryp jatyr.

Endi árip tanyp, endi sóılem qurap úırenip jatqan balalar oǵan kiretin qustar túgili, qyzyl kitaptyń ne ekenin qaıdan biledi? Bul suraq balanyń jas ereksheligine qanshalyqty sáıkes keledi?

Ekinshiden, mine, mynaý — Jaratylystaný páni — 1-synyp oqýlyǵy. Bıyl ótip jatyrmyz. Munda jańadan mektep tabaldyryǵyn attap, ortaǵa endi úırenisip, áriptiń basyn endi qurap júrgen balaǵa mynandaı saýal qoıylady:

„Eger úlken júk máshınási men jeńil máshıneni bir mezette joǵarydan tómen qaraı jiberse, ekeýiniń qaısy uzaǵyraq júredi„. Bul — fızıkalyq zańdylyq. Buǵan 1-synyp oqýshysy qalaı jaýap berýi kerek?

Úshinshiden, kelesi suraq: „Qozǵalys traektorıasy degen ne?„. „Kóliktiń jáne basqa da zattardyń qozǵalys kezindegi syzyǵy„. „Jol traektorıasynyń uzyndyǵy degen ne?„ „Topyraqty qunarlandyrý úshin qandaı mıneraldy zat qoldanylady?„. Bala bul suraqtarǵa jaýap berýi kerek.

Iaǵnı, bul kitaptyń ishinde fızıka, hımıa, bıologıa, sondaı-aq aıtylmaı ketken astronomıa syndy joǵary synypta oqıtyn pánderdiń suraqtary bar. Áripti tolyq tanyp úlgermegen, 6 jastaǵy balalalar bul suraqtarǵa qalaı jaýap berýi kerek?..

Bul suraqtardyń 1-synypqa engizilýi qanshalyqty zańdy, ol balanyń jas ereksheligin eskerilip jasalǵan ba? Men bir-ekeýin aıtyp otyrǵanymen, balanyń jas ereksheligine saı kelmeıtin suraqtar ár pánde óte kóptep kezdesedi.

Tórtinshiden, ár pán oqýlyqtan jáne dápterden turady. Bir kúnde 1-synyp oqýshysy 5-6 pánniń sabaǵyn ótedi.

Kúndelikte kórsetilgen pánder boıynsha sómkeni kitapqa toltyrǵan kezde onyń salmaǵy 5 keliden asyp ketedi: 5,5-6 keli bolady. Al 6 jastaǵy bala densaýlyq saqtaý normatıvteri boıynsha tek 2 keli kóterýi kerek. Onyń ústine mektep balaǵa tamaq bermegendikten, sómkesinde sýy, tamaǵy taǵy bar. Bala sómkesine dene shynyqtyrýǵa kıetin kıim men mektep ishinde aýystyratyn aıaq-kıimdi de salamyz. Osynyń barlyǵyn qosqanda bala sómkesi 6 keli, tipti odan da asyp ketedi.

Bul balanyń densaýlyǵyna óte qatty zıan. Súıegi qatyp úlgermegen balanyń omyrtqasy birte-birte otyra beredi. Bútin bir urpaqtyń ergejeı bolý qaýpi tónip tur. Bul dabyl qaǵatyn úlken másele. Osy máseklelerge qatty kóńil bólse eken deımiz.

Besinshiden, ár synyp bólmesinde shkafta sóreler bolady. Máselen, synypta 30 bala bolsa, sol 30 balaǵa ár pánnen 30 tirkeý kitapshasy bolady. Ár pánnen birneshe faıl toltyrý kerek. Iaǵnı, muǵalim ár sabaq ótkizgen saıyn sol tirkeý kitapshasyn ár bala boıynsha toltyrý kerek bolady. Demek, oqytýshynyń oqýshyny oqytýǵa eshqandaı ýaqyty joq. Muǵalimniń ýaqyty sol qaǵazdy toltyrýmen ótedi.

QR Bilim mınıstrliginiń bıylǵy talaby boıynsha muǵalim balany oqytpaıdy, tek baǵyt-baǵdar ǵana silteıdi, al bala ózi oqýy kerek. Keshirińizder, 7 jasqa tolmaǵan bala ózdiginen qalaı oqıdy? Ol — oıyn balasy. Oǵan ustaz bas-kóz bolyp, qamqor bolyp oqytýy kerek. Balamen tikeleı qarym-qatynas bolýy tıis. Oǵan tek baǵyt-baǵdar berý jetkiliksiz. Al ustazdyń kúnine ár pán boıynsha qaǵaz toltyrýdan qoly bosamaǵandyqtan, oqytýǵa ýaqyty joq. Qaǵazdy toltyrý kerek, ony faılǵa salý kerek, ony tirkeý kitapshasyna tirkeý qajet. Bitpeıtin úzdiksiz komısıalardan ótýi kerek.

Bolashaq urpaq úshin alań ekenderińiz ras bolsa, onda muǵalimderdi kereksiz qaǵazdardy toltyrýdan bosatsańyzdar eken. Sonda ustazdyń oqýshyǵa kóńil bóletin ýaqyty kóbirek bolar edi. Bul bastaýysh synyptar úshin asa mańyzdy jaıt.

Mektep tabaldyryǵyn jańadan attaǵan balaǵa ustazdyń janynda bolǵany, onyń qamqorlyǵy óte aýadaı qajet. Bul aıtylǵandar — bastaýysh synyptaǵy problemalardyń 100-den bir paıyzy ǵana ekenin basa aıtqym keledi„ delinedi vıdeoúndeýde.

Áleýmettik jelide jarıalanǵan bul vıdeoúndeý astyna óz pikirlerin qosyp, saýaldaryn qosa qosaqtap joldap jatqan qazaqstandyq ata-analar endi mınıstrden jaýap kútip otyr. Erlan myrza, endi Siz ne deısiz?..

Kámshat SÁTIEVA

Derekkóz: kaz.365info.kz