الماتى وبلىسىنىڭ 1-سىنىپ وقۋشىسىنىڭ اتا-اناسى ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆ مىرزاعا الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ۆيدەوۇندەۋ جولدادى.

ۆيدەودا مينيسترلىك جاساعان رەفورمانىڭ باستاۋىش سىنىپقا قاتىستى ايقىندالىپ جاتقان تەرىس اسەرلەرى فاكتىلەرمەن اتاپ كورسەتىلىپ، مينيسترگە ناقتى ساۋالدار قويىلادى. وندا ايتىلعان پروبلەمالاردى قازاقستاندىق اتا-انالار تولىقتاي قوستاپ وتىر.

سالتانات تاجييەۆانىڭ بۇل ۆيدەوۇندەۋى الەۋمەتتىك جەلىگە سالىنعانىنا ءبىر تاۋلىك بولىپ ۇلگەرمەي، 47 مىڭ رەت اشىلىپ، ونى 4 مىڭنان اسا ادام بولىسكەن.

ءالى دە وعان پىكىرلەر جازىلىپ، ءبولىسىپ جاتقاندار قاتارى كوپ.

„…الماتىنىڭ شەتىندەگى اۋىلدا بيىل بالامىز 1-سىنىپتا وقيدى. بىلتىر مەكتەپكە دەيىنگى دايارلىق سىنىبىندا وقىدىق. ءار پانگە ارنالعان وقۋلىقتاردى ءار اتا-انا 15-20 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا ءوز قالتاسىنان اقشا شىعارىپ، ساتىپ الدى. سەبەبىن ۇكىمەتتىڭ وقۋلىقپەن قامتاماسىز ەتۋگە قاۋقارى جەتپەگەن دەپ ءتۇسىندىردى. جارايدى. وعان دا كەلىستىك.

بىرىنشىدەن، مىنە، مىناۋ قورشاعان ورتامەن تانىستىرۋ. ەكولوگيا نەگىزدەرى وقۋلىعى. بۇل پاندە مىسالى بالاعا مىنانداي سۇراق قويىلادى: „قىزىل كىتاپقا ەنەتىن قازاقستاندىق قۇستاردى بەلگىلەڭدەر„. نوليەۆوي سىنىپقا جاسى ءالى 6-عا تولماعان 5 جاستاعى بالالار بارىپ جاتىر.

ەندى ءارىپ تانىپ، ەندى سويلەم قۇراپ ۇيرەنىپ جاتقان بالالار وعان كىرەتىن قۇستار تۇگىلى، قىزىل كىتاپتىڭ نە ەكەنىن قايدان بىلەدى؟ بۇل سۇراق بالانىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە قانشالىقتى سايكەس كەلەدى؟

ەكىنشىدەن، مىنە، مىناۋ — جاراتىلىستانۋ ءپانى — 1-سىنىپ وقۋلىعى. بيىل ءوتىپ جاتىرمىز. مۇندا جاڭادان مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاپ، ورتاعا ەندى ۇيرەنىسىپ، ءارىپتىڭ باسىن ەندى قۇراپ جۇرگەن بالاعا مىنانداي ساۋال قويىلادى:

„ەگەر ۇلكەن جۇك ءماشيناسى مەن جەڭىل ماشينەنى ءبىر مەزەتتە جوعارىدان تومەن قاراي جىبەرسە، ەكەۋىنىڭ قايسى ۇزاعىراق جۇرەدى„. بۇل — فيزيكالىق زاڭدىلىق. بۇعان 1-سىنىپ وقۋشىسى قالاي جاۋاپ بەرۋى كەرەك؟

ۇشىنشىدەن، كەلەسى سۇراق: „قوزعالىس تراەكتورياسى دەگەن نە؟„. „كولىكتىڭ جانە باسقا دا زاتتاردىڭ قوزعالىس كەزىندەگى سىزىعى„. „جول تراەكتورياسىنىڭ ۇزىندىعى دەگەن نە؟„ „توپىراقتى قۇنارلاندىرۋ ءۇشىن قانداي مينەرالدى زات قولدانىلادى؟„. بالا بۇل سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋى كەرەك.

ياعني، بۇل كىتاپتىڭ ىشىندە فيزيكا، حيميا، بيولوگيا، سونداي-اق ايتىلماي كەتكەن استرونوميا سىندى جوعارى سىنىپتا وقيتىن پاندەردىڭ سۇراقتارى بار. ءارىپتى تولىق تانىپ ۇلگەرمەگەن، 6 جاستاعى بالالالار بۇل سۇراقتارعا قالاي جاۋاپ بەرۋى كەرەك؟..

بۇل سۇراقتاردىڭ 1-سىنىپقا ەنگىزىلۋى قانشالىقتى زاڭدى، ول بالانىڭ جاس ەرەكشەلىگىن ەسكەرىلىپ جاسالعان با؟ مەن بىر-ەكەۋىن ايتىپ وتىرعانىمەن، بالانىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە ساي كەلمەيتىن سۇراقتار ءار پاندە وتە كوپتەپ كەزدەسەدى.

تورتىنشىدەن، ءار ءپان وقۋلىقتان جانە داپتەردەن تۇرادى. ءبىر كۇندە 1-سىنىپ وقۋشىسى 5-6 ءپاننىڭ ساباعىن وتەدى.

كۇندەلىكتە كورسەتىلگەن پاندەر بويىنشا سومكەنى كىتاپقا تولتىرعان كەزدە ونىڭ سالماعى 5 كەلىدەن اسىپ كەتەدى: 5،5-6 كەلى بولادى. ال 6 جاستاعى بالا دەنساۋلىق ساقتاۋ نورماتيۆتەرى بويىنشا تەك 2 كەلى كوتەرۋى كەرەك. ونىڭ ۇستىنە مەكتەپ بالاعا تاماق بەرمەگەندىكتەن، سومكەسىندە سۋى، تاماعى تاعى بار. بالا سومكەسىنە دەنە شىنىقتىرۋعا كيەتىن كيىم مەن مەكتەپ ىشىندە اۋىستىراتىن اياق-كيىمدى دە سالامىز. وسىنىڭ بارلىعىن قوسقاندا بالا سومكەسى 6 كەلى، ءتىپتى ودان دا اسىپ كەتەدى.

بۇل بالانىڭ دەنساۋلىعىنا وتە قاتتى زيان. سۇيەگى قاتىپ ۇلگەرمەگەن بالانىڭ ومىرتقاسى بىرتە-بىرتە وتىرا بەرەدى. ءبۇتىن ءبىر ۇرپاقتىڭ ەرگەجەي بولۋ ءقاۋپى ءتونىپ تۇر. بۇل دابىل قاعاتىن ۇلكەن ماسەلە. وسى ماسەكلەلەرگە قاتتى كوڭىل بولسە ەكەن دەيمىز.

بەسىنشىدەن، ءار سىنىپ بولمەسىندە شكافتا سورەلەر بولادى. ماسەلەن، سىنىپتا 30 بالا بولسا، سول 30 بالاعا ءار پاننەن 30 تىركەۋ كىتاپشاسى بولادى. ءار پاننەن بىرنەشە فايل تولتىرۋ كەرەك. ياعني، ءمۇعالىم ءار ساباق وتكىزگەن سايىن سول تىركەۋ كىتاپشاسىن ءار بالا بويىنشا تولتىرۋ كەرەك بولادى. دەمەك، وقىتۋشىنىڭ وقۋشىنى وقىتۋعا ەشقانداي ۋاقىتى جوق. ءمۇعالىمنىڭ ۋاقىتى سول قاعازدى تولتىرۋمەن وتەدى.

ق ر ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ بيىلعى تالابى بويىنشا ءمۇعالىم بالانى وقىتپايدى، تەك باعىت-باعدار عانا سىلتەيدى، ال بالا ءوزى وقۋى كەرەك. كەشىرىڭىزدەر، 7 جاسقا تولماعان بالا وزدىگىنەن قالاي وقيدى؟ ول — ويىن بالاسى. وعان ۇستاز باس-كوز بولىپ، قامقور بولىپ وقىتۋى كەرەك. بالامەن تىكەلەي قارىم-قاتىناس بولۋى ءتيىس. وعان تەك باعىت-باعدار بەرۋ جەتكىلىكسىز. ال ۇستازدىڭ كۇنىنە ءار ءپان بويىنشا قاعاز تولتىرۋدان قولى بوساماعاندىقتان، وقىتۋعا ۋاقىتى جوق. قاعازدى تولتىرۋ كەرەك، ونى فايلعا سالۋ كەرەك، ونى تىركەۋ كىتاپشاسىنا تىركەۋ قاجەت. بىتپەيتىن ۇزدىكسىز كوميسسيالاردان ءوتۋى كەرەك.

بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن الاڭ ەكەندەرىڭىز راس بولسا، وندا مۇعالىمدەردى كەرەكسىز قاعازداردى تولتىرۋدان بوساتساڭىزدار ەكەن. سوندا ۇستازدىڭ وقۋشىعا كوڭىل بولەتىن ۋاقىتى كوبىرەك بولار ەدى. بۇل باستاۋىش سىنىپتار ءۇشىن اسا ماڭىزدى جايت.

مەكتەپ تابالدىرىعىن جاڭادان اتتاعان بالاعا ۇستازدىڭ جانىندا بولعانى، ونىڭ قامقورلىعى وتە اۋاداي قاجەت. بۇل ايتىلعاندار — باستاۋىش سىنىپتاعى پروبلەمالاردىڭ 100-دەن ءبىر پايىزى عانا ەكەنىن باسا ايتقىم كەلەدى„ دەلىنەدى ۆيدەوۇندەۋدە.

الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالانعان بۇل ۆيدەوۇندەۋ استىنا ءوز پىكىرلەرىن قوسىپ، ساۋالدارىن قوسا قوساقتاپ جولداپ جاتقان قازاقستاندىق اتا-انالار ەندى مينيستردەن جاۋاپ كۇتىپ وتىر. ەرلان مىرزا، ەندى ءسىز نە دەيسىز؟..

كامشات ساتييەۆا

دەرەككوز: kaz.365info.kz