Bir kezderi antıbıotıkter medısınadaǵy eń senimdi quraldardyń biri sanalatyn. Olar bakterıalyq ınfeksıalardy tez basyp, emdeý ýaqytyn qysqartyp, aýyr asqynýlardyń aldyn alýǵa múmkindik berdi. Alaıda sońǵy jyldary bul senim álsireı bastady. Dúnıejúzindegi sıaqty, Qazaqstanda da dárigerler úırenshikti emdeý shemalary nátıje bermeıtin jaǵdaılarǵa jıi kezigip otyr. Munyń basty sebebi - bakterıalardyń antıbıotıkterge tózimdiliginiń artýy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Antıbıotıkke tózimdilik búginde tek medısınalyq qaýymdastyqty ǵana alańdatatyn másele emes. Ol búkil densaýlyq saqtaý júıesiniń tıimdiligine áser etip otyr. Dárilik zattar men medısınalyq buıymdardy saraptaý ulttyq ortalyǵynyń Dárilik zattardy saraptaý departamentiniń basshysy, PhD Uldan Derbisbekova osyǵan nazar aýdarady.
«Antıbıotıkke tózimdilik - bul bakterıalardyń buryn ınfeksıalardy emdeýge kómektesken antıbıotıkterge jaýap bermeýi. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy bul jaǵdaıdy adam densaýlyǵyna tónetin eń kúrdeli qaýipterdiń biri dep baǵalaıdy. 2019 jyldyń ózinde ǵana antıbıotıkke tózimdilik saldarynan álemde shamamen 1,27 mıllıon adam kóz jumdy. Antıbıotıkter áli de bakterıalyq ınfeksıalardy emdeýdiń negizgi quraly bolyp otyrǵandyqtan, olardyń tıimdiliginiń tómendeýi emdeý tásilderin qaıta qaraýǵa májbúr etedi», — deıdi ol.
Qazaqstan da jahandyq úrdisten tys qalǵan joq
Mamannyń sózinshe, Qazaqstandaǵy jaǵdaı álemdik úrdisterdi tolyq qaıtalaıdy. Standartty emge jaýap bermeıtin bakterıalar sanynyń ósýi resmı derekterde de, dárigerlerdiń kúndelikti tájirıbesinde de aıqyn baıqalyp otyr.
Eń aldymen, antıbıotıkke tózimdi mıkroorganızmder stasıonarlarda anyqtalady. Ásirese reanımasıa men hırýrgıa bólimshelerinde mundaı jaǵdaılar jıi tirkeledi. Dárigerler altyn tústi stafılokokk, ishek taıaqshasy, klebsıella, kók iriń jáne gemofıldi taıaqsha, helıkobakter pılorı, enterokokk sıaqty keń taralǵan qozdyrǵyshtardyń emge kónbeı bara jatqanyn aıtyp otyr.
Bul úrdisti ǵylymı derekter de rastaıdy. «Qazaqstan klınıkalyq medısına jýrnalynda» jarıalanǵan zertteýde kardıohırýrgıalyq naýqastardan alynǵan 781 bakterıa úlgisiniń edáýir bóligi úshinshi býyndaǵy antıbıotıkterge tózimdi bolǵany kórsetilgen. Keıbir jaǵdaılarda bakterıalar tek eń aýyr ınfeksıalar kezinde ǵana qoldanylatyn sońǵy qatardaǵy preparattarǵa — karbapenemderge de áser bermegen.
Antıbıotık «kez kelgen jaǵdaıda» ishiletin dári me?
Sarapshy antıbıotıkke tózimdiliktiń ósýine eń aldymen dárilerdi durys qoldanbaý sebep bolyp otyrǵanyn aıtady. Qazaqstanda ambýlatorıalyq tájirıbede taǵaıyndalatyn dárilerdiń shamamen úshten biri — antıbıotıkter. Bul kórsetkish Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy usynǵan deńgeıden joǵary.
«Antıbıotıkterdiń 27,5 paıyzy dárigerdiń taǵaıyndaýynsyz qabyldanady. Kóbine olar JRVI, tumaý nemese koronavırýs kezinde qoldanylady. Al bul - antıbıotıkter áser etpeıtin vırýstyq aýrýlar. Ózin-ózi emdeý, burynǵy taǵaıyndaýlarǵa súıený dári tańdaýda, dozada jáne emdeý uzaqtyǵynda qatelikterge ákeledi. Sonyń saldarynan bakterıalar beıimdelip, emniń tıimdiligi tómendeıdi», — deıdi Uldan Derbisbekova.
COVID-19 pandemıasy bul úderisti odan ári kúsheıtti. Asfendıarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medısına ýnıversıtetiniń zertteýi reseptilik preparattardy satýyna baqylaýdyń álsireýi antıbıotıkterdi tutynýdyń artýyna ákelgenin kórsetken. Ásirese Watch tobyna jatatyn azıtromısın men seftrıakson keńinen qoldanylǵan. Bul preparattardyń qoǵam deńgeıinde jıi paıdalanylýy tózimdiliktiń ósý qaýpin arttyrdy.
Júıeli jumyssyz nátıje bolmaıdy
Antıbıotıkke tózimdilikpen kúresti qıyndatyp otyrǵan taǵy bir faktor - júıelik máseleler. Sarapshynyń aıtýynsha, utymdy antıbıotıkoterapıa qaǵıdattarynyń jetkiliksiz saqtalýy, qozdyrǵyshtyń antıbıotıkke sezimtaldyǵyn anyqtaýǵa jetkilikti kóńil bólinbeýi jáne pasıentterdiń dáriger nusqaýlaryn tolyq oryndamaýy jaǵdaıdy ýshyqtyryp otyr.
Sonymen qatar jańa antıbıotıkterdiń tapshylyǵy da óz áserin tıgizýde. Mundaı preparattardy ázirleý úlken qarjy men uzaq jyldyq zertteýlerdi talap etedi. Al olardy tek erekshe jaǵdaılarda ǵana qoldaný qajettigi farmasevtıkalyq kompanıalardyń bul salaǵa qyzyǵýshylyǵyn tómendetedi.
Mamannyń pikirinshe, jaǵdaıdy ózgertý úshin jekelegen sharalardan góri júıeli jumys qajet.
Antıbıotıkterdi taǵaıyndaýdy qatań baqylaý, qozdyrǵyshtyń sezimtaldyǵyn mindetti túrde tekserý, reseptilik tártipti saqtaý, antımıkrobtyq basqarý baǵdarlamalaryn damytý - osynyń bári keshendi túrde iske asqanda ǵana naqty nátıje beredi. Sonymen qatar zerthanalyq dıagnostıkany damytý, stasıonarlarda mıkrobıologıalyq baqylaýdy kúsheıtý jáne antıbıotıkterdi durys qoldanbaýdyń saldary týraly halyqty aqparattandyrý mańyzdy.
Ár adamǵa ortaq jaýapkershilik
Sarapshy sońynda antıbıotıkterdiń tıimdiligin saqtaý tek dárigerler men memleketke ǵana emes, pasıentterdiń ózine de baılanysty ekenin atap ótti.
Antıbıotıkterdi tek dárigerdiń taǵaıyndaýymen qabyldaý, olardy vırýstyq aýrýlar kezinde qoldanbaý, basqa adamǵa jazylǵan dárini ishpeý jáne alǵashqy jaqsarý belgileri paıda bolǵanda emdi óz betinshe toqtatpaý - qarapaıym, biraq asa mańyzdy qaǵıdalar.
«Antıbıotıktermen ózin-ózi emdeý jeke adamǵa da, tutas qoǵamǵa da qaýip týdyrady. Búgingi jaýapty qarym-qatynas erteń ınfeksıalardy tıimdi emdeı alýymyzdyń kepili», — dep túıindeıdi Uldan Derbisbekova.
