Búdjetten bul úshin baqandaı 1 mlrd 200 mln teńge bólinipti. Biraq oǵan nebári segiz shaqyrym jer jóndelmek. Al Almaty ózenderiniń jalpy uzyndyǵy 300 shaqyrymnan asady, onyń 30 shaqyrymy asa qaýipti dep tanylǵan. Soǵan qaraǵanda, almatylyqtar áli biraz jyl jańbyr sýyn tizeden keship júretin syńaıly.
Esentaı jáne Qarasý ózenderiniń boıynda keshegi jaýynnyń saldaryn joıý úshin emes, alda bolýy múmkin tasqynnyń aldyn alý úshin jumys júrgizilýde. Qalanyń tómengi bóligindegi osy aımaqtar qazir eń qaýipti dep tanylǵan. Sebebi arnasynan asatyn ózen ǵana emes, jer asty sýlary da bar.
«Bizdiń aınalamyzdaǵy alty úı saıda ornalasqan. Jańbyr jaýsa, kórshilerimiz baqshasyn sýǵarsa úıimiz sýǵa tolyp ketedi. Jer asty sýlarynyń keter jeri joq. Sebebi osydan toǵyz jyl buryn ózen arnasyn kóterip tastaǵan. Biz sonyń zardabyn tarttyq», – deıdi Almaty qalasynyń turǵyny Vladımır Shlenskıh.
Qazir atalǵan aımaqtardaǵy ózen jaǵalaýlary tas toltyrylǵan temir torlarmen bekitilip, arnasy tazartylyp jatyr. Biraq odan keler paıda shamaly deıdi turǵyndardyń ózderi.
– Jańbyr jasa bir ýaıym. Ózen kóterilse, uıqy joq. Jaǵalaýdy mynadaı tastarmen bekitkeni durys emes. Onyń ortasynan sý ótip ketedi. Betondaý qajet, – deıdi Almaty qalasynyń turǵyny Nadejda Gıleva.
Almaty aýmaǵynan 320 shaqyrymǵa sozylatyn 28 ózen ótedi. Onyń tek úshten biriniń jaǵalaýy nyǵaıtylǵan. Bıyl Esentaı men Qarasý ózenderiniń segiz shaqyrymyn jóndeýge 1 mlrd 200 mln teńge bólinipti. Qalǵany qashan jóndeletini taǵy belgisiz.
Jańbyrdan keıin mindetti túrde tizeden sý keshetin Almatynyń jaıy ótken aptada Úkimette qozǵalyp, premer-mınıstr ákimge eskertý jasaǵan. Araǵa apta salyp Másimov jaǵdaıdyń ońalmaǵanyn Baıbektiń taǵy betine basty.
Baıbek jaǵdaı baqylaýda dep sendirýge tyrysqanymen, jaǵdaıdy ózim kóremin degen Másimov Almatyǵa áli jete almaı júr. Degenmen, aldaǵy kúnderi mindetti túrde kelip, ózen ańǵarlaryn jaıaý aralamaqshy.
– Biz ekeýmiz men kelgende aryqtardy aralaımyz. Al siz men kelgenshe ózińiz bir aralap shyǵyńyz, – dedi Másimov.
Aınalany taza ustaý – bul el bolyp ortaq maqsatqa uıysýdyń kishkentaı ǵana kórinisi. Eger bizder osyndaı qarapaıym is-áreketterdi ómirlik daǵdymyzǵa aınaldyrsaq, qoǵamda oryn alǵan máselelerge beı-jaı qaramaıtyn kóńili oıaý, sergek halyqqa aınalar edik. Ázirshe úı irgesinen ótetin aryǵymyzdy taza ustaı almaı otyrmyz. Kerisinshe barlyq qoqysty aryqqa tastaımyz. Kóshe sypyrýshylar da aınalanyń qoqysyn sypyryp, aryqqa ıtere salady.
Qazir qalaly jerde qardy aryqtarǵa úıip tastaý da úırenshikti jaǵdaıǵa aınalǵan. Al qar erigende aryqtar bitelip, aınalany topan sý basady. «Aýyz as isherde, kóten t… kerek» degendeı, bizge aryq tek kóktemde ǵana kerek. Al qalǵan ýaqytta aryqpen isimiz bolmaıdy.
Aqyr aıttyq qoı, myna bir máseleni de aıta keteıik. Qazir qalalardyń mańynda jańa eldi mekender boı kóterip, úıler kóptep salynyp jatyr. Sol eldi mekenderde aryq degenińiz atymen joq. Jaýǵan qar erise, kóshe kól-darıa bolady.
«Ózime bolsyn» degen prınsıpti myqtap ustanǵan jurt aryq jatýy tıis jerdiń bárin jergilikti sáýlet mekemesiniń mamandaryna beretinin berip, qarys súıem jerdiń bárin qorshap, zańdastyryp alǵan. Reti kelse kósheni de qorshap, zańdastyryp alýdan taıynbaımyz. Al zań normalaryn saqtaıdy degen jergilikti sáýlet mekemelerine aqshanyń shetin kórsetseń, bárin zańdastyryp berýge daıar.
Endi ne isteýimiz kerek? Eki máshıne qatar kelse, úlken daý bolatyn mundaı kóshelerde aryq qazatyn oryn múlde joq. Bul máseleni jergilikti sáýlet mekemeleri sheship bermesi anyq. Budan japa shegetin sol kósheniń turǵyndary.
Árkim qorshaýyn bir metr keri tartyp, úıiniń tusynan 10-15 metr aryq qazsa, bar másele sheshiler edi. Oǵan bizdiń halyqtyń erik-jigeri jete me?
Biraq mundaı qadamǵa eshkim barǵysy kelmeıdi. Qaıta ebin taýyp, bir qarys jerdi baýyrymyzǵa basyp qalýǵa tyrysamyz. Budan keıin qaıtip el bolamyz?
Qar men jańbyrdyń sýy aǵatyn aryq bolmaǵan soń, kóshede kólkip, bir jylda asfálttalǵan joldyń astyna sińip, talqanyn shyǵarmaı ma? Osynyń bárin bile tura, aryqty qazýdan, tazalaýdan nege qashamyz.
Eger biz el bolýdy oılasaq, aryq pen toǵandarymyzdy taza ustaýymyz kerek. Qarapaıym turmysymyzdy túzeýge yqpal etetin osyndaı ıgilikti isterge jurt bolyp jumylý degen múlde joq. Bılik osy jaǵyn oılaýy kerek.
