Marat Nurtastyń ózi ınstıtýttyń "Spýtnıktik jáne geodınamıkalyq zertteýler zerthanasy" meńgerýshisi jáne ýnıversıtette Machine Learning, Deep Learning boıynsha sabaq beredi. Massaget.kz Marat Nurtaspen sóılesip, 2024 jyly 6 baldyq jer silkinisi bolatynyn qalaı anyqtaǵany týraly surastyrǵan, - dep habarlaıdy Dalanews.kz tilshisi.
Zertteý maqalasy ne jaıly?
Marat Nurtas 1900 jyldan 2023 jylǵa deıingi jer silkinisine qatysty derekterdi jınaǵan. Odan keıin Almatydaǵy seısmologıa ınstıtýtynan derekter alǵan. Osy derekter analızi boıynsha statısıkalyq derekterdi óńdegen. Onyń ózine 2-3 aı ketken. Barlyq derek óńdelip, analız jasalǵan.
"Burynǵy zertteýdiń dástúrli ádisine sholý jasadyq, artyqshylyǵy men kemshiligin kórsettik. Biz tańdaǵan aımaqty taldadyq. 1923 jyldan beri 2023 jylǵa deıin, týra 100 jyldaǵy 6700 derekti aldyq. Ol bizdiń terıtorıaǵa ǵana qatysty derekter. Ol derekterdiń ishinde 6 baldan joǵary bolǵan jaǵdaılardy aldyq. Zertteý barysynda birneshe algorıtmdi qoldandyq.
Modeldeý jumystarynan keıin naqty nátıjege óttik. Biz 100 jyldyq derekterdiń bárin taldaý úshin olardy 20 jyldyq ıntervalmen bólip-bólip qarastyrdyq jáne rasynda olardyń arasynda belgili bir maýsymdyq zańdylyq bar ekenin anyqtadyq. Bul óte qyzyq qubylys boldy", - deıdi maman.
Nátıje
Zertteý jumysy 2023 jyldyń mamyrynda bastalǵan.
"Sol kezde derekterdi, modelderdi jasandy ıntellektpen úıretý arqyly anyqtaǵan kezde 2024 jyly jer silkinisi bolatyny anyqtaldy. Endi onyń qaı jerde bolatynyn anyqtaý kerek boldy. Ony tómendegi sýrette kórsettik. Árıne, 100 paıyz dep aıta almaımyz, biraq kúni keshe Qazaqstan, Qyrǵyzstan, soltústik Qytaı shekarasynda jáne Túrkıa, Vladıvostok pen batys Afrıkada bolady dep kórsettik. Bul sol kezdegi boljam edi. Ony anyqtaǵan kezde tipti kúldik. Ǵylymı qyzmetkerler de kúldi. Ózim 100 paıyz senimdi bolmasam da joqqa shyǵarǵym kelmedi. Artynsha zertteý maqalasyn jiberdik", - deıdi Marat Nurtas.
Naqty kúnin anyqtaý múmkin boldy ma?
Marat Nurtas Eýropa, Qytaı, tipti Japonıanyń ózi jer silkinisi naqty bolatyn ýaqytty kórsete alǵan joq ekenin atap ótti.
"Men de naqty kúnin aıtsam ótirik bolady. Ol úshin jer astyna túsip, qubylystardy zertteý kerek dep oılaımyn. Biz tek myna nárseni kórsettik: 2024 jyldan bastap "osy jerde" jer silkinisi 6 baldan asa bolýy múmkin dep qyzylmen belgiledik. Sonymen bitirdik. Biz ǵylym adamymyz. Erteńgi kúni ár sózimizge jaýap beremiz. Sondyqtan zertteý maqalamyzdyń sońynda zertteý statısıkalyq derekterdiń kómegimen, tarıhı derekterdi óńdeý arqyly jasalǵan boljam ekenin atap óttik", - deıdi maman.
Bir qyzyǵy áýel basta maqala daıyn bolyp, ǵylymı jýrnalǵa jarıalanǵan kezde ony tek 30 shaqty adam kórgen. Jer silkinisi bolǵan túnnen keıin maqalanyń qaralymy ósip, búginde 2197 adam júktep, oqyp shyqqan eken.
"Ǵylymı jýrnalda jarıalanǵan bizdiń bul zertteý maqalamyzdy qytaılyq seısmologtar taýyp alǵan. Búginde maqala Qytaı elinde qyzý talqylanyp jatyr", - dep túıindedi Marat Nurtas.
Sýret: jeke arhıv
