Жақсы ұйқы – салауатты өмір салтының ажырамас бөлігі. Алайда бүгінгі қарбалас заманда адамдардың көбі ұйқысыздыққа жиі шағымданады. Дұрыс ұйықтамау адамның физикалық және психикалық саулығына тікелей әсер етеді, деп хабарлайды Dalanews.kz 

Ұйқы – ағзаның толыққанды демалып, қалпына келетін уақыты. Ғалымдар ұйқының екі негізгі фазасы бар екенін айтады:

• терең ұйқы (баяу фаза) – ағзаның физиологиялық қалпына келуін қамтамасыз етеді;

• жылдам ұйқы (REM-фаза) – есте сақтау мен ақпаратты бекітуге ықпал етеді.

Егер бұл кезеңдердің бірі үзіліп немесе қысқарып қалса, ағзадағы биологиялық тепе-теңдік бұзылады.

Ұйқы жетіспеушілігінің салдарлары

Қандағы қант деңгейі артады және семіздікке әкеледі

Терең ұйқы кезінде жүрек соғысы баяулайды, қан қысымы төмендейді, жүйке жүйесі тынышталады. Ал ұйқы жетіспесе, керісінше, стресс гормоны – кортизолдың деңгейі жоғарылайды. Бұл қандағы қант мөлшерін арттырып, қант диабеті мен семіздікке әкелуі мүмкін.

Ұйқы тапшылығы тәбетті реттейтін екі гормон – грелин мен лептиннің тепе-теңдігін бұзады. Соның салдарынан адам жиі ашығады және артық тамақтанады. Ғалымдар ересектерде ұйқы ұзақтығы бір сағатқа қысқарған сайын семіздік қаупі шамамен 9%-ға артатынын анықтаған.

Психикалық саулыққа жағымсыз әсер етеді

Ұйқы кезінде мидағы энергия қоры – гликоген қалпына келеді. Оның жетіспеушілігі мигрень, есте сақтау қабілетінің төмендеуі және күйзеліске бейімділік туғызады.

Ұйқысыздық мидың маңызды аймақтарына кері әсер етеді. Бұл есте сақтау, эмоцияны басқару және зейін қою қабілеттерін әлсіретеді.

Жүрек аурулары қаупін арттырады

Ұйқы жетіспеушілігі жоғары қан қысымы мен жүрек ауруларына әкелуі мүмкін. Кейбір зерттеулерге сәйкес, ұйқы ұзақтығы қысқарған сайын гипертония қаупі 30–40%-ға артады. Сонымен қатар антиоксиданттардың азаюы мен тамырлардың қабынуы жүрекке қосымша салмақ түсіреді.

Иммунитет әлсірейді

Ұйқы – иммундық жүйенің тұрақтылығын сақтайтын маңызды фактор. Ұйқысыздық ағзаның инфекцияларға қарсы күресу қабілетін төмендетеді. Мысалы, түнгі ауысымда жұмыс істейтін адамдар мен жеткілікті ұйықтамайтындар вирустық ауруларға, соның ішінде тұмау мен коронавирусқа бейім келеді.

Ұйқы сапасын жақсарту үшін не істеу керек?

Мамандар ұйқы сапасын жақсартуға көмектесетін мынадай кеңестерді ұсынады:

1. Күн сайын бір уақытта ұйықтап, бір уақытта тұрыңыз.

2. Күні бойы физикалық белсенді болыңыз, бірақ жаттығуды ұйықтар алдында жасамаңыз.

3. Ұйықтайтын бөлме қараңғы әрі тыныш болуы керек.

4. Түскі ұйқы 30 минуттан аспағаны жөн.

5. Кешке алкоголь мен никотин қолданбаңыз.

6. Кофеинді тек таңертең ішіңіз.

7. Кешкі ас жеңіл болуы керек және оны ұйықтардан кемінде 2 сағат бұрын ішкен жөн.

8. Ұйықтар алдында гаджеттерді пайдаланбаңыз. Экран жарығы мелатониннің (ұйқы гормонының) бөлінуін тежейді.

Сапалы ұйқы – адам өмірінің табиғи қажеттілігі. Ол ағзаны қалпына келтіріп, ми мен жүрек саулығын нығайтады, эмоциялық тепе-теңдікті сақтайды. Егер ұйқы бұзылыстары ұзаққа созылса, өз бетіңізше емделуге тырыспай, маман дәрігермен кеңескен жөн.