قارجى پيراميدالارىنىڭ جۇمىسقى ارەكەتى، حالىقتى الداپ-ارباۋ، بوتەن دىنگە ازعىرۋ ءبارى-بارى ينتەرنەتتىڭ كومەگىمەن جۇزەگە اساتىن بولدى. ەگەر دۇرىس پايدالانسا، ينتەرنەت تالاي شارۋاڭدى بىتىرەتىن كومەكشىڭ، ال پايدالانۋدى بىلمەسەڭ قالتاڭدى قاعىپ، تاعدىرىڭدى تالقاندايتىن قورقىنىشتى قۇرالعا اينالدى.
و باستا ەلىمىزدەگى دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمدار وسى ينتەرنەتكە ارقا سۇيەپ، ەلدىڭ ساناسىن ۋلادى ەمەس پە؟ ينتەرنەت الاياقتىقتاردىڭ ارقاسىندا ءبىراز ادام اداسىپ، بوتەن ءدىني اعىمىنىڭ شىلاۋىندا كەتىپ، تاعدىرىن تالقاندادى.
سول كەزدە بيلىك ورىندارى دا جات اعىمداردىڭ ناسيحاتىن جاتپاي-تۇرماي ناسيحاتتاعان سايتتاردى انىقتاپ، ولاردى بۇعاتتاپ، ەل اۋماعىندا جۇمىس ىستەۋىنە شەكتەۋ قويدى. وسىلايشا ينتەرنەتتەگى ءدىني الاياقتىقتاردىڭ جولىن كەستىك پە دەپ ويلاعان ساتتە عالامتوردا قارجى پيراميدالارىنىڭ جۇمىسىن جارنامالايتىن الاياقتارى پايدا بولىپ، تالاي ادامدى سان سوقتىردى.
قولىنداعى بارىن ينتەرنەت الاياقتارىنىڭ شوتىنا اۋدارىپ بەرىپ، ءبىر كۇندە جەر سيپاپ قالعان قانشاما ادام بار دەسەڭىزشى، ەلىمىزدە؟
ءقازىر ايدالاعى تاس لاقتىرساڭ ينترەنت الاياقتارعا جەم بولعان ادامعا بارىپ تيەدى. وڭاي ولجاعا قىزىققانداردىڭ ءبارى وسى الاياقتاردىڭ قۇربانى بولۋدا. ينتەرنەت ومىرىمىزگە دەندەپ ەنگەلى بەرى ينتەرنەت الاياقتاردىڭ ءتۇرى دە كوبەيە تۇسكەن. ءقازىر ولاردى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قارجى الاياقتارى، ءموبيلدى تەلەفون الاياقتىق (ۆيشينگ) جانە ينتەرنت الاياقتىق دەپ ءۇش توپقا ءبولىپ، جىكتەيدى.
قارجى نارىعىن قاداعالاۋ جانە باقىلاۋ اگەنتتىگىنە قاراستى قارجى قىزمەتىن تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ دەپارتامەنتى ەل ىشىندە جۇرگىزگەن ساۋالناما كەزىندە رەسپوندەنتتەردىڭ 55،8%-ى قارجى الاياقتارامەن بەتپە-بەت كەلگەنىن ايتقان. بۇل وتە ءقاۋىپتى كورسەتكىش.
ءقازىر اۋىلدا دا، قالادا دا ينتەرنەت بار. وسىنىڭ باسشىلىققا العان ينتەرنەت الاياقتار قارجىلىق ساۋاتتى از حالىقتى ساۋىن سيىرعا اينالدىرۋدا. بۇگىندە تۇتاس ينتەرنەتتى توقتاتىپ تاستاۋ مۇمكىن ەمەس. جالپى، ينتەرنەت الاياقتارىنان جالعىز ءبىز ەمەس، تۇتاس الەم جاپا شەگىپ وتىرعانىن دا ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.
مۇنداي الاياقتارعا حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرىپ قانا قارسى تۇرۋعا بولادى. ءقازىر ەلىمىزدەگى ءىرى كومپانيالاردىڭ اتىن جامىلىپ، ارام ويلارىن جۇزەگە اسىراتىن الاياقتار قامتاپ كەتتى. ولار ءتىپتى، لاۋازىمدى تۇلعالاردان باستاپ، تانىمال ادامداردىڭ ءاتى-جونىن پايدالانىپ ويلارىن جۇزەگە اسىراتىن بولعان.
ەلىمىزدە ينتەرنەتتىڭ جاقىس دامىعانى سەكىلدى قارجىلىق وپەراسيالاردى زاماتتا ونلاين رەجيمدە تولەۋ ءىسى دە كەڭەيە تۇسكەن سايىن جۇرتتىڭ كارتاسىنداعى قارجاتتاردى قاعىپ الۋعا بەيىمدەلگەن الاياقتار پايدا بولۋدا. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ءبارى ولاردىڭ ءبارىن ۇستاپ، جازاعا تارتۋى مۇمكىن ەمەس. ءقازىر ينتەرەنت الاياقتاردىڭ كوپشىلىگى وزگە ەلدە وتىرىپ ارام ويىن جۇزەگە اسىراتىنى بەلگىلى. وكىنىشكە وراي، ينتەرنەت الاياقتارى ءۇشىن شەكارا بولماي تۇر. ولاردى تاپقان كۇننىڭ وزىندە جازاعا تارتۋ ەمەس. بۇعان توسقاۋىل قويۋدىڭ جالعىز جولى حالىقتىڭ قارجىلىق جانە تەحنولوگيالىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ بولىپ تۇر.
قازىرگى تاڭدا ينتەرنەت الاياقتار جاڭا تەحنولوگيالاردى جەتىك بىلمەيتىن زەينەت جاسىنداعى ادامداردى تۇزاققا ءتۇسىرىپ، ولاردىڭ قارجىسىن قالتاعا باسۋعا اۋەس ەكەن. مۇنداي الاياقتارعا تەحنولوگيانىڭ ءتىلىن بىلەتىن جاستار كوپ الدانبايتىنى بەلىگىلى. ال جاڭا تەحنولوگيالاردان حابارسىز زەينەت جاسىنداعى ادامدار ىزدەگەنگە سۇراعان بولىپ تۇر.
سول سەبەپتى حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋدا ءبىرىنشى كەزەكتە زەينەت جاسىنداعى ادامداردىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن كوتەرۋدىڭ ماڭىزى زور. ويتكەنى ءومىرىنىڭ كوبى كەڭەس زامانىندا وتكەن مۇنداي ادامدار قارجى الاياقتارىنىڭ قاقپانىنا بىردەن تۇسەتىنى انىق.
ينتەرنەت الاياقتارى وزدەرىنىڭ ارام ويلارىن جۇزەگە اسىرعىسى كەلگەندە ولار ءبىرىنشى كەزەكتە ەل ازاماتتارىنىڭ جەكە مالىمەتتەر بازاسىن قولعا ءتۇسىرۋدى كوزدەيدى ەكەن. سوندىقتان ەلىمىزدەگى مەملەكەتتىك مەكەمەلەر ازاماتتاردىڭ جيناقتالعان مالىمەتتەر قورىن كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋى كەرەك. ەگەر ولار الاياقتاردىڭ قولىنا تۇسەتىن بولسا، مىڭداعان ادامعا كەسىرىن تيگىزەتىنى ءبىز ايتپاساق تا تۇسىنىكتى.
نۇرلان جۇماقانوۆ
