كەڭەس ءتوراعاسى، ءماجىلىس دەپۋتاتى امانجول ءالتاي جاسوسپىرىمدەر اراسىندا جاپپاي توبەلەس، سۋيسيد، زورلىق-زومبىلىق ارەكەتتەرىنىڭ بەلەڭ الىپ تۇرعانىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۇلت تامىرىنا بالتا شاباتىن وسىنداي ارەكەتتەردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ۇلتتىق تاربيەنىڭ نەگىزدەرىن ءبىر ارناعا تۇسىرەتىن تۇجىرىمدامانى ەنگىزۋ ماڭىزدى.
بۇل رەتتە پارتيا حاتشىسى داۋلەت كارىبەك «AMANAT» بۇل ىسكە اتسالىسۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزىپ، ەرتەڭگى ۇرپاق ونىڭ جەمىسىن كورەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.
– جاھان جۇرتشىلىعى ءوزىنىڭ ۇلتتىق بولمىسىن، ءتول تۋما تابيعاتىن، ءداستۇرىن قايماعىن بۇزباي ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەپ جاتىر. ونداي مەملەكەتتەردە «مىقتى ۇلت وتباسىندا قالىپتاسادى» دەگەن تۇسىنىك بار. ءبىز ايتىپ جۇرگەن نورۆەگيا، شۆەسيا، جاپونيا سەكىلدى الەمنىڭ وزىق ەلدەرىندە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى نىعايتۋ جۇمىسى ەڭ الدىمەن ۇرپاق تاربيەسىنەن باستاۋ الادى. وكىنىشكە قاراي، بىزدە وسى ماسەلە كەنجەلەپ قالۋدا. وسىنى ەسكەرە كەلە «AMANAT» پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا «ۇلتتىق تاربيە – ۇلت بولاشاعى» تۇجىرىمداماسىن ەنگىزۋ كورىنىس تاپتى. بۇل تۇجىرىمداما الداعى ۋاقىتتا جان-جاقتى سارالانىپ بارىپ قابىلدانادى دەگەن ويدامىن، – دەدى پارتيا حاتشىسى.
جيىندا كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ نازارىنا سوڭعى ءۇش ايداعى ستاتيستيكا مەن جاقىندا ورىن العان رەزونانستىق وقيعالاردىڭ بەينە جازباسى ۇسىنىلدى. بۇل رەتتە ادەتتەگى «كىم كىنالى؟» دەگەن سۇراقتىڭ ورىنسىز ەكەنىن العا تارتقان كەڭەس مۇشەسى، «كازگيۋۋ ۋنيۆەرسيتەتى» اق باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى اينۇر كارىبوزوۆا تاربيە ماسەلەسى بويىنشا تەرەڭ زەرتتەۋ ناتيجەسىندە دايىندالعان ەلدىك باعدارلاما كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. ول 80-90 جىلدارى جەتكىنشەكتەر اراسىندا بۇزاقىلىق، ەسىرتكى، ىشىمدىككە سالىنۋ ورشىگەن يسلانديانىڭ جاستار تاربيەسىنە قاتىستى ەنگىزگەن كەشەندى شارالارىن مىسال ەتتى.
– يسلانديادا اتا-انا بالالارىمەن مۇمكىندىگىنشە كوبىرەك بىرگە ۋاقىت وتكىزۋى ءۇشىن ولاردىڭ جۇمىستان ەرتەرەك ۇيگە قايتۋىنا جاعداي جاسالعان. جەتكىنشەكتەردىڭ ساعات 22:00-دەن كەيىن دالادا، كوپشىلىك ورىنداردا جۇرۋىنە تىيىم سالىندى. بوس ۋاقىتىندا مەيلىنشە سپورت، ونەرمەن اينالىسۋى ءۇشىن ءار جاسوسپىرىمگە جىلىنا 500 دوللار بولىنگەن. رەيكياۆيك قالاسىنىڭ مەرى «كەزىندە چەمپيوناتتا انگليانى جەڭۋىمىزدىڭ باستى سەبەبى دە وسى رەفورما، – دەيدى. – بىزگە يسلانديا ريەۆوليۋسياسىن قايتالاۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىراق وسىعان ۇقساس وڭ ناتيجە بەرگەن ۇزدىك ۇلگىلەردى زەرتتەپ، ءوزىمىزدىڭ ەرەكشەلىگىمىزدى ەسكەرە وتىرىپ، جاستار تاربيەسى باعدارلاماسىن قابىلداعان ءجون دەپ سانايمىن، – دەدى ول.
تاربيە ماسەلەسىندە حالىقارالىق تاجىريبەگە ارقا سۇيەي بەرۋدىڭ قاجەتى جوق ەكەنىن ق ر پارلامەنتى ماجىلىسىندەگى «AMANAT» فراكسياسىنىڭ دەپۋتاتى جۇلدىز سۇلەيمەنوۆا دا اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ۇرپاق تاربيەسىنە قاتىستى ءوزىنىڭ جەكە دامۋ تراەكتورياسىن ايقىنداپ الۋى ءتيىس. ەلىمىز ۇرپاق تاربيەسى ماسەلەسىندە تەك وزىنە عانا ءتان ىشكى وزەگىن تاۋىپ، ونى بىلىممەن ۇشتاستىرۋى كەرەك.
ال قوعام قايراتكەرى الدان سمايىلدىڭ ايتۋىنشا، جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ەڭ الدىمەن ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ءسىڭىرىپ، ەل تاريحىمەن تەرەڭ تانىستىرۋ ماڭىزدى.
– تۋعان تاريحىن جەتە تانىعان بالا عانا ونى باسقالارمەن سالىستىرا الادى. ءوزىنىڭ ەلىن تەرەڭ تانىماعان ادام كەز كەلگەن سىرتقى ىقپالعا جىعىلا سالادى. سوندىقتان مەكتەپ ءتۋريزمىن قالىپتاستىرىپ، بالالاردى تاريحي ورىندارمەن تانىستىرعان ءجون. ەكىنشى نازار اۋداراتىن ماسەلە، بۇگىندە ءبىز ەكى ءتىلدى ورتا قالىپتاستىردىق. بۇل ەكەۋى ءبىرىن-بىرى قابىلدامايدى، ءبىر ۇلتتىق يدەياعا كەلە المايدى. بۇل – تراگەديا! مەنىڭ ويىمشا، وسى ەكەۋىن ءبىر قازاقي ورتاعا اينالدىرۋ كەرەك، – دەدى الدان سمايىل.
ءوز كەزەگىندە، ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى نۇرتورە ءجۇسىپ ەلىمىزدەگى جاستار ورتالىقتارىنىڭ جۇمىس ساپاسىنا نازار اۋداردى.
– وكىنىشكە قاراي، وتكەن ءۇش ونجىلدىقتا ءبىز قۇندىلىقتار جۇيەسىن قالىپتاستىرا العان جوقپىز. بارشا قازاقستان ازاماتىنا باعىت-باعدار سىلتەيتىن، جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىندا ساقتالاتىن جۇيە جاساي المادىق. ەلىمىزدەگى جاستار ورتالىقتارى نەمەن اينالىسادى؟ تاربيەنىڭ وزەگى سول جاستارمەن جۇمىس ىستەۋدە ەمەس پە؟ ۇرپاق تاربيەسى سولاردىڭ قولىندا بولۋى كەرەك. تاربيەگە قاتىستى قانداي مەحانيزمدەر بار؟ مىنە، وسىعان قاداعالاۋ جاساعان كەزدە عانا جۇمىس ناتيجەلى بولادى. ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ءاردايىم الەۋمەتتىك جەلىدە ناسيحاتتاپ وتىرعان ءجون، – دەدى سەناتور.
قوعام قايراتكەرى، ءتىل جاناشىرى ورازكۇل اسانعازى قىزىنىڭ ايتۋىنشا، ۇرپاق تاربيەسىن اتا-انانى تاربيەلەۋدەن باستاۋ كەرەك.
«ۇلتتىق تاربيە – ۇرپاق تاربيەسىنىڭ وزەگى. جاستار اراسىنداعى ۇلتتىق بولمىسىمىزعا جات سايىستاردى، باعدارلامالاردى تىيىپ، ءوز قۇندىلىقتارىمىزدى ناسيحاتتايتىن ءىس-شارالاردىڭ سانىن ارتتىرۋ قاجەت. ءتول مادەنيەتىمىزدى، ءسالت-داستۇرىمىزدى دارىپتەيتىن ءپان نەمەسە فاكۋلتاتيۆ ەنگىزۋ كەرەك»، - دەدى ول.
"انگە اۋەس، كۇيگە قۇمار بولىپ وسكەن بالا جاماندىققا بارمايدى. ناعىز تاربيە – ونەردە! ۇلتتىق تاربيەنىڭ نەگىزى – ۇلتتىق مادەنيەت ەكەنى داۋسىز". بۇل – استانا قالاسى فيلارمونياسىنىڭ ءانشىسى سۆەتلانا ايتبايەۆانىڭ پىكىرى.
ال ق ر وقۋ-اعارتۋ ۆيسە-مينيسترى ەدىل وسپان ۆەدومستۆو ازىرلەپ جاتقان تۇجىرىمدامانىڭ وزەگى – ۇلتتىق ادامي قۇندىلىقتار بولاتىنىنا سەندىردى.
«ءبىز ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بويعا سىڭىرگەن ءبىلىمدى، سانالى ازاماتتاردى تاربيەلەۋدى ماقسات ەتىپ وتىرمىز. حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلىق تاربيە تۇعىرناماسى دا ەسكەرىلەدى. سوناۋ ال-فارابيدەن باستاپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋ ىسىندە وشپەس ءىز قالدىرعان اباي، شاكارىم، ىبىراي سىندى تۇعىرلى تۇلعالارىمىزدىڭ وسيەتىن باسشىلىققا الامىز. بۇگىندە بۇل قۇندى قۇجات ى.التىنسارين اتىنداعى ۇلتتىق ءبىلىم اكادەمياسىنىڭ بىلىكتى ماماندارىنىڭ قاتىسۋىمەن ازىرلەنۋدە»، - دەدى ۆيسە-مينيستر.
كەڭەس ءتوراعاسى امانجول ءالتاي ەلىمىزدە جاستاردى تاربيەلەۋ سالاسىندا شەشىمى تابىلماعان كوپتەگەن پروبلەما بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، تاربيەنىڭ ماقساتىن جانە باسىم باعىتىن ايقىندايتىن ناقتى ۇلتتىق يدەولوگيالىق باعداردىڭ جەتكىلىكسىزدىگى بايقالادى. سونداي-اق، وقىتۋ ءرولىنىڭ جوعارى باعالانىپ، تاربيە ءرولىنىڭ تولىق باعالانباۋى، الەۋمەتتىك ينستيتۋت رەتىندە وتباسىنىڭ تاربيەلىك ءرولىنىڭ السىرەۋى، سالاۋاتتى ءومىر سالتى داعدىلارىنىڭ تولىق قالىپتاسپاۋى سياقتى ت.ب. قوردالانعان ماسەلەلەر بار. سوندىقتان دا «Miras» كەڭەسى ۇكىمەت ازىرلەپ جاتقان جاستاردىڭ تاربيە جۇمىستارى تۇجىرىمداماسىنا بۇگىنگى جيىن بارىسىندا ايتىلعان ۇسىنىس-پىكىرلەردى جولدايدى.
– ۇلى ۇلتتار ۇلتتىق تاربيەنى ءبىرىنشى ورىنعا قويادى. تاربيە ماسەلەسى بارىمىزگە ورتاق. ونى بارلىق قۇزىرلى ورگان مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى، قوعام بولىپ بىرلەسىپ شەشۋىمىز كەرەك. سونىمەن قاتار مينيسترلىكتەر اراسىندا بايلانىس دۇرىس جولعا قويىلماعان. بۇل تەك وقۋ-اعارتۋ نە مادەنيەت مينيسترلىگىنىڭ جۇمىسى ەمەس، بارلىعىمىزعا قاتىستى مىندەت. ورتاق جۇيەلى جۇمىستى قولعا الۋ ءۇشىن بىرلەسىپ ءبىر شەشىمگە كەلۋىمىز كەرەك، – دەپ تۇيىندەدى كەڭەس ءتوراعاسى.
«AMANAT» پارتياسىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى
سۋرەتتى تۇسىرگەن ءالي عالىم
https://dalanews.kz/news/88620-ayes-mamandar-yekologiialyq-saraptama-zh
