امەريكا حالقى قىمباتشىلىققا ۇرىنىپ، ترامپ ەنگىزگەن تاريفتەردىڭ تەرىس سالدارىن سەزىنە باستادى. اقش-تا يمپورت تاۋارلاردىڭ قۇنى بىرىنەن كەيىن ءبىرى وسۋدە، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"يمپورتتىق ونىمدەر باعاسى بۇعان دەيىن جەتكىزىلىپ العان ەلدەگى قور تۇگەسىلگەن سايىن ءوسۋ ۇستىندە. بۇل تىزىمدە ءارتۇرلى ساناتتاعى ونىمدەر بار: كونسەرۆىلەنگەن سورپالار، كيىم-كەشەكتەردەن باستاپ اۆتوموبيل بولشەكتەرىنە دەيىن"، دەپ جازادى The Financial Times كومپانيالاردىڭ رەسمي دەرەكتەرى مەن مالىمدەمەلەرىنە سىلتەمە جاساپ.
اقش-تىڭ ەڭبەك ستاتيستيكاسى بيۋروسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، 2025 جىلدىڭ ناۋرىزىنان تامىز ارالىعىنا دەيىن ەلدە اۋديو جابدىقتار (+14%)، كويلەكتەر (+8%) جانە ۇيگە ارنالعان تاۋارلار (5%) قىمباتتادى.
"بۇل تاۋارلاردىڭ كوپشىلىگىن مەملەكەت سىرتتان يمپورتتايدى. ەلدە باسقا تاۋارلار، سونىڭ ىشىندە كونسەرۆىلەنگەن سورپالار دا قىمباتتاعان، امەريكالىق تاۋار وندىرۋشىلەر قاڭىلتىردىڭ، اۆتوموبيل بولشەكتەرىنىڭ تاپشىلىعىنا شاعىمدانۋدا" دەپ ناقتىلايدى FT.
دۇكەندەردەگى باعالاردى باقىلايتىن Telsey Advisory Group ءىرى ساۋدا ورىندارى جەيدەلەر، اياق-كيىم سەكىلدى جۇمساق تاۋار ساناتىنداعى 29 ءونىمنىڭ 11ء-ىن، سونداي-اق ۆەلوسيپەدتەر، ىدىس جۋعىش ماشينالار سىندى قاتتى تاۋارلار ساناتىنداعى 18 ءونىمنىڭ 12ء-سىن، سپورت تاۋارلارى جەلىسىندەگى 16 ءونىمنىڭ بەسەۋىن قىمباتتاعانىن اتاپ ءوتتى.
تاسىمالدى باسقارۋ ينستيتۋتى (Institute for Supply Management (ISM) 3 قازاندا امەريكاندىق تاماقتانۋ، قۇرىلىس جانە كوممۋنالدىق قىزمەت سالالارى وكىلدەرىنىڭ تاريفتەردىڭ ءوز قىزمەتتەرىنە اسەرىنە قاتىستى الاڭدايتىنىن تىركەگەن زەرتتەۋدى جاريالادى.
وتكەن اپتادا فرج باسشىسى دجەروم پاۋەلل ترامپ اكىمشىلىگى تاريفتەرىنىڭ نەگىزگى جۇكتەمەسى سوڭعى تۇتىنۋشىلارعا ەمەس، امەريكالىق يمپورتتاۋشىلار مەن بولشەك ساۋدا جەلىلەرىنىڭ موينىنا ءتۇسىپ جاتقانىن ايتقان بولاتىن، دەپ ەسكە سالدى FT. Citigroup-تىڭ باس ەكونوميسى ناتان شيست ءقازىر ءۇي شارۋاشىلىعىنداعىلار جاڭا باجداردىڭ جيىنتىق شىعىندارىنىڭ 30-40% عانا تولەيتىنىن، قالعانىنىڭ ءبارى بيزنەسكە ارتىلعانىن ايتادى. الايدا، ساراپشىنىڭ بولجامى بويىنشا، الداعى ايلاردا تۇتىنۋشىلارعا تيەسىلى شىعىستاردىڭ ۇلەسى 60%-عا دەيىن ءوسۋى مۇمكىن، ويتكەنى ازاماتتار ءۇشىن تاريفتەردىڭ سالدارى ءالى تولىقتاي ءوزىن كورسەتىپ ۇلگەرمەگەن.
2025 جىلدىڭ ءساۋىر ايىنىڭ باسىندا ترامپ الەمنىڭ 180-نەن استام ەلىنە قاتىستى اقش-قا اكەلەتىن يمپورت تاۋارلارعا تاريفتەر ەنگىزىلگەنىن جاريالادى. وسى ماسەلە بويىنشا ساۋدا كەلىسسوزدەرىن جۇرگىزۋ ءۇشىن بۇل شارا كەيىنگە قالدىرىلدى، ناتيجەسىندە كوپتەگەن ەل ءۇشىن ستاۆكالار وزگەردى. تامىز ايىندا اقش پرەزيدەنتى چيپتەردى يمپورتتاۋعا 100% باج سالىعىن ەنگىزەتىنىن جاريالادى، ودان شتاتتاردا زاۋىت سالىپ جاتقان كومپانيالار عانا بوساتىلدى. قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭىندا ترامپ 1 قازاننان باستاپ ەلدە ءارتۇرلى ساناتتاعى تاۋارلارعا، سونىڭ ىشىندە جۇك كولىكتەرىنە، جيھازدارعا جانە دارى-دارمەكتەرگە 25-100% ارالىعىن قامتيتىن يمپورتتىق تاريفتەر ەنگىزىلىپ جاتقانىن مالىمدەدى.
ايتا كەتسەك، اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ 7 شىلدەدە قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆقا ارنايى حات جولداپ، 2025 جىلعى 1 تامىزدان باستاپ قازاقستاننان كەلەتىن بارلىق ونىمگە 25 پايىز كولەمىندە باج سالىعى سالىناتىنىن مالىمدەدى. ساۋدا مينيسترلىگى اقپاراتىنا سۇيەنسەك، ەنگىزىلگەن تاريف اقش-قا قازاقستاننان جەتكىزىلەتىن جالپى ەكسپورت كولەمىنىڭ نەبارى 4،8%-ىنا اسەر ەتەدى، ال قالعان 95،2%-ى جاڭا كەدەندىك باجدان تىس قالادى. ءقازىر قازاقستان اقش-قا مۇناي، ۋران، كۇمىس، فەرروقورىتپالار، تانتال، تيتان، بەريلليي جانە وزگە دە ءونىم تۇرلەرىن ەكسپورتتايدى. بۇل ونىمدەردىڭ باسىم بولىگى ءتاريفسىز، شەكتەۋسىز ەكسپورتتالىپ جاتىر.
