سايلاۋ اياقتالعاننان كەيىن ساعات ءتىلى تۇنگى 3-تەن اۋعاندا دونالد ترامپ اق ءۇيدىڭ مىنبەرىنە كوتەرىلىپ، مالىمدەمە جاسادى.
«ءبىز بۇل جەڭىسكە ەرتە باستان دايىندالدىق. بۇل سايلاۋدا جەڭدىك»، – دەدى ول.
سونىڭ الدىندا تۆيتتەردە: «بۇلار مەنىڭ جەڭىسىمدى ۇرلاپ الماقشى...» دەگەن جازبا قالدىردى.
ترامپ بۇل سايلاۋدا جەڭىلدى. ەشكىم ونىڭ داۋسىن ۇرلاعان جوق ەدى. ول جانە ونىڭ جاقتاستارى ءالى كۇنگە دەيىن جەڭىلگەنىن مويىنداماي كەلەدى.
65 كۇننەن كەيىن...
65 كۇننەن كەيىن كاپيتولييگە سايلاۋدىڭ تازا وتكەنىنە سەنبەگەن ءتۇرلى ساناتتاعى توبىر باسىپ كىردى.
الگى جاعدايدان كەيىن ەكى كۇن وتكەسىن تۆيتتەر ادميندەرى «تازالاۋ» جۇمىسىن باستادى. ولار سايلاۋ ناتيجەسىن مويىنداۋدان باس تارتقان ترامپ جاقتاستارى مەن ساناعا سىيمايتىن ءتۇرلى استىرتىن تەوريا فاناتتارىنىڭ پاراقشاسىن جاپپاي بۇعاتتادى. بۇعان پرەزيدەنت پاراقشاسى دا ىلىكتى.
تۆيتتەر مۇنى «جاعدايدى ءارى قاراي ۋشىقتىرماۋ ماقساتىندا جاسالعان ارەكەت» دەپ ءتۇسىندىردى.
جاعدايدىڭ وسىعان ۇرىندىرارىن ترامپ جاقتاستارىنىڭ ينتەرنەتتەگى فورۋمىن ءجىتى باقىلاعان ازاماتتار كۇنى بۇرىن بولجاپ، ەسكەرتكەن ەدى.
ناۋقان باستالاردان ءبىر اي بۇرىن ترامپ سايلاۋدا داۋىس ۇرلاناتىنى تۋرالى يدەيانى حالىقتىڭ ساناسىنا ءسىڭدىرىپ، اداستىرۋ، ارانداتۋ جۇمىسىن باستاپ كەتتى.
الەمجەلىنى سايلاۋمەن بايلانىستى سەنساسيالىق ۆيدەولار جاۋلاپ الدى. ءيا، كەيبىر كونتەنتتىڭ راستىعى دالەلدەندى.
ماسەلەن، فيلادەلفياداعى سايلاۋ ۋچاسكەسىنە رەسپۋبليكالىقتاردىڭ باقىلاۋشىسىن كىرگىزبەي قويعان. الايدا بۇل جاعدايدا تۇسىنبەۋشىلىك بولعانى كەيىن انىقتالىپ، باقىلاۋشى ۋچاسكىگە وتۋگە رۇقسات الدى.
دەسە دە، ترامپ باستاپ بەرگەن «ناۋقان» كۇش الا ءتۇستى. #StopTheSteal (داۋىس ۇرلاۋدى توقتاتامىز) حەشتەگىمەن سايلاۋداعى زاڭسىزدىقتارمەن بايلانىستى جۇزدەگەن ۆيدەو تارالا باستادى. ترامپ جاقتاستارى فەيك اقپاراتتى بارىنشا پايدالانادى. ءتىپتى رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ سايلاۋىنداعى زاڭبۇزۋشىلىقتاردى امەريكادا بولعانداي ەتىپ كورسەتتى.
ترامپ جاقتاستارى ءوز كانديداتىنىڭ جەڭىسكە جەتكەنىنە ءشۇباسىز سەندى، ونىڭ جەڭىلىسىن بيلىكتىڭ توڭىرەگىندەگى «ءوزارا اۋىز جالاسقان سىبايلاس كۇشتەردەن» كوردى.
4 قاراشا كۇنى داۋىس ساناۋ پروسەسى ءالى اياقتالماعان تۇستا ترامپ ءوزىنىڭ جەڭىسكە جەتكەنىن مالىمدەپ ۇلگەردى. تەك 3 كۇن وتكەننەن كەيىن ب ا ق بايدەن vs ترامپ تەكەتىرەسىنىڭ جەڭىمپازىن اتادى.
ترامپ ءوز تاراپىنان سايلاۋدى امەريكا حالقىنا جاسالعان وپاسىزدىق دەدى. الايدا بۇعان جارىتىمدى دالەل تابا المادى. زەرتتەۋلەرگە قاراعاندا، اقش-تاعى سايلاۋدا فالسيفيكاسيالاردىڭ ورىن الۋى سيرەك كورىنىس.
ءدال سول كۇنى فەيسبۋكتە «Stop the Steal» توبى قۇرىلىپ، ءبىر تاۋلىك ىشىندە ونىڭ مۇشەلەرىنىڭ سانى 300 مىڭ ادامعا جەتتى.
توپ مۇشەلەرى «سايلاۋدا جاپپاي زاڭسىزدىقتار ورىن الدى، بايدەن جاقتاستارى ولگەن ادامداردى سايلاۋشىلار ساناتىنا قوستى» دەگەن جالعان اقپارات تاراتتى.
بۇدان بولەك، داۋىس بەرۋ قۇرىلعىلارى داۋىستى بايدەنگە بەرۋگە «بەيىمدەلگەنى» تۋرالى ايتىلىپ، توپ بەلسەندىلەرى (امەريكادا) توڭكەرىس جاساۋ تۋرالى يدەيانى اينالدىرا باستادى.
فەيسبۋك اكىمشىلىگى توپتى ءوشىرىپ تاستاعانىمەن، ونىڭ ورنىنا ءدال سونداي باسقا قاۋىمداستىقتار پايدا بولدى. امەريكالىقتاردىڭ ءبىرازى سايلاۋ زاڭسىز ءوتتى دەگەن فەيك اقپاراتقا الدانىپ قالدى.
7 قاراشا...
7 قاراشادا ءداستۇرلى تۇردە سايلاۋ قورىتىندىسىن حابارلايتىن «اسسوشيەيتەد پرەسس» اگەنتتىگى بايدەننىڭ جەڭىسكە جەتكەنىن مالىمدەدى.
ترامپ جاقتاستارى ءدۇر كوتەرىلدى. جۇزدەگەن، مىڭداعان ادام ۆاشينگتونعا اعىلدى. بۇلاردىڭ اراسىندا ءتۇرلى ۋلتراوڭشىل توپتاردىڭ مۇشەلەرى مەن ميگرانتتارعا قارسى كۇرەسكەرلەر، ءتۇرلى قيسىنسىز تەوريالارعا سەنەتىن فاناتتار مەن كوشەدەگى زورلىق-زومبىلىقتاردى قولدايتىن قاسقويلەر توبە كورسەتتى.
ترامپ ءوز جاقتاستارىنا دەم بەرىپ، ليمۋزيننەن قول بۇلعادى. بۇل شاقتا پرەزيدەنت زاڭگەرلەرى سايلاۋدىڭ ادىلەتسىز وتكەنىن دالەلدەۋ ءۇشىن سوت بوساعاسىندا تۇنەپ، كۇرەسۋگە كىرىسكەن ەدى.
بۇلاردىڭ اراسىندا – سيدني پاۋەلل مەن ەل لين ۆۋد ەرەكشە كوزگە ءتۇستى.
ولار قولدارىندا سايلاۋدىڭ ادىلەتسىز وتكەنى تۋرالى دالەل بارىن ايتىپ، بايدەننىڭ جەڭىسىن زاڭسىز دەپ تانۋدى تالاپ ەتتى.
وسى تۋرالى Fox News-كە سۇحبات بەرگەن پاۋەلل ترامپ جاقتاستارىنىڭ سۇيىكتىسىنە اينالدى. ونىڭ ىشىندە بيلىكتى سايتانمەن ءسوز بايلاسقان جانە بالا ساۋداسىمەن اينالىساتىن ۇلكەن قۇرىلىم بار دەگەن تەورياعا سەنەتىن امەريكاداعى QAnon قوزعالىسىنىڭ مۇشەلەرى ترامپ ادۆوكاتتارىنىڭ جانىنان تابىلدى.
الايدا زاڭگەرلەردىڭ سايلاۋعا قاتىستى دالەلدەرى ىسكە العىسىز بولىپ قالدى. 200 پاراقتان تۇراتىن شاعىمداعى دالەل مەن دايەكتىڭ تۇپوزەگى جوقتىعى، شىنايىلىققا سايكەس كەلمەيتىنى جانە ءتۇرلى زاڭگەرلىك قاتەلىكپەن جازىلعانى انىقتالدى.
ايتسە دە بۇلاردىڭ ارگۋمەنتى ينتەرنەتتە ۇلكەن پىكىرتالاس تۋعىزدى. سوتتا جەڭىلىس تاپقان ترامپ جاقتاستارى بۇدان كەيىن سايلاۋعا جاۋاپتى شەنەۋنىكتەردى قورقىتىپ، ۇركىتۋگە كوشتى. بۇلاردان ءجابىر كورگەن دجوردجياداعى مەمحاتشى كەڭسەسىنىڭ شەنەۋنىگى گابريەل ستەرلينگ مۇنىڭ سوڭى قانتوگىسكە ۇلاساتىنىن ايتىپ، مالىمدەمە جاسادى.
جەلتوقساندا نارازىلىققا شىققان وتىزعا تارتا ادام ميچيگان شتاتىنىڭ مەمحاتشىسى دجوسەلين بەنسوننىڭ ءۇيىن قورشاپ الدى. ولار سايلاۋدى زاڭسىز دەپ تانۋدى تالاپ ەتىپ، بەنسوندى دەموكراتيا دۇشپانىنا تەڭەدى.
اريزونادا اشۋلى توپ شتات مەمحاتشىسى كەتي گوببستىڭ ءۇيىنىڭ الدىنا كەلىپ، ونى اڭدىپ جۇرگەندەرىن ەسكەرتتى.
11 جەلتوقساندا اقش جوعارعى سوت تەحاس شتاتىنىڭ سايلاۋ ناتيجەسىن قايتا قاراۋ تۋرالى شاعىمىن كەرى قايتاردى.
ساياسي جانە زاڭ جولىمەن كۇرەسۋ وپسيالارى تاۋسىلعان ترامپ جاقتاستارىنىڭ اراسىندا كۇش قولدانۋ تۋرالى پىكىرلەر ايتىلا باستادى.
كەلەسى كۇنى ۆاشينگتوندا سايلاۋ ناتيجەسىن مويىنداۋدان باس تارتقان مىڭداعان ادام كوشەگە شىقتى. بۇل ترامپ جاقتاستارىنىڭ ەكىنشى ءىرى ەرەۋىلى ەدى.
ەكى كۇن وتكەسىن سايلاۋشىلار كوللەگياسى بايدەننىڭ جەڭىسىن رەسمي راستادى، ناۋقانعا نۇكتە قويدى. بايدەندى رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين جانە رەسپۋبليكالىق پارتيانىڭ ليدەرى ميچ ماككونەلل قۇتتىقتادى.
امالى تاۋسىلعان ترامپ جاقتاستارى سايلاۋ ناتيجەسىن تەرىسكە شىعارۋ ءۇشىن جەدەل ارەكەتكە كوشۋ كەرەك دەگەن شەشىم قابىلدايدى.
ولاردىڭ اراسىندا قولدانۋشىلار ەكسترەميستىك يدەيالارىن ورتاعا سالىپ، پورنوگرافيامەن ەمىن-ەركىن بولىسەتىن 8chan جانە 8kun پلاتفورماسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى دجيم ۋوتكينستىڭ ۇلى رون ۋوتكينس ەرەكشە كوزگە ءتۇستى.
17 قاراشادا ۋوتكينس ترامپ جاقتاستارىنا ءۇن قاتىپ، «رەسپۋبليكانى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن» اسكەريلەرگە ارقا سۇيەگەن يۋليي سەزاردان ۇلگى الۋعا شاقىردى.
تۆيتتەردەگى 500 مىڭ وقىرمانىنان #CrossTheRubicon (رۋبيكوننان ءوتۋ) حەشتەگىن بەلسەندى ناسيحاتتاۋدى سۇراعان ول، سول ارقىلى اسكەردى سەناتقا ايداپ سالعان سەزاردىڭ شەشىمىن مىسالعا كەلتىرەدى.
بۇل حەشتەگتى اشىق قولداعان شەنەۋنىكتەردىڭ اراسىندا اريزونا شتاتىنداعى رەسپۋبليكالىق پارتيانىڭ ءبولىم باستىعى كەللي ۋورد بار.
ۋوتكينس ترامپقا اسكەر مەن فەدەرالدى كۇش قۇرىلىمدارىنا پارمەن بەرەتىن «باس كوتەرۋ» تۋرالى زاڭدى كۇشىنە ەندىرۋگە كەڭەس بەردى.
كەلەسى كۇنى ترامپ ءوز كومانداسىنىڭ مۇشەلەرىن اق ۇيگە اقىلداسۋعا شاقىردى. New York Times حابارلاۋىنشا، وسى جيىندا گەنەرال فلينن ەلدە اسكەري جاعداي ەنگىزىپ، سايلاۋدى قايتارا وتكىزۋگە كەڭەس بەردى.
كەڭەستە كەڭىنەن ءسوز بولعان ماسەلەلەر ەلدەگى ازاماتتىق سوعىس پەن توڭكەرىس تۋرالى قاۋەسەتتى ورىستەتە ءتۇستى.
كوپتەگەن ۋلتراوڭشىل بەلسەندىلەر 6 قاڭتاردا كونگرەسستە وتەتىن سايلاۋ ناتيجەسىن بەكىتۋ تۋرالى قوس پالاتانىڭ وتىرىسىن وزدەرىنىڭ سوڭعى مۇمكىندىگى رەتىندە قاراستىردى.
پرەزيدەنتتىڭ ەڭ راديكالدى جاقتاستارى جانە QAnon ادەپتەرى جاڭا جوسپار قۇردى. ولار ءوز توڭىرەگىن «وسى كۇنى ترامپ ۆاشينگتونعا اسكەر ەنگىزەدى، جەڭىستى تارتىپ العان بيلىكتەگى سىبايلاس توپتاردىڭ وكىلدەرىن گۋانتاناموداعى اباقتىعا جابادى» دەگەنگە سەندىردى.
بۇعان الدانعان مىڭداعان ادام 6 قاڭتاردا ۆاشينگتونعا لاپ قويدى. ولار امەريكانىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلدى.
ميتينگ وتەردىڭ الدىندا «ترامپشىلدار» باس قوساتىن TheDonald سايتىندا قولدانۋشىلار وزدەرىمەن بىرگە وتتى قارۋ اكەلمەك ويى بارىن جازدى. بۇل امەريكا استاناسىنىڭ زاڭىنا قايشى بولاتىن. وسى سايتتا كاپيتولييدى باسىپ الۋ تۋرالى جانە كونگرەسستەگى «ساتقىنداردى» قۇرىقتاۋ تۋرالى جوسپار اشىق تالقىلاندى.
6 قاڭتار...
6 قاڭتاردا ترامپ اق ءۇيدىڭ جانىنداعى ساياباقتا ءوزىن قولداۋعا جينالعان سايلاۋشىلاردىڭ الدىندا ءبىر ساعات بويى ءسوز سويلەدى. اۋەلدە بەيبىت جانە پاتريوتتىق ارەكەتپەن شەكتەلۋدى وتىنگەن ترامپ ءسوزىنىڭ سوڭىن كاپيتولييگە بارىڭىزدار دەگەن ۇندەۋمەن اياقتادى.
«ءبىز بار كۇشىمىزدى سارپ ەتىپ كۇرەسۋدەمىز. اياعىنا دەيىن كۇرەسپەسەك ەلدەن ايىرىلاسىزدار. سوندىقتان دا ءبىز پەنسيلۆانيا اۆەنيۋمەن ءجۇرىپ وتىرىپ كاپيتولييگە بارامىز...» – دەدى پرەزيدەنت.
شارانى سىرتتاي باقىلاعان ساراپشىلار مۇنى سوڭى قانتوگىسپەن اياقتالاتىنىن ەسكەرتتى.
ساياساتكەر مايكل چەرتوففتىڭ ايتۋىنشا، ترامپ اۋديتورياسى سايلاۋدا بۇرمالاۋشىلىق بولىپ، ساياسي ناۋقاننىڭ ادىلەتسىز وتكەنىنە ابدەن يلانىپ العان.
«بۇلاردىڭ اراسىندا زورلىق-زومبىلىققا بەيىم ەكسترەميستەر دە ءجۇردى. ولار حالىققا وزىمەن بىرگە قارۋ اسىنىپ كەلۋگە كەڭەس بەردى»، – دەيدى ول.
ايتسە دە سول كۇنگى وقيعالار رەسپۋبليكالىقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگىن ەسەڭگىرەتىپ كەتتى.
«مۇنى كورىپ جانىم تۇرشىكتى. جاعدايدىڭ سونشالىقتى ۋشىعارىن كۇتكەن جوقپىن»، – دەيدى ۆيرگينيادان كەلگەن 68 جاستاعى رەسپۋبليكالىق دجەيمس كلارك.
الايدا ينتەرنەت كەڭىستىگىندە بۇل ابدەن پىسىپ-جەتىلگەن جوسپار بولاتىن. ۋلتراوڭشىلدار مەن اقىلعا سىيىمسىز ءتۇرلى تەوريالارعا سەنەتىندەر سايلاۋدىڭ ءادىل وتپەگەنىنە سەنىمدى بولدى جانە بۇل شابۋىلعا كۇنى بۇرىن دايىندالدى.
ءازىر قوس پالاتا وكىلدەرى ءقاۋىپتى الدىن الا بولجاي الماعان قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنان جاۋاپ تالاپ ەتۋدە.
دجو بايدەننىڭ يناۋگۋراسياسى وتەتىن 20 قاڭتاردا قاۋىپسىزدىك شارالارى بارىنشا كۇشەيتىلدى. الايدا راديكالدار بۇل كۇنى دە الاڭعا شىعۋعا ۇندەپ، ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزۋدە.
كونگرەسس مۇشەلەرى الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ وكىلدەرىنەن ميلليونداعان امەريكالىقتىڭ ساناسىن تۇمشالاعان ءتۇرلى استىرتىن تەوريالارعا قاتىستى تۇسىنىك بەرۋدى تالاپ ەتۋدە.
بۇعان جاۋاپ رەتىندە تۆيتتەر ترامپ پەن گەنەرال ءفلينننىڭ، زاڭگەرلەر پاۋەلل پەن ۆۋدتىڭ جانە ۋوتكينس اككاۋنتىن ءوشىرىپ تاستادى.
كاپيتولييگە شابۋىل جاساعانداردىڭ اراسىندا 68 ادام قاماۋعا الىندى. الايدا وسى ميتينگىنىڭ وزگە مۇشەلەرى ءالى دە بولسا پاراللەلدى اقپاراتتىق كەڭىستىكتە ءومىر سۇرۋدە.
ولار ترامپتىڭ تارتىپسىزدىكتەن كەيىنگى مالىمدەمەسىنىڭ ءوڭىن وزگەرتىپ، ءوز قولايىنا قاراي بۇرمالاپ العان. پرەزيدەنت ءوز سوزىندە 20 قاڭتاردان كەيىن بيلىككە جاڭا اكىمشىلىك كەلەتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن.
ترامپ جاقتاستارى ونىڭ بۇلاي دەگەنىن مويىنداعىسى كەلمەيدى. ولاردىڭ پايىمداۋىنشا بۇل ۆيدەو – ديپفەيك. تاعى ءبىر راديكالدار «ترامپ تۇتقىندا وتىر...» دەگەن جالعان اقپارات تاراتۋدا. بۇلاردىڭ كوپشىلىگى ونىڭ بيلىكتى ساقتاپ قالارىنا سەنىمدى.
ترامپتى الدا نە كۇتىپ تۇرعانى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە، ال كاپيتولييگە باسىپ كىرگەن توپتىڭ ارىنى قايتار ەمەس.
اۋدارعان، دۋمان بىقاي
ۆۆس اگەنتتىگىنىڭ ماتەريالى نەگىزىندە ازىرلەندى
