Saılaý aıaqtalǵannan keıin saǵat tili túngi 3-ten aýǵanda Donald Tramp Aq úıdiń minberine kóterilip, málimdeme jasady.
«Biz bul jeńiske erte bastan daıyndaldyq. Bul saılaýda jeńdik», – dedi ol.
Sonyń aldynda Tvıtterde: «Bular meniń jeńisimdi urlap almaqshy...» degen jazba qaldyrdy.
Tramp bul saılaýda jeńildi. Eshkim onyń daýsyn urlaǵan joq edi. Ol jáne onyń jaqtastary áli kúnge deıin jeńilgenin moıyndamaı keledi.
65 kúnnen keıin...
65 kúnnen keıin Kapıtolııge saılaýdyń taza ótkenine senbegen túrli sanattaǵy tobyr basyp kirdi.
Álgi jaǵdaıdan keıin eki kún ótkesin Tvıtter admınderi «tazalaý» jumysyn bastady. Olar saılaý nátıjesin moıyndaýdan bas tartqan Tramp jaqtastary men sanaǵa syımaıtyn túrli astyrtyn teorıa fanattarynyń paraqshasyn jappaı buǵattady. Buǵan prezıdent paraqshasy da ilikti.
Tvıtter muny «jaǵdaıdy ári qaraı ýshyqtyrmaý maqsatynda jasalǵan áreket» dep túsindirdi.
Jaǵdaıdyń osyǵan uryndyraryn Tramp jaqtastarynyń ınternettegi forýmyn jiti baqylaǵan azamattar kúni buryn boljap, eskertken edi.
Naýqan bastalardan bir aı buryn Tramp saılaýda daýys urlanatyny týraly ıdeıany halyqtyń sanasyna sińdirip, adastyrý, arandatý jumysyn bastap ketti.
Álemjelini saılaýmen baılanysty sensasıalyq vıdeolar jaýlap aldy. Iá, keıbir kontenttiń rastyǵy dáleldendi.
Máselen, Fıladelfıadaǵy saılaý ýchaskesine respýblıkalyqtardyń baqylaýshysyn kirgizbeı qoıǵan. Alaıda bul jaǵdaıda túsinbeýshilik bolǵany keıin anyqtalyp, baqylaýshy ýchaskige ótýge ruqsat aldy.
Dese de, Tramp bastap bergen «naýqan» kúsh ala tústi. #StopTheSteal (daýys urlaýdy toqtatamyz) heshtegimen saılaýdaǵy zańsyzdyqtarmen baılanysty júzdegen vıdeo tarala bastady. Tramp jaqtastary feık aqparatty barynsha paıdalanady. Tipti Reseı prezıdentiniń saılaýyndaǵy zańbuzýshylyqtardy Amerıkada bolǵandaı etip kórsetti.
Tramp jaqtastary óz kandıdatynyń jeńiske jetkenine shúbásiz sendi, onyń jeńilisin bıliktiń tóńiregindegi «ózara aýyz jalasqan sybaılas kúshterden» kórdi.
4 qarasha kúni daýys sanaý prosesi áli aıaqtalmaǵan tusta Tramp óziniń jeńiske jetkenin málimdep úlgerdi. Tek 3 kún ótkennen keıin BAQ Baıden vs Tramp teketiresiniń jeńimpazyn atady.
Tramp óz tarapynan saılaýdy Amerıka halqyna jasalǵan opasyzdyq dedi. Alaıda buǵan jarytymdy dálel taba almady. Zertteýlerge qaraǵanda, AQSH-taǵy saılaýda falsıfıkasıalardyń oryn alýy sırek kórinis.
Dál sol kúni Feısbýkte «Stop the Steal» toby qurylyp, bir táýlik ishinde onyń músheleriniń sany 300 myń adamǵa jetti.
Top músheleri «saılaýda jappaı zańsyzdyqtar oryn aldy, Baıden jaqtastary ólgen adamdardy saılaýshylar sanatyna qosty» degen jalǵan aqparat taratty.
Budan bólek, daýys berý qurylǵylary daýysty Baıdenge berýge «beıimdelgeni» týraly aıtylyp, top belsendileri (Amerıkada) tóńkeris jasaý týraly ıdeıany aınaldyra bastady.
Feısbýk ákimshiligi topty óshirip tastaǵanymen, onyń ornyna dál sondaı basqa qaýymdastyqtar paıda boldy. Amerıkalyqtardyń birazy saılaý zańsyz ótti degen feık aqparatqa aldanyp qaldy.
7 qarasha...
7 qarashada dástúrli túrde saılaý qorytyndysyn habarlaıtyn «Assoshıeıted pres» agenttigi Baıdenniń jeńiske jetkenin málimdedi.
Tramp jaqtastary dúr kóterildi. Júzdegen, myńdaǵan adam Vashıngtonǵa aǵyldy. Bulardyń arasynda túrli últraońshyl toptardyń músheleri men mıgranttarǵa qarsy kúreskerler, túrli qısynsyz teorıalarǵa senetin fanattar men kóshedegi zorlyq-zombylyqtardy qoldaıtyn qasqóıler tóbe kórsetti.
Tramp óz jaqtastaryna dem berip, lımýzınnen qol bulǵady. Bul shaqta prezıdent zańgerleri saılaýdyń ádiletsiz ótkenin dáleldeý úshin sot bosaǵasynda túnep, kúresýge kirisken edi.
Bulardyń arasynda – Sıdnı Paýell men El Lın Výd erekshe kózge tústi.
Olar qoldarynda saılaýdyń ádiletsiz ótkeni týraly dálel baryn aıtyp, Baıdenniń jeńisin zańsyz dep tanýdy talap etti.
Osy týraly Fox News-ke suhbat bergen Paýell Tramp jaqtastarynyń súıiktisine aınaldy. Onyń ishinde bılikti saıtanmen sóz baılasqan jáne bala saýdasymen aınalysatyn úlken qurylym bar degen teorıaǵa senetin Amerıkadaǵy QAnon qozǵalysynyń músheleri Tramp advokattarynyń janynan tabyldy.
Alaıda zańgerlerdiń saılaýǵa qatysty dálelderi iske alǵysyz bolyp qaldy. 200 paraqtan turatyn shaǵymdaǵy dálel men dáıektiń túpózegi joqtyǵy, shynaıylyqqa sáıkes kelmeıtini jáne túrli zańgerlik qatelikpen jazylǵany anyqtaldy.
Áıtse de bulardyń argýmenti ınternette úlken pikirtalas týǵyzdy. Sotta jeńilis tapqan Tramp jaqtastary budan keıin saılaýǵa jaýapty sheneýnikterdi qorqytyp, úrkitýge kóshti. Bulardan jábir kórgen Djordjıadaǵy memhatshy keńsesiniń sheneýnigi Gabrıel Sterlıń munyń sońy qantógiske ulasatynyn aıtyp, málimdeme jasady.
Jeltoqsanda narazylyqqa shyqqan otyzǵa tarta adam Mıchıgan shtatynyń memhatshysy Djoselın Bensonnyń úıin qorshap aldy. Olar saılaýdy zańsyz dep tanýdy talap etip, Bensondy demokratıa dushpanyna teńedi.
Arızonada ashýly top shtat memhatshysy Ketı Gobbstiń úıiniń aldyna kelip, ony ańdyp júrgenderin eskertti.
11 jeltoqsanda AQSH Joǵarǵy sot Tehas shtatynyń saılaý nátıjesin qaıta qaraý týraly shaǵymyn keri qaıtardy.
Saıası jáne zań jolymen kúresý opsıalary taýsylǵan Tramp jaqtastarynyń arasynda kúsh qoldaný týraly pikirler aıtyla bastady.
Kelesi kúni Vashıngtonda saılaý nátıjesin moıyndaýdan bas tartqan myńdaǵan adam kóshege shyqty. Bul Tramp jaqtastarynyń ekinshi iri ereýili edi.
Eki kún ótkesin saılaýshylar kollegıasy Baıdenniń jeńisin resmı rastady, naýqanǵa núkte qoıdy. Baıdendi Reseı prezıdenti Pýtın jáne Respýblıkalyq partıanyń lıderi Mıch Makkonell quttyqtady.
Amaly taýsylǵan Tramp jaqtastary saılaý nátıjesin teriske shyǵarý úshin jedel áreketke kóshý kerek degen sheshim qabyldaıdy.
Olardyń arasynda qoldanýshylar ekstremıstik ıdeıalaryn ortaǵa salyp, pornografıamen emin-erkin bólisetin 8chan jáne 8kun platformasynyń negizin qalaýshy Djım Ýotkınstiń uly Ron Ýotkıns erekshe kózge tústi.
17 qarashada Ýotkıns Tramp jaqtastaryna ún qatyp, «respýblıkany qalpyna keltirý úshin» áskerılerge arqa súıegen Iýlıı Sezardan úlgi alýǵa shaqyrdy.
Tvıtterdegi 500 myń oqyrmanynan #CrossTheRubicon (Rýbıkonnan ótý) heshtegin belsendi nasıhattaýdy suraǵan ol, sol arqyly áskerdi Senatqa aıdap salǵan Sezardiń sheshimin mysalǵa keltiredi.
Bul heshtegti ashyq qoldaǵan sheneýnikterdiń arasynda Arızona shtatyndaǵy Respýblıkalyq partıanyń bólim bastyǵy Kellı Ýord bar.
Ýotkıns Trampqa ásker men federaldy kúsh qurylymdaryna pármen beretin «bas kóterý» týraly zańdy kúshine endirýge keńes berdi.
Kelesi kúni Tramp óz komandasynyń múshelerin Aq úıge aqyldasýǵa shaqyrdy. New York Times habarlaýynsha, osy jıynda general Flınn elde áskerı jaǵdaı engizip, saılaýdy qaıtara ótkizýge keńes berdi.
Keńeste keńinen sóz bolǵan máseleler eldegi azamattyq soǵys pen tóńkeris týraly qaýesetti óristete tústi.
Kóptegen últraońshyl belsendiler 6 qańtarda Kongreste ótetin saılaý nátıjesin bekitý týraly qos palatanyń otyrysyn ózderiniń sońǵy múmkindigi retinde qarastyrdy.
Prezıdenttiń eń radıkaldy jaqtastary jáne QAnon adepteri jańa jospar qurdy. Olar óz tóńiregin «osy kúni Tramp Vashıngtonǵa ásker engizedi, jeńisti tartyp alǵan bıliktegi sybaılas toptardyń ókilderin Gýantanamodaǵy abaqtyǵa jabady» degenge sendirdi.
Buǵan aldanǵan myńdaǵan adam 6 qańtarda Vashıngtonǵa lap qoıdy. Olar Amerıkanyń ár túkpirinen keldi.
Mıtıń óterdiń aldynda «trampshyldar» bas qosatyn TheDonald saıtynda qoldanýshylar ózderimen birge otty qarý ákelmek oıy baryn jazdy. Bul Amerıka astanasynyń zańyna qaıshy bolatyn. Osy saıtta Kapıtolııdi basyp alý týraly jáne Kongrestegi «satqyndardy» quryqtaý týraly jospar ashyq talqylandy.
6 qańtar...
6 qańtarda Tramp Aq úıdiń janyndaǵy saıabaqta ózin qoldaýǵa jınalǵan saılaýshylardyń aldynda bir saǵat boıy sóz sóıledi. Áýelde beıbit jáne patrıottyq áreketpen shektelýdi ótingen Tramp sóziniń sońyn Kapıtolııge baryńyzdar degen úndeýmen aıaqtady.
«Biz bar kúshimizdi sarp etip kúresýdemiz. Aıaǵyna deıin kúrespesek elden aıyrylasyzdar. Sondyqtan da biz Pensılvanıa avenúmen júrip otyryp Kapıtolııge baramyz...» – dedi prezıdent.
Sharany syrttaı baqylaǵan sarapshylar muny sońy qantógispen aıaqtalatynyn eskertti.
Saıasatker Maıkl Chertofftyń aıtýynsha, Tramp aýdıtorıasy saılaýda burmalaýshylyq bolyp, saıası naýqannyń ádiletsiz ótkenine ábden ılanyp alǵan.
«Bulardyń arasynda zorlyq-zombylyqqa beıim ekstremıster de júrdi. Olar halyqqa ózimen birge qarý asynyp kelýge keńes berdi», – deıdi ol.
Áıtse de sol kúngi oqıǵalar respýblıkalyqtardyń basym kópshiligin eseńgiretip ketti.
«Muny kórip janym túrshikti. Jaǵdaıdyń sonshalyqty ýshyǵaryn kútken joqpyn», – deıdi Vırgınıadan kelgen 68 jastaǵy respýblıkalyq Djeıms Klark.
Alaıda ınternet keńistiginde bul ábden pisip-jetilgen jospar bolatyn. Últraońshyldar men aqylǵa syıymsyz túrli teorıalarǵa senetinder saılaýdyń ádil ótpegenine senimdi boldy jáne bul shabýylǵa kúni buryn daıyndaldy.
Ázir qos palata ókilderi qaýipti aldyn ala boljaı almaǵan quqyq qorǵaý organdarynan jaýap talap etýde.
Djo Baıdenniń ınaýgýrasıasy ótetin 20 qańtarda qaýipsizdik sharalary barynsha kúsheıtildi. Alaıda radıkaldar bul kúni de alańǵa shyǵýǵa úndep, úgit-nasıhat júrgizýde.
Kongres músheleri áleýmettik jelilerdiń ókilderinen mıllıondaǵan amerıkalyqtyń sanasyn tumshalaǵan túrli astyrtyn teorıalarǵa qatysty túsinik berýdi talap etýde.
Buǵan jaýap retinde Tvıtter Tramp pen general Flınnniń, zańgerler Paýell pen Výdtyń jáne Ýotkıns akkaýntyn óshirip tastady.
Kapıtolııge shabýyl jasaǵandardyń arasynda 68 adam qamaýǵa alyndy. Alaıda osy mıtıńiniń ózge músheleri áli de bolsa paraleldi aqparattyq keńistikte ómir súrýde.
Olar Tramptyń tártipsizdikten keıingi málimdemesiniń óńin ózgertip, óz qolaıyna qaraı burmalap alǵan. Prezıdent óz sózinde 20 qańtardan keıin bılikke jańa ákimshilik keletinin málimdegen bolatyn.
Tramp jaqtastary onyń bulaı degenin moıyndaǵysy kelmeıdi. Olardyń paıymdaýynsha bul vıdeo – dıpfeık. Taǵy bir radıkaldar «Tramp tutqynda otyr...» degen jalǵan aqparat taratýda. Bulardyń kópshiligi onyń bılikti saqtap qalaryna senimdi.
Trampty alda ne kútip turǵany ýaqyttyń enshisinde, al Kapıtolııge basyp kirgen toptyń aryny qaıtar emes.
Aýdarǵan, Dýman BYQAI
VVS agenttiginiń materıaly negizinde ázirlendi
