ۋاقىتتىڭ تالابى سولاي ما، الدە حالىق تىم تالعامپاز بولىپ كەتكەن بە، ايتەۋىر قازىرگى تويلار اساباعا تولىقتاي تاۋەلدى بولىپ قالعان. جۇرت ايتقانداي «ومىردە ءبىر-اق رەت بولاتىن» تويدىڭ كىمگە دە بولسا قىزىقتى، ءماندى-ماعىنالى وتكەنى كەرەك.
ال وسى ماسەلەنىڭ ءبارى تۇبىندە اسابانىڭ پايىم-پاراساتىنا، تاجىريبەسى مەن دارىنىنا تىكەلەي قاتىستىلىعىن ەسكەرسەك، ولارعا دەگەن سۇرانىستىڭ دا جوعارى ەكەنىن بايقايمىز.
«ءاننىڭ دە ەستىسى بار، ەسەرى بار». ءدال سول سياقتى اسابانىڭ دا ءتۇر-تۇرى بولادى (ەستىسى دە، ەسەرى دە) ەكەن. ونى ءبىز كەشەگى سەنبىدە شىمكەنت قالاسىنداعى «ەكى جۇلدىز» سالتانات سارايىندا وتكەن ۇيلەنۋ تويىنان بايقاپ قايتتىق.
قانشاما جىلدان بەرى قىزمەت بابىمەن وزگە قالادا تۇرىپ، زەينەتكەرلىككە شىققان سوڭ ەلگە قونىس اۋدارعان ءبىر تۋىسىمىز ۇلىن ۇيلەندىردى. «اپىر-اي، پالەنشە ەلگە كەلىپ، اعايىن-تۋىستىڭ باسىن قوسىپ توي جاساعالى جاتىر ەكەن»، «ويباي، نە دەيسىڭ، تويىنا اناۋ-مىناۋ ەمەس، تۋكانى («الداراسپان» تەاترىنىڭ ديرەكتورى نۇرجان تولەندييەۆتى) تامادا ەتىپ جالداپتى» دەگەن اڭگىمەلەر توي كۇنى بەلگىلەنگەن ساتتەن باستاپ تۋما-تۋىستىڭ اراسىندا ايتىلىپ جاتتى. «قۇداي قالاسا، تويعا بارامىز، تۋكا باسقارعان تويدى كورىپ قايتپايمىز با؟» – دەگەندەر دە بولدى اراسىندا.
قوش، سونىمەن نە كەرەك، كوپتەن كۇتكەن توي كۇنى دە كەلىپ جەتتى. جۇرت توي ساعىنىپ قالعان با، الدە تۋكا اسابادان ۇيالدى ما، ايتەۋىر ءبارى ايتىلعان ۋاقىتتا جينالا قالدى. قىسقاسى، كوپتەن كۇتكەن توي باستالدى. جۇرتتىڭ نازارى دا، بار ىنتا-ىقىلاسى دا تانىمال اسابادا. ءبىز دە ونىڭ ءار ايتقان سوزىنە ءمان بەرە تىڭدادىق.
ءبىراق، وكىنىشكە قاراي، جۇرت قانشا ايدان بەرى اسىعا كۇتكەن، ەل اۋزىندا جۇرگەن اسابانىڭ بۇل كۇنگى تويعا دايىندىعى از بولدى ما، الدە ونىڭ توي باسقاراتىن قابىلەتى وسى دەڭگەيدە مە، ايتەۋىر توي ءبىز ويلاعانداي قىزىق بولمادى. دالىرەك ايتساق، اسابا قىزىقتىرا المادى.
ءا دەگەننەن ناعاشى جۇرتقا ءسوز كەزەگىن بەرۋگە ورتاعا شىققان نۇرجان اسابا: «مىنا ءتىزىمنىڭ ءبارىن وقۋىم كەرەك پە؟ «ناعاشىلار» دەپ شاقىرا بەرسەم قايتەدى، ا؟ وبششيي ناعاشىلار، ورتاعا كەلىڭىزدەر!» – دەپ ميكروفونمەن بۇكىل زالعا ايقاي سالعانى جينالعان جۇرتتى تاڭ-تاماشا ەتتى.
ول ول ما، الدەن ۋاقىتتا بيلەپ جۇرگەن قىزداردىڭ سوڭىنان قاراپ: «ايحاي، ايحاي-وي، مىنا قۇستاردىڭ بىرەۋىن اتىپ السام قالاي بولار ەكەن؟» – دەپ، جۇرتتى كۇلدىرمەك بولدى. ءبىراق وعان جۇرت كۇلمەدى، كەرىسىنشە: «مىناۋ نە وتتاپ تۇر؟ ءىشىپ العان با؟» – دەگەندەر كوپ بولدى.
...تاعى ءبىر تويدان كورگەنىمىزدى، كوڭىلگە تۇيگەنىمىزدى ايتا وتىرايىق. اسابا ويىن ويناتام دەپ «سۆەجيي» قۇدالاردى ورتاعا شىعاردى. ويىن شارتى بويىنشا قۇدالار بىر-بىرىنە شاپان جابۋى كەرەك ەكەن. جابىلاتىن شاپان – ۇستەرىندەگى كوستيۋمى. سول جەردە كوستيۋم اۋىستى. قاپساعاي دەنەلى قۇدانىڭ كيىمى شىناشاقتاي قۇداعا راسىندا شاپان بوپ كيىلە قالدى دا، كەرىسىنشە، كىشكەنتاي كوستيۋم كيگەن جىگىت اعاسىنىڭ تۇرىسى جۇرتقا كۇلكىلى كورىندى.
اسابانىڭ كەلەسى ويىنى ءتىپتى سوراقى ەكەن. «اعا، قىز الۋعا كەلدىڭىز. ەندى سوناۋ ەسىكتىڭ الدىنا بارىپ، تورگە دەيىن اتپەن شاۋىپ كەلىڭىز دە، قۇدامەن ءتوس ءتۇيىستىرىڭىز»، – دەدى «ايدى اسپانعا شىعارعان» اسابا. شاعىن دەنەلى كىسىنىڭ كەڭ كوستيۋمى دالاقتاپ، بالاعا ۇقساپ سانىن شاپالاقتاپ ەسىكتەن تورگە دەيىن شاۋىپ كەلگەنىن ەلەستەتىڭىزشى. اسابا مۇنىسىمەن قويماي، ات بوپ شاپقان اعاسىن: «مىناۋىڭىز ات ەمەس، ەسەك قوي، قايتا جۇگىرىڭىز»، – دەپ ءدۇيىم جۇرتتىڭ الدىندا تاعى ماسقارا ەتتى.
ءبىراز ۋاقىتتان سوڭ تاشكەنتتەن كەلگەن ءبيشى قىزدارعا قاراپ بار داۋسىمەن: «كويلاگينين ەتاگي جەلمان بيرگا ۋچادي، جەل كوتارگان ەتاكني مەن كوتارسام نەتادي؟» – دەپ تاعى دا جۇرتتىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋعىزدى.
وسى جەردە ايتا كەتكەن ءجون شىعار، نۇرجان تولەندييەۆ ءاۋ باستا سەنبى كۇنى بولعان تويدا قىزمەت كورسەتكەنى ءۇشىن 600 مىڭ تەڭگە سۇراعان ەكەن. تويعا ءبىر اپتا قالعاندا: «تاپسىرىس كوپ، ودان دا جوعارى باعا ۇسىنىپ جاتقاندار بار. سوندىقتان كەلىسسەڭىزدەر، 700 مىڭ بەرىڭىزدەر، بولماسا باسقا اسابا تابىڭىزدار»، – دەپتى. امال جوق، ەل-جۇرتقا تويىمىزدى تۋكا باسقارادى دەپ ايتىپ قويعان تۋىسىمىز 700 مىڭ تەڭگە تولەۋگە ءماجبۇر بولعان. توي سوڭىندا تۋىسىمىزدىڭ اناسى: «مىنا تۋكا دەگەنگە تۇك تە ريزا بولمادىم. اتاعىنىڭ جەر جارعانىن قايتەيىن، جينالعان جۇرتقا ادەمى ءازىلىن ايتىپ، جۇرتقا جاقسى كوڭىل-كۇي سىيلاي المادى»، – دەپ رەنجىپ تۇردى.
بۇدان شىعار قورىتىندى، ءبىزدىڭ حالىق ماقتانعاندى تىم ۇناتادى، ونى مويىنداۋعا ءتيىسپىز. بىرەۋلەر تويدى جۇرگىزە السىن، الماسىن ەلگە تانىمال ادامدى تاڭدايدى. بۇل رەتتە تەلەەكراننان تۇسپەيتىن «تۇلعالاردىڭ» داۋرەنى ءجۇرىپ تۇرعانى راس. «پالەنشەنىڭ تويىن الگى تۇگەنشە جۇرگىزدى» دەگەننىڭ ءوزى توي يەلەرىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرەتىندەي.
ءقازىر تويدىڭ قىزىپ تۇرعان شاعى. بالكىم ءسىز دە تاياۋدا توي ىستەيتىن بولىپ، اسابا تاڭداپ جۇرگەن بولارسىز. ايتارىمىز، تاڭداۋ جاساۋدا اسىعىستىق تانىتپاڭىز. تاڭداعان اساباڭىز ءسىزدىڭ قوناقتارىڭىزدىڭ تالعامىنا ساي كەلە مە، وسىنى ابدەن انىقتاپ الىڭىز. ال ەندى تاماداڭىزدى تاڭداپ بولساڭىز، مىندەتتى تۇردە بىر-ەكى مارتە جولىعىپ، وزىمەن ءتانىسىپ-بىلىسىپ، جاي-جاپساردى ءتۇسىندىرىپ، وي-پىكىر الماسىڭىز. تويدا بەيادەپ اڭگىمە، انايى قالجىڭ ايتىلماۋى كەرەك ەكەنىن قاتاڭ ەسكەرتىڭىز. اسابا – ءدام يەسى مەن قوناقتىڭ اراسىنداعى دانەكەر. جيىلعان جۇرتقا توي يەسىنىڭ پەيىلىن، نيەتىن، سەزىمىن، ءسوزىن جەتكىزۋشى. سول سەبەپتى دە توي قامىنا كىرىسكەن اعايىن اسابا ماسەلەسىنە اسا جەڭىل قاراماسا ەكەن.
ر.S. ءبىز بۇل جەردە نۇرجان تولەندييەۆتى جاماندايىن دەپ وتىرعان جوقپىز. تەك ونىڭ العان ەڭبەكاقىسىنا ساي قىزمەت كورسەتكەنىن، كوڭىلدەرگە كىربىڭ تۇسىرمەگەنىن قالايمىز. ال ەگەر نۇرجان باۋىرىمىزدىڭ بۇل ورايدا ايتار قانداي دا ءبىر ءۋاجى بولسا، ءبىز ونى دا گازەت بەتىندە جاريالاۋعا دايىنبىز.
گ. حالىق قىزى
دەرەككوزى: zamana.kz
