2024 جىلى اعىمداعى شوتتىڭ تاپشىلىعى مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى، نەگىزىنەن، شەتەلدىك ينۆەستورلارعا تولەنەتىن ينۆەستيسيالىق كىرىستى (4،8 ميلليارد دوللارعا — 23،7 ميلليارد دوللارعا دەيىن) تومەندەتۋ ارقىلى -3،7 ميلليارد دوللارعا (2023 جىلى -9،4 ميلليارد دوللاردان) دەيىن قىسقارعان. الايدا شەتەلدىك ينۆەستورلارعا تولەنەتىن كىرىستىڭ جالپى تومەندەۋىنە قاراماستان اكسيونەرلەرگە تولەنەتىن ديۆيدەندتەر 14،6 ميلليارد دوللارعا دەيىن وسكەن (+2،1 ميلليارد دوللار). بۇل تۋرالى قازاقستان قارجىگەرلەرى قاۋىمداستىعى (ققق) تالداۋ ورتالىعىنىڭ 2024 جىلداعى سىرتقى سەكتورعا جاساعان شولۋىندا ايتىلادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
بۇل رەتتە پايىزدىق تولەمدەر — 9،2 ميلليارد دوللارعا دەيىن (+372 ميلليون دوللار) ارتسا، ال قايتا ينۆەستيسيالانعان كىرىستەر تەرىس مانگە يە (2023 جىلعى +6،8 ميلليارد دوللارمەن سالىستىرعاندا -277 ميلليون دوللار).
ايتا كەتسەك، شەتەلدىك ينۆەستورلار شيكىزات سەكتورىنداعى ءىرى جوبالارعا قاتىسىپ، ديۆيدەندتەر، الىنباعان پايدا (قايتا ينۆەستيسيالاۋ) جانە شەتەلدىك ينۆەستورلار بەرگەن قارىزدار بويىنشا سىياقى تۇرىندە كىرىس الادى. ۇلتتىق بانكتىڭ رەزەرۆتىك اكتيۆتەرى ەسەبىنەن اعىمداعى شوتتىڭ تاپشىلىعىن قارجىلاندىرۋ ايتارلىقتاي تومەندەدى: 2024 جىلى - 892 ملن دوللار، 2023 جىلى - 5،9 ملرد دوللار. ءارى ول، نەگىزىنەن، قارجى شوتىنداعى اقشا اعىنىمەن جابىلىپ وتىردى (1،1 ملرد دوللار).
"قاتەلەر مەن ولقىلىقتار" دەگەن بولىمدە كورسەتىلگەن سىرتقا كەتكەن اقشالار مەن تۇسىمدەر اراسىنداعى ايتارلىقتاي الشاقتىق (1،6 ميلليارد دوللار نەمەسە اعىمداعى شوت تاپشىلىعىنىڭ 44%) ستاتيستيكالىق سايكەسسىزدىكتەردى، سونداي-اق تىركەلمەگەن ۆاليۋتا اعىندارىن دا بايقاتادى. اعىمداعى شوتتىڭ تاپشىلىعىن قارجىلاندىرۋ ءۇشىن رەزەرۆتىك اكتيۆتەردى پايدالانۋدى قىسقارتۋ جانە التىن باعاسىنىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋى (+23%) جاعدايىندا ۇلتتىق بانكتىڭ التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرى 2024 جىلى 27%-عا نەمەسە 46 ميلليارد دوللارعا دەيىن (ءبىر جىل بۇرىن 36 ميلليارد دوللار) ءوستى. الايدا، ۇلتتىق قوردىڭ اكتيۆتەرى دوللار كولەمىندە ءبىرشاما تومەندەدى (2%-عا، 60 ملرد دوللاردان 58،8 ملرد دوللارعا دەيىن)، ويتكەنى اقشا الۋلاردىڭ جوعارى كولەمى (10،2 ملرد دوللار) تولىقتىرۋدىڭ (4،5 ملرد دوللار) جانە ينۆەستيسيالىق كىرىستىڭ (4،5 ملرد دوللار) جيىنتىق كولەمىنەن اسىپ ءتۇستى"، - دەيدى قاۋىمداستىق ساراپشىلارى.
كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ (كمس) سىرتقى قارىزى مەملەكەتتىك قارجىلاندىرۋ كولەمىنىڭ ۇلعايۋىنا قاراماستان قالىپتى ءوسىمدى (+6،7%، 01.01.24/01.10.24 ارالىعىندا) كورسەتتى (تەڭگە تۇرىندە +3،4%، ونىڭ ىشىندە ۇلتتىق قوردان 238 ملرد تەڭگەگە كمس وبليگاسيالارى ساتىپ الىندى).
"بۇل، بالكىم وپەراسيالىق جانە ينۆەستيسيالىق قاجەتتىلىكتەردى جابۋ ءۇشىن سەكتوردى سىرتتان قارجىلاندىرۋ تاجىريبەسىنىڭ جالعاسۋىن، سونداي-اق ۆاليۋتا باعامىنىڭ اۋىتقۋى سالدارىنان قارىزدىڭ ۆاليۋتالىق بولىگىن قايتا باعالاۋ جاعدايىن تانىتۋى مۇمكىن. بۇل رەتتە ق ر قارجى مينيسترلىگى جاڭا سىرتقى قارىزداردى (2024 جىلى 1،3 ملرد دوللار) تارتا وتىرىپ، سىرتقى مەملەكەتتىك قارىزدىڭ جالپى كولەمىن اسا ۇلعايتپاي، تەك قايتا قارجىلاندىرۋ ءۇشىن ۆاليۋتالىق تاۋەكەلدەردى بارىنشا ازايتادى. وسىعان قاراماستان، تولەم بالانسىنىڭ جانە سىرتقى بورىشتىڭ اعىمداعى ديناميكاسى تەڭگە باعامىنا تۇسەتىن قىسىمنىڭ ساقتالۋىن،سونداي-اق مۇناي باعاسىنىڭ تەرەڭ قۇلدىراۋى جاعدايىندا قىسقا جانە ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا فيسكالدىق تۇراقتىلىققا قاتىستى ارتىپ كەلە جاتقان تاۋەكەلدەردى بايقاتادى"، - دەيدى ماماندار.
2024 جىلى قازاقستاننىڭ تولەم بالانسى ايتارلىقتاي جاقساردى: اعىمداعى شوتتىڭ تاپشىلىعى ءبىر جىل بۇرىنعى -9،4 ملرد دوللاردان -3،7 ملرد دوللارعا دەيىن قىسقاردى. الايدا، بۇل ەكسپورتتىق تۇسىمدەردىڭ ءوسىمى، قازاقستاندىق ەكونوميكانىڭ سىرتقى كىرىستەرىنىڭ ۇلعايۋى ەسەبىنەن ەمەس، نەگىزىنەن مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى بولدى، بۇل شەتەلدىك ينۆەستورلارعا تولەنەتىن ينۆەستيسيالىق كىرىستەردى ازايتتى. وسىعان بايلانىستى وسى رەتتەگى تولەمدەردىڭ قۇرىلىمى وزگەردى: ديۆيدەندتەر مەن پايىزدىق تولەمدەردىڭ ۇلەسى ارتتى، ال قايتا ينۆەستيسيالانعان اقشادان تۇسەتىن كىرىس كورسەتكىشى تەرىس مانگە يە بولدى، بۇل شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ ينۆەستيسيالىق ستراتەگياسىن تۇزەتۋلەر ەنگىزۋىن تالاپ ەتۋى مۇمكىن.
تاپشىلىقتى قارجىلاندىرۋ ق ر ۇلتتىق بانكىنىڭ رەزەرۆتەرىنە جانە قارجى شوتىنا كوبىرەك سۇيەندى. "قاتەلەر مەن ولقىلىقتار" دەگەن بولىكتە كورسەتىلگەن اشىق كورسەتىلمەگەن اقشا اعىندارى (+1،6 ملرد.) اعىمداعى شوت تاپشىلىعىنىڭ قالعان جارتىسىن تەڭەستىردى. رەزەرۆتەردى از پايدالانۋ جانە التىن باعاسىنىڭ ءوسىمى قرۇب التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرىنىڭ ايتارلىقتاي ارتۋىنا سەپ بولدى (+27%)، ال ۇلتتىق قوردىڭ اكتيۆتەرى كوپ مولشەردە اقشا الۋلارعا بايلانىستى تومەندەدى (-2%).
"وسىلايشا، ق ر حالىقارالىق رەزەرۆتەرى (ۇلتتىق قوردىڭ جانە قرۇب زۆر اكتيۆتەرى) 104،7 ملرد دوللارعا (+8،7 ملرد) نەمەسە ءجىو-نىڭ 36،3%-نا دەيىن جەتتى. الايدا، 2025 جىلدىڭ ەكىنشى توقسانىندا باستالعان الەمدىك مۇناي باعاسىنىڭ كۇرت تومەندەۋى جاعدايىندا سىرتقى سەكتوردىڭ وسالدىعى ماسەلەسى قايتادان ءبىرىنشى ورىنعا شىعۋدا. ەكسپورتتىق كىرىستىڭ تومەندەۋى ۇلتتىق قوردى تولىقتىرۋ مۇمكىندىكتەرىن شەكتەيدى (ينۆەستيسيالىق كىرىستى ەسەپتەمەگەندە اكتيۆتەر 55،2 ملرد دوللارعا دەيىن تومەندەۋى مۇمكىن) جانە تولەم بالانسىنا قىسىمدى ارتتىرادى (رەزەرۆتەردى پايدالانۋ قاجەتتىلىگى ارتادى). مۇنداي جاعدايدا 2025 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىجىلدىعىندا تەڭگە باعامى مەن فيسكالدىق تۇراقتىلىق بويىنشا تاۋەكەلدەر ايتارلىقتاي ارتادى. قولايسىز كونيۋنكتۋرا ساقتالعان جاعدايدا اعىمداعى شوتتىڭ تاپشىلىعى قايتادان تەرەڭدەي ءتۇسۋى مۇمكىن، ال فيسكالدىق قولداۋ قاجەتتىلىگى، اسىرەسە جوسپارلانعان الەۋمەتتىك جانە ينفراقۇرىلىمدىق شىعىندار اياسىندا تەرەڭدەي تۇسپەك. وسىلايشا، اعىمداعى جىلعى نەگىزگى سىن-قاتەرلەر: اعىمداعى شوت پەن مەملەكەتتىك بيۋدجەت تاپشىلىعىن قارجىلاندىرۋدىڭ سىرتقى جانە ىشكى كوزدەرىن تەڭگەرىمدەۋ، تۇراقسىز شيكىزات نارىعى جاعدايىندا ماكروەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ، سونداي-اق مەملەكەتتىك قاراجاتتى پايدالانۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ بولىپ تابىلادى"، - دەيدى قازاقستان قارجىگەرلەرى قاۋىمداستىعى.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "ساراپشىلار اڭ-تاڭ: مۇناي ءوندىرىسى ارتقانىنا قاراماستان "قارا التىننىڭ" ەكسپورتى 21%-عا قىسقارعان" دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن.
