25 اقپاندا رەسەيدە دوللاردىڭ بيرجادان تىس باعامى 85 رۋبلدەن دە تومەندەدى. ال قازاقستانداعى امەريكالىق ۆاليۋتانىڭ رەسمي باعامى سول كۇنى 502،8 تەڭگە بولدى. رۋبل/تەڭگە كروسس-باعامى (ۇلتتىق بانك بەلگىلەگەن)، ياعني 1 ءرۋبلدىڭ قۇنى 5،7 تەڭگەدەن ءسال استى، بۇدان ۇلتتىق ۆاليۋتامىزدىڭ رەسەيلىك "ارىپتەسى"سياقتى تەز نىعايىپ جاتپاعانىن، ودان قالىپ قويعانىن كورۋگە بولادى. مىسالى، سالىستىرمالى تۇردە قاراستىرساق، 2024 جىلعى 29 جەلتوقساندا رەسەيدە 1 دوللار 115 رۋبلدەن ساتىلىپ جاتقاندا قازاقستاندا دا تەڭگە السىرەپ، ءبىر دوللار شامامەن 522 تەڭگە بولادى، ال كروسس-باعام — 5،05 تەڭگە. 2024 جىلدىڭ تامىز ايىنىڭ باسىندا ءبىر دوللار 83،5 رۋبلگە دەيىن نىعايدى، سول كۇنى، 4 تامىزدا تەڭگە دە كۇش جيناپ، 1 دوللار 467،5 تەڭگە بولدى. دەمەك، رۋبل قالاي قۇبىلسا، سونىڭ ىزىمەن تەڭگە باعامىندا دا وزگەرىستەر بولىپ وتىراتىن. الايدا بۇل جولى وسى قۇبىلىس قايتالانبادى. نەگە؟ بۇل ساۋالدارعا Forbes.kz-عا بەرگەن ساراپشىلار قاۋىمىنىڭ جاۋابى ەرەكشە بولىپ شىقتى، دەپ جازادى Dalanews.kz.

"مەنىڭ ويىمشا، بۇل اراداعى باستى سەبەپ — كاسپيي قۇبىر كونسورسيۋمىنا (كقك) جاسالعان شابۋىل"، - دەيدى ەكونوميست، "ۇلاعات كونسالتينگ گرۋپپ" ديرەكتورى مارات قايىرلەنوۆ.

- وسى جاعدايدان كەيىن ءبىزدىڭ مۇنايدىڭ رەسەي ارقىلى ءقاۋىپسىز ءترانزيتى ءۇشىن رەسەي فەدەراسياسىمەن عانا ەمەس، ۋكراينامەن دە كەلىسۋ كەرەك ەكەنى ايان بولدى. ازىرگە، تاۋەكەلدەردىڭ اۋقىمى بەلگىسىز، ءبىراق ەگەر كقك جۇمىس ىستەمەي، "تۇرىپ قالسا"، وندا تۋىنداعان پروبلەمالاردىڭ دەڭگەيى وتە جوعارى بولاتىنى تۇسىنىكتى. ۋكراينا قاجەت بولعان جاعدايدا كقك-نى بۇعاتتاي الاتىنى انىق، ويتكەنى قارا تەڭىزدە ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرى وتە بەلسەندى ارەكەت ەتەدى. بۇل ءالى ىسكە اسىرىلماعان، ءبىراق وتە ناقتى ايقىندالىپ وتىرعان قاۋىپ-قاتەر. مىنە، وسى ۇلكەن قاۋىپ-قاتەر تەڭگەنىڭ ديناميكاسىن انىقتاي الىپ وتىر.

قايىرلەنوۆتىڭ پىكىرىنشە، رۋبل "رەسەي فەدەراسياسىنىڭ جاعدايىندا سوعىستىڭ جاقىن ارادا اياقتالاتىنى،  ياعني سانكسيالاردىڭ الىناتىنى جانە رەپاراسيا جاسامايتىندارى سىندى وزدەرى ءۇشىن كۇتىلەتىن جاعىمدى جايتتار اياسىندا نىعايۋدا. بۇل باستاپقىدا تەڭگەنىڭ نىعايۋىنا تۇرتكى بولعان. ءبىراق كقك-عا جاسالعان شابۋىلدان كەيىن ساراپشى: "ءبىز ءقاۋىپتى جاعدايعا تاپ بولدىق جانە ەلءىمىز ءۇشىن ۆاليۋتا تۇرىندەگى تابىستىڭ نەگىزگى كوزىنەن ايىرىلىپ تا قالۋىمىز مۇمكىن"، - دەيدى.

ەكونوميست الماس چۋكين، ءاۋ باستان، تەڭگە مەن رۋبل بىر-بىرىمەن بايلانىستى ەمەس دەپ سانايدى.

"بۇل ەكى ۆاليۋتانىڭ تابيعاتى ۇقساس، سوندىقتان ادامدار كوبىنەسە تەڭگە باعامىن رۋبلگە جاساندى جولمەن بايلانعان دەپ ويلايدى. شىندىعىندا، بۇل ولاي ەمەس،  ءبىراق ولاردى ۇقساس ەتەتىن ەكى فاكتور بار. بىرىنشىدەن، قازاقستاندىكى رەسەي ەكونوميكاسىنىڭ قۇرىلىمىنا ۇقساس. ولاردىڭ نەگىزگى ەكسپورت كوزى دە مۇناي، مەتالدار، اۋىل شارۋاشىلىعى دەگەندەي. بىزدە مۇناي، مەتالدار مەن استىق بار، سوندىقتان ەكى ۆاليۋتانىڭ ستراتەگيالىق مىنەز-قۇلقى شامامەن بىردەي"، - دەيدى ول.

ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، ەكىنشى ۇقساستىق - ق ر مەن رەسەي فەدەراسياسىنىڭ ءوزارا ساۋدا-ساتتىعىنىڭ وتە ۇلكەن كولەمى جانە ءرۋبلدىڭ كەز-كەلگەن اۋىتقۋى بىردەن تەڭگەگە رەاكسيا تۋدىرادى.

"مىسالى، رۋبل تومەندەدى دەلىك، ايتالىق، 4،50 تەڭگە بولدى، تيىسىنشە، ۆاليۋتا باعامىنداعى ايىرماشىلىقتى پايدالانا وتىرىپ، رەسەيدە بىردەڭە ساتىپ الۋ جانە قازاقستاندا ساتۋ ءتيىمدىرەك بولادى. ءبىراق قالاي رەسەي ۆاليۋتاسىن ساتىپ الا باستايدى، سولاي رۋبل باعامى جوعارىلايدى، ويتكەنى وعان ۇلكەن سۇرانىس بار جانە اراقاتىناس وسىلاي تەڭەستىرىلەدى: رۋبل قايتادان تاعى بەس تەڭگە ماڭىنا بارىپ الادى. ءقازىر ءبىر رۋبلءدىڭ باعامى - 5،7 تەڭگە، وعان سۇرانىس جوق، كوپ ۇزاماي ءبارى ءوزىنىڭ قالىپتى دەڭگەيىنە ورالادى"، - دەپ تۇسىندىرەدى الماس چۋكين.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى نارىقتىق جاعداي "رەسەيدەگى الىپ وپتيميزممەن" بايلانىستى.

 "ونداعى نارىقتا شارىقتاۋلار بولىپ جاتىر، بارلىعى جاپپاي اكسيا ساتىپ الۋعا كوشكەن، ويتكەنى كومپانيالار سانكسيا قۇرساۋىنان بوساپ، ءوز پوزيسيالارىن كۇرت جاقسارتادى دەگەن ءۇمىت، بولجام بار"، - دەگەن چۋكين مىنانداي قورىتىندى جاسايدى:

"وسىلايشا،ءقازىر اقشا باعامىنا ساياسي، كونيۋنكتۋرالىق فاكتورلار كوبىرەك اسەر ەتىپ جاتىر.  ءبىراق بۇل ۋاقىتشا قۇبىلىس، ەكونوميكادا ءارقاشان نەگىزگى فاكتورلار ۇنەمى جوعارى شىعادى. سوعىس ول — سوعىس، ال ەكونوميكا بولەك، ول - ەكونوميكا".

رەسەيدەگى سىرتقى ەكونوميكالىق جاعداي قازاقستانعا قاراعاندا وبەكتيۆتى تۇردە جاقسى، سوندىقتان تەڭگە رۋبل سياقتى تەز نىعايىپ جاتقان جوق.

ماكروەكونوميست توقتاسىن باقبەرگەن وسى تەزيستى نەگىزدەۋ ءۇشىن ۇلتتىق بانكتىڭ، رەسەي فەدەراسياسىنىڭ ورتالىق بانكىنىڭ جانە موسبيرجانىڭ دەرەكتەرىن العا تارتادى.

كەز-كەلگەن ەلدىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىنىڭ ديناميكاسى ىرگەلى جانە ناقتى فاكتورلارمەن انىقتالادى، دەپ مالىمدەيدى باقبەرگەن. ال ىرگەلى جانە سپەسيفيكالىق فاكتورلار اراسىنداعى ايىرماشىلىق، كوبىنەسە ولاردىڭ اسەر ەتۋ مەرزىمىنە قاتىستى بولادى، سوندىقتان سپەسيفيكالىق فاكتورلار اسەرى تەك قىسقامەرزىمدى بولىپ كەلەدى.

كەز-كەلگەن ەلدىڭ نەگىزگى ىرگەلى فاكتورى تولەم بالانسى بولا الادى، اتاپ ايتقاندا اعىمداعى شوت كورسەتكىشىنىڭ سالدوسى، - دەيدى ساراپشى. ساراپشى ساۋدا بالانسىنىڭ وڭ سالدوسىنا قاراماستان، قازاقستانداعى اعىمداعى وپەراسيالار شوتىنىڭ قورىتىندىسى تىكەلەي ينۆەستيسيالاردان تولەنەتىن ينۆەستيسيالىق تابىستىڭ جوعارى دەڭگەيى ەسەبىنەن تەرىسكە شىعىپ وتىرعانىن جەتكىزدى.  ق ر ۇلتتىق بانكىنىڭ 2024 جىلعى الدىن الا دەرەكتەرى بويىنشا اعىمداعى وپەراسيالار شوتى بويىنشا دا تەرىس سالدو ساقتالىپ وتىر، بۇل تەڭگەنىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىنە تەرىس اسەر ەتەدى.

"وسىلايشا، ەگەر ءبىز حالىقتىڭ ينفلياسيالىق كوڭىل-كۇيىن جانە باسقا دا الىپساتارلىق فاكتورلاردى ەلەمەي، اتالعان سۇراققا جاۋاپ بەرسەك، ساۋدا سەرىكتەسىءمىز بولىپ تابىلاتىن كورشى ەلدەگى ىرگەلى سىرتقى ەكونوميكالىق جاعداي بىزدىكىنەن الدەقايدا جاقسى"، — دەيدى باقبەرگەن.

"تۋرا وسى سەبەپتى رەسەي ءرۋبلى اقش دوللارىنا شاققاندا تەڭگەدەن گورى سەنىمدى تۇردە نىعايۋدا".

"تاياۋ ۋاقىتتا تەڭگە رۋبلدەن كەيىن نىعايا تۇسەدى دەپ بولجاۋعا بولا ما" دەگەن ساۋالعا توقتاسىن باقبەرگەن بىلاي جاۋاپ بەرەدى:

"2025 جىلدىڭ باسىنان باستاپ تەڭگە باعامىنىڭ جانە رۋبل باعامىنىڭ اقش دوللارىنا قاتىستى ديناميكاسى وڭ ماڭىزدى كوررەلياسيالىق بايلانىستى كورسەتتى. سوندىقتان اينىمالىلار اراسىنداعى كوررەلياسيا كوەففيسيەنتى 84،2% قۇرادى. جوعارى كوررەلياسيا جاعدايىندا رەسەي رۋبلىنەن كەيىن ۇلتتىق ۆاليۋتا قوزعالىسىنىڭ قايتالانۋ ىقتيمالدىعى جوعارى. الايدا، مەنىڭ ويىمشا، 1 اقش دوللارى 500 تەڭگەدەن تومەن دەڭگەي نارىق قاتىسۋشىلارى ءۇشىن شەتەل ۆاليۋتاسىن ساتىپ الۋ ءۇشىن تارتىمدى بولىپ تابىلادى". بولجام بويىنشا، 2025 جىلعى اقپانداعى ورتاشا ايلىق ايىرباس باعامى وپتيميستىك سەنارييگە جاقىنىراق داميدى جانە اعىمداعى ۇردىستەردى ساقتاي وتىرىپ، وپتيميستىك سەناريي اۋقىمىندا قالادى، دەپ ءسوزىن قورىتىندىلايدى توقتاسىن باقبەرگەن.

بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "ساراپشى 2025 جىلداعى دوللار باعامىنىڭ ىقتيمال ءۇش سەناريىن ۇسىندى" دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن. وعان سايكەس، ساراپشى 2025 جىلى بازالىق سەناريي بويىنشا 1 اقش دوللارىنىڭ باعامى 485-490 تەڭگە، جىل سوڭىندا 520 تەڭگە، ال وپتيميستىك سەناريدە 465-470 تەڭگە، جىل سوڭىندا 510-515 تەڭگە، نەگاتيۆتى سەناريي بويىنشا 570 تەڭگە بولۋى مۇمكىن ەكەنىن بولجايدى.