قۇدايلار سيزيفكە وراسان زور تاستى تاۋ باسىنا دومالاتىپ شىعارۋدى بۇيىردى. ءبىراق تاس ءوز سالماعىمەن قايتادان تومەن قاراي دومالاپ تۇسەدى. ونىڭ بۇل ءۇمىتسىز جۇمىستان اسقان قورقىنىشتى جازانىڭ جوقتىعىنا سەنۋگە دەگەن دالەلى بار ەدى. ەگەر گومەرگە سەنسەك، سيزيف شىندىعىندا ەڭ اقىلدى، زەرەك ادام. ءبىراق جانە ءبىر نۇسقادا وعان جول جاساۋ جۇمىستارى جۇكتەلەدى.
البەر كاميۋ، فرانسۋز جازۋشىسى، نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى
بۇدان ەشقانداي قايشىلىقتى كورۋگە بولمايدى. ونىڭ نە ءۇشىن توزاقتا ءۇمىتسىز ەڭبەك ەتۋشىگە اينالىپ قالعانى تۋرالى بىركەلكى پىكىر دە جوق. باسىندا ول قۇدايعا قۇرمەت ەتپەدى دەپ ايىپتالعان، ول قۇدايدىڭ قۇپيالىعىن ۇرلادى. اسونيانىڭ قىزى ەگيفانى يۋپيتەر ۇرلاپ كەتەدى. ەگيفانىڭ اكەسى قىزىنىڭ جوعالعانىنا قاتتى ازاپتانىپ سيزيفقا ايتادى. سيزيف شىندىقتى بىلەتىن، ەگەر ول كورينف قالاسىنا سۋ جەتكىزەتىن بولسا، وعان بولعان جايدى اشاتىنىن ايتادى. دەمەك، اسپان نايزاعايىنا قاراعاندا سۋدىڭ پايداسى زور ەكەنىن جاقسى تۇسىنەتىن، سول سەبەپتى ول توزاقتا جازالاندى.
گومەر جانەدە سيزيف جان الۋشى تاناتتى شىنجىرمەن بۇعاۋلاپ تاستادى دەيدى. توزاق قۇدايى اپۋلۋ ءوزىنىڭ تىنىش جانە ءىش پىستىرار جاعدايدا قالۋىنا شىداي الماي سوعىس قۇدايىن جىبەردى، ول اجال قۇدايىن بۇعاۋدان ازات ەتتى.
سيزيف ولەر الدىندا ايەلىنىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن سىناپ كورمەكشى بولعان دەگەن كوزقاراس بار. ول ايەلىنە ءوزىنىڭ ءتانىن جەرلەمەۋدى جانە قۇرباندىق شالماۋدى بۇيىرادى، ءوزى توزاقتان ءبىراق شىعادى. ول توزاقتا بوتەن ادامدى سۇيۋدەن تارتقان ازاپتان قاسىرەتتەندى. بىردە توزاق قۇدايىنىڭ تاعىنا جاقىنداپ كەلدى دە، شالىنباعان قۇرباندىقتار ءۇشىن جەر بەتىنە قايتىپ ايەلىن جازالاۋعا رۇقسات الدى. ءبىراق ءمولدىر سۋلاردى، شۋاق سەپكەن كۇن نۇرىن، تولقىعان تەڭىزدەردى كورىپ توزاق تۇنەگىنە قايتقىسى كەلمەدى. ءوزىن توزاققا شاقىرىپ جەتكەن ازاپتاعىش دىبىستاردى، اشۋلى ەسكەرتۋلەردى دە ەلەمەدى. ول تەڭىز جاعاسىندا تەڭىز تولقىندارىنا قاراپ، جەردىڭ مەيىرىمدى قۇشاعىندا تاعى ءبىراز جىل ءومىر ءسۇردى. قۇدايدىڭ بۇيرىعى جۇزەگە اسىپ، مەركۋريي اقىلدى ادامدى جاعاسىنان ۇستاپ باقىتتى ومىردەن الىپ شىعىپ، توزاققا كىرۋگە ماجبۇرلەيدى. ول ءۇشىن توزاقتا ۇلكەن ءبىر تاس دايارلانىپ قويىلعان ەدى.
سيزيفتىڭ ەڭ دۇرىس ءىسى كۇشتى قۇشتارلىعىنىڭ جانە جان ازابىنىڭ بولعانى. سيزيفتىڭ قۇدايدى ماسقارا قىلۋى، ءولىمدى جەككورۋى، تىرشىلىككە ەرەن ماحابباتى ونى ازاپتى جازاعا دۋشار ەتتى. بۇكىل ادامداردىڭ بارلىعى ءونىمسىز قۇلشىنىستار جاسايدى، بۇل ومىرگە دەگەن قۇشتارلىق سەبەبىنەن بولعان. سيزيفتىڭ توزاقتاعى ءومىرى تۋرالى ءبىز ەشتەڭە ايتا المايمىز. اڭىزداردىڭ پايدا بولۋىنداعى سەبەپ – ءومىردىڭ وزىندەگى يدەيالاردى الىپ شىعۋ. بۇل اڭىزدان ادامداردىڭ كورەتىنى شىنىققان ءتاننىڭ ۇلكەن تاستى بىرنەشە ءجۇز مارتە كوتەرۋى، قايتا دومالاپ كەتكەن تاستى بار كۇشىمەن جوعارى يتەرۋى. ادامداردىڭ كورەتىنى تاسقا بەكەم جابىسقان الپەت جانە يەك، باتپاققا بىلعانعان، جەرگە ءسىڭىپ بارا جاتقان اياق، ەكى شەكە اشىلىپ كۇشەنە باستاعاندا باتپاققا باتقان قولمەن ءبۇتىن دەنەنىڭ ارەكەت جاساۋعا توسالعى بولۋى. بۇل جەردە وتكەن زامان جانە قاراڭعى مەكەندە ولشەنەتىن ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلعان كۇرەستىڭ اقىرلاسۋى بولماعاندىقتان، ماقسات ىسكە اسقان. كەيىن سيزيف تاستىڭ تۋ ەڭىسكە دومالاپ ءتۇسىپ كەتكەنىن كورەدى. ول كەزدە تاستى قايتادان تاۋ شوقىسىنا قاراي دومالاتاتىن ەدى.
ول تاۋ ەتەگىنە قاراي ءتۇسىپ كەلە جاتىر، ونىڭ قايتىپ كەلىپ، ءبىر ءسات تىنىستاپ الۋى مەنى وزىنە قىزىقتىرا ءتۇستى. تاسقا بەكەم جابىسىپ، ازاپ تاڭباسى كورىنگەن الپەتىنىڭ ءوزى تاسقا اينالىپ كەتكەندەي. مەن ونىڭ تاۋدان ءتۇسىپ، اۋىر ءارى بىركەلكى قاداممەن ماڭگى بولجاي المايتىن ازاپقا قاراي جۇرگەندىگىن كوردىم. بۇل ءبىر ساتتىك تىنىستاپ الۋ ورايىنا ۇقساعانىمەن، باسەكە مايدانىنىڭ اشىلۋى ونىڭ ازابىنا ۇقساس قايتا پايدا بولاتىن ەدى. بۇل ساناداعى ءبىر ءسات ەدى. ءاربىر ارەكەتىندە ول تاۋدان ايرىلىپ، اقىرىن-اقىرىن قۇدايدىڭ تەرريتورياسىنا جۇتىلىپ بارا جاتسا دا، ءوز ومىرىنەن ءۇمىتتى ەدى، الگى اۋىر ءارى وراسان زور تاستان دا مىعىم بولاتىن.
ەگەر وسى سەبەپتەن تاۋ باۋرايى بىردە قايعىلى بولسا، ول دا قۋانىش بولماق، بۇل ءسوز ءار ءسات شەكتەن اسىپ كەتپەگەن. مەن جانە ءبىر جولى سيزيف تاسىنىڭ جانىنا قايتىپ كەلگەنىن، قايتادان قاسىرەتتىڭ باستالعانىن ويلايمىن. كورىنىستەردىڭ ءوزى ەستەلىككە اينالىپ، باقىتتىڭ شاتتىق اۋەنى كوپ قايتالانىپ كەتكەندە، ادامدار جۇرەگىنە مۇڭ ۇيالاي باستايدى. بۇل تاستىڭ جەڭىسى ءھام ءوزى بولماق.
ەگەر بۇل اڭىز تراگەديا بولاتىن بولسا، باس كەيىپكەردىڭ سانالىلىعى سەبەبىنەن بولدى. راس، ەگەر ناتيجە شىعارامىن دەگەن ءۇمىت ونى وزىنە تاۋەلدى ەتىپ السا، ونىڭ ازابى جانە قاي جەردە بولماق؟ ال بۇگىندە ادامداردىڭ ماعىناسىز ارەكەتى ۇزدىكسىز قايتالانۋدا، بۇنداي تاعدىردا تراگەديادان ەش كەم ەمەس. تەك سانامەن سەزىنگەن جاعدايدا عانا – وسىنىڭ ءبارى تراگەديا. سيزيف قۇدايلار ىشىندە جاڭاشىل بولعانىمەن، بيلىگى جوق، مۇمكىن قۇدايلار ءۇشىن بۇلىكشىل. ول ءوزىنىڭ قاسىرەتتى ءحالىنىڭ قاي دەڭگەيدە ەكەنىن باعامدايدى، مىنە، بۇل ونىڭ تاۋ باۋرايىندا ويلايتىنى، ازاپتى ويانۋ ساناعا تۇرتكى سالعانمەن، مازاققا ۇشىرامايتىن تاعدىر جوق!
ەگەر وسى سەبەپتەن تاۋ باۋرايى بىردە قايعىلى بولسا، ول دا قۋانىش بولماق، بۇل ءسوز ءار ءسات شەكتەن اسىپ كەتپەگەن. مەن جانە ءبىر جولى سيزيف تاسىنىڭ جانىنا قايتىپ كەلگەنىن، قايتادان قاسىرەتتىڭ باستالعانىن ويلايمىن. كورىنىستەردىڭ ءوزى ەستەلىككە اينالىپ، باقىتتىڭ شاتتىق اۋەنى كوپ قايتالانىپ كەتكەندە، ادامدار جۇرەگىنە مۇڭ ۇيالاي باستايدى. بۇل تاستىڭ جەڭىسى ءھام ءوزى بولماق. شەكسىز قايعىنىڭ سالماعى ادامعا ماڭىزدى مىندەتكە دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتى ۇمىتتىرادى، مىنە، بۇل گەفيمپ باقشاسىنىڭ ءتۇنى. ءبىراق مويىندالعاننان كەيىن ادامنىڭ بولمىسىن تاستالقان ەتەتىن اقيقات جوعالدى. سونىمەن ەديف ءوز شىندىعىن بىلمەيتىن كەزىندە تاعدىرعا بويۇسىنعان ەدى، شىندىقتى بىلگەننەن كەيىن ونىڭ قاسىرەتى باستالدى. سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا ول ماقساتسىز، ءۇمىتسىز تۇردە وزىمەن الەمدى بايلانىستىرىپ تۇرعان بىردەن ءبىر دانەكەر قىز بالانىڭ نازىك ساۋساقتارى ەكەنىن اڭعاردى. وسىدان كەيىن ۇرەيلى جازا مايدانىنا شىقتى. «سانسىز ازاپ مايدانىنىڭ اشىلۋى مەنىڭ كوز جاسىمدى سارقۋمەن قاتار رۋحىمدى بەكەمدەپ، ناتيجە جاراتۋىمنىڭ تىرەگى بولدى. بۇلاردىڭ بارلىعى شىنىندا جاقسى ەكەن»، سول سەبەپتى سوفوكلدىڭ ەديپىنە، دوستويەۆسكييدىڭ كرىلوۆىنا ۇقساس ماعىناسىز جەڭىسىن سىيلايدى. ەرتە داۋىردەگى دانالىق، قازىرگى داۋىردەگى قاھارماندىقتى سومدايدى. ادامداردىڭ ماعىناسىزدىقتى بايقاۋىن ماعىنا جونىندەگى باقىت سوزدىگىنە ەنگىزۋ ەمەس، ءبىراق تەك ءبىر دۇنيە بار، باقىت پەن ماعىناسىزدىق الەمنىڭ ەگىز ۇعىمى ەكەنىن پارىقتاماساق بولمايدى. باقىتتى تەك ساناسىزدىقتىڭ بايقالۋىن مىنبە قىلادى دەۋ دە قاتە، كەرىسىنشە وقىستان ماعىناسىزدىقتى ەسكە الۋ سەزىمى باقىت سەبەبىنەن بولادى. «مەن ءبارى جاقسى بولار دەپ ويلايمىن!». ەديپتىڭ وسى سوزىندە ايتىلعان ءمىنسىز ۇكىم ادامداردىڭ جابايى ءارى شەكتى الەمىنە تۇرتكى سالىپ، ەشنارسە جوق، شەكسىزدىكتە بولماعان دەيدى. ول قۇدايدى دۇنيەدەن قۋىپ شىعىپ قايتىپ كەلگەندە، نارازىلىقپەن ءونىمسىز ەڭبەككە بولعان ماحابباتىن الىپ كەلدى. ول تاعدىردى ادامداردىڭ ءوز ماسەلەسىنە اينالدىرىپ قويعان، سوندىقتان بۇل ماسەلە ءسوزسىز ادامدار اراسىندا شەشىم تابۋى كەرەك.
ءسيزيفتىڭ تاعدىرى وزىنە تيەسىلى، ونىڭ تاسى – ءوزىنىڭ مەنشىگى. سونداي-اق، ابسۋرد ادامى ءوزىنىڭ ازابىن ويلاعاندا بارلىق نارسەنى قۇدايداي تىنىشتىققا اينالدىرىپ جىبەرەدى. كەنەت تىنىشتىق ورنىنا كەلگەن الەمدە، جەر بەتىندە جوڭكىلىپ جۇرگەن ءالسىز دىبىستاردىڭ بارلىعى ۇشىپ شىعادى.
ءسيزيفتىڭ تاعدىرى وزىنە تيەسىلى، ونىڭ تاسى – ءوزىنىڭ مەنشىگى. سونداي-اق، ابسۋرد ادامى ءوزىنىڭ ازابىن ويلاعاندا بارلىق نارسەنى قۇدايداي تىنىشتىققا اينالدىرىپ جىبەرەدى. كەنەت تىنىشتىق ورنىنا كەلگەن الەمدە، جەر بەتىندە جوڭكىلىپ جۇرگەن ءالسىز دىبىستاردىڭ بارلىعى ۇشىپ شىعادى. سانا استىنداعى جاسىرىن ايعاي ءارتۇرلى بەت-بەينەنىڭ جەڭىسى ءۇشىن ۇلكەن بۇرىلىس جانە زور بەدەل. كولەڭكەسىز كۇننىڭ بولمايتىنى سەكىلدى،بەينە قاراڭعى ءتۇندى دە ءتۇسىنۋ كەرەك. ءيا، ابسۋرد ادامى «ءيا» دەيدى، ءبىراق ونىڭ قۇلشىنىستارى بۇل جەردە توقتاپ قالمايدى. ەگەر جەكە ادامنىڭ تاعدىرى بار بولسا – ءتىپتى دە كەرەمەت مۇمكىندىگىنىڭ بولماۋى، ەڭ بولماعاندا ءوزىنىڭ كوڭىلى تولمايتىن تومەن تاعدىرىنىڭ بولماۋى بىلەرلىك نارسە ەمەس، ونىڭ بىلەتىنى باسقالارعا قاراعاندا ءوز تىرشىلىگىنە قوجايىن ەكەندىگى. ادامدار ءوز ومىرىندەگى ادەمى شاقتاردى ەسكە السا، سيزيف ءوزىنىڭ تاسىنىڭ جانىنا بارىپ، ءوز تاعدىرىن جاساپ شىققان. ءبىر جۇپ ءوزارا بايلانىسى بولماعان ارەكەتتەردى سانا سۇزگىسىنەن وتكىزەدى. بۇل حال ونىڭ شىعارماشىلىعى بولىپ، ءوزىنىڭ وتكەنىن ەستەلىك كوزدەرىمەن بايلانىستىرۋعا تىرىسقانىمەن، ءوزىنىڭ ءولىمى جاعىنان شەكتەمەگە ۇشىراپ وتىرادى. بۇكىل ادامزاتتىڭ تۇپكى مانىنە سەنگەن ارەكەتتەرى جونىندە، كىمگە تۇندە جۇرۋگە بولمايدى دەگەنىن ءبىلۋ قيالىندا قاربالاس بولىپ كەتەدى. تاس جانەدە دومالاي بەرەدى...
مەن ءسيزيفتى تاۋ باۋرايىندا قالدىردىم، ادامدار ءتۇبى ءبىر ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن بايقايدى. ءبىراق ءسيزيفتىڭ ادامدارعا ۇيرەتەتىنى قۇدايدى مويىنداپ، تاس كوتەرۋگە بولعان ادالدىعى. سيزيف بارلىق نارسە ۇقساس دەپ قارايدى، سونىمەن بىرگە ول ءۇشىن الىپ ايتقاندا قوجايىنسىز الەمدە بوستان-بوس ءونىمسىز ارەكەت بولمايدى. تاستىڭ ءاربىر بولشەكتەرى، كەشكى تاۋدى بۇركەگەن ءاربىر تاۋ جىنىستارىنىڭ بولشەكتەرىنىڭ ءوزى ءبىر دۇنيەنى قۇرايدى. تاۋ شوقىسىنا قاراپ ۇمتىلۋ كەز كەلگەن ادامنىڭ بولمىسىندا ساقتالعان، ادامدار ءسيزيفتىڭ قۋانىشى جونىندە ويلاۋى كەرەك.
دايىنداعان شالقار داۋلەتكەلدى
