قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان سيفرلىق ترانسفورماسيادا وڭىرلىك كوشباسشى رەتىندە تانىلىپ وتىر. Worldfinancialreview.com مالىمەتىنشە، ەل تەك قارجىلىق تەحنولوگيالار (fintech) مەن ءىت ەكسپورت سالاسىندا عانا ەمەس، مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى سيفرلاندىرۋ، جاساندى ينتەللەكتىنى (AI) دامىتۋ جانە كەڭ جولاقتى ينتەرنەتپەن قامتۋ باعىتىندا دا ايتارلىقتاي جەتىستىكتەرگە جەتتى. ونلاين مەملەكەتتىك قىزمەتتەر بويىنشا الەمدەگى ۇزدىك وندىققا ەنگەن قازاقستان ەۋرازياداعى سيفرلىق جاڭعىرۋدىڭ ۇلگىسىنە اينالۋدا.
تابيعي رەسۋرستان – سيفرلىق دايىندىققا
بۇرىن پوستكەڭەستىك، رەسۋرستارعا باي ەكونوميكا رەتىندە تانىلعان قازاقستان بۇگىندە ورتالىق ازياداعى سيفرلىق جاڭعىرتۋدىڭ الدىڭعى شەبىندە. ەلدىڭ ستراتەگياسى قارجىلىق تەحنولوگيالاردى دامىتۋدان كەڭ اۋقىمدى سيفرلاندىرۋعا قاراي ويىستى. ءقازىر بۇل باعىتقا مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى تولىق سيفرلاندىرۋ، ينتەرنەتكە تەڭ قولجەتىمدىلىك، ۇلتتىق جاساندى ينتەللەكت ەكوجۇيەسى جانە حالىقارالىق ستارتاپتارمەن ىنتىماقتاستىق كىرەدى.
قازاقستاننىڭ بۇۇ-نىڭ 2024 جىلعى ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى دامىتۋ يندەكسى بويىنشا Online Services Index (OSI) تىزىمىندە وڭتۇستىك كورەيا، ەستونيا جانە دانيامەن قاتار الەمدىك توپ-10-عا كىرۋى – ماڭىزدى جەتىستىك. ەل جالپى رەيتينگتە ءتورت ساتىعا كوتەرىلىپ، 24-ورىنعا تۇراقتادى. بۇل كورسەتكىشپەن قازاقستان گەرمانيا، جۇڭگو جانە اۋستراليا سياقتى ءىرى ەكونوميكالاردى باسىپ وزدى. تمد ەلدەرى اراسىندا قازاقستان ەلەكتروندىق باسقارۋ بويىنشا كوش باستاپ تۇر.
eGov.kz – سيفرلىق كۇندەلىكتى ءومىردىڭ وزەگىنە اينالدى
بۇگىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ 92%-دان استامى ونلاين فورماتتا قولجەتىمدى. eGov.kz ۇلتتىق پورتالى جانە eGov Mobile قوسىمشاسى ارقىلى ازاماتتار 1 200-دەن استام سيفرلىق قىزمەتكە قول جەتكىزە الادى. 2025 جىلدىڭ العاشقى جارتىجىلدىعىندا 23 ميلليوننان استام قىزمەت كورسەتىلسە، ونىڭ 45%-ى سمارتفوندار ارقىلى ورىندالعان – بۇل موبيلدىلىككە باعىتتالعان ستراتەگيانىڭ تابىستى ىسكە اسۋىن بىلدىرەدى.
سيفرلاندىرۋ تەك قولجەتىمدىلىكپەن شەكتەلمەيدى – ول قىزمەت كورسەتۋ تاسىلىنە جانە دەرەكتەردى باسقارۋ جۇيەسىنە دە ىقپال ەتۋدە. بيزنەس تىركەۋدەن باستاپ دەنساۋلىق ساقتاۋ، قۇجاتتاردى جاڭارتۋ مەن سوت شاعىمدارىن جولداۋعا دەيىنگى كوپتەگەن پروسەستەر eGov جۇيەسى ارقىلى ىسكە اسادى.
eGov Mobile قوسىمشاسى بيومەتريكالىق سايكەستەندىرۋ، push-حابارلامالار جانە Kaspi.kz سىندى superapp-تارمەن ينتەگراسيالاۋ ارقىلى ۇزدىكسىز جەتىلدىرىلۋدە – بۇل مەملەكەتتىك جانە جەكەمەنشىك ەكوجۇيەلەر اراسىنداعى شەكارانى جويىپ وتىر.
2025 جىلدىڭ ورتاسىنا قاراي پورتالدىڭ تىركەلگەن قولدانۋشىلارىنىڭ سانى 14،7 ميلليوننان استى. سوڭعى ءبىر جىلدا 215 مىڭ جاڭا قولدانۋشى قوسىلعان. بۇل – سيفرلىق سەنىم مەن قابىلداۋدىڭ وسكەنىن كورسەتەدى.
جاساندى ينتەللەكت: ستراتەگيالىق سەرپىلىس
2024 جىلى قازاقستان ۇلتتىق جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىن بەكىتتى. بۇل قۇجات 2029 جىلعا دەيىنگى قۇقىقتىق جانە ستراتەگيالىق نەگىزدى قامتيدى. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل تۇجىرىمدامانى تولىققاندى ۇلتتىق AI ستراتەگياسىنا اينالدىرۋ جۇمىسى ءجۇرىپ جاتىر. ماقسات – AI-دى دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ، ەنەرگەتيكا، مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە عىلىم سالالارىنا ەنگىزۋ.
باستى قادام – ورتالىق ازياداعى ەڭ قۋاتتى سۋپەركومپيۋتەردىڭ ىسكە قوسىلۋى، ول 2025 جىلدىڭ شىلدەسىندە جۇمىسىن باستايدى. بۇل AI سۋپەركلاستەر سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ Tier III دەڭگەيىندەگى دەرەكتەر ورتالىعىندا ورنالاسادى جانە ۇلتتىق AI پلاتفورماسىنا بىرىكتىرىلەدى. وعان ۋنيۆەرسيتەتتەر، ستارتاپتار جانە جەكە كومپانيالار قول جەتكىزە الادى.
قازىرگى تاڭدا AI تۋرالى زاڭ جوباسى ازىرلەنۋدە. ول جاساندى ينتەللەكتتى جاساۋشى جانە قولدانۋشى مەملەكەتتىك ورگاندار، بيزنەس جانە جەكە تۇلعالار اراسىنداعى قۇقىقتىق قاتىناستاردى رەتتەيتىن بولادى.
سونىمەن قاتار، قازاقستان پرەزيدەنت جانىنداعى حالىقارالىق AI ساراپتامالىق كەڭەسىن قۇرۋدا. كەڭەس ۇلتتىق ساياساتتى قالىپتاستىرۋعا جانە جاھاندىق ارىپتەستىكتى نىعايتۋعا باعىتتالعان.
ستارتاپتار مەن كادرلىق الەۋەت: جاڭا نارىقتىڭ نەگىزى
قازاقستاننىڭ تەحنوسەكتورداعى سەرپىنى ستارتاپتار ەكوجۇيەسىندە دە ايقىن بايقالادى. 2024 جىلى قازاقستاندىق ستارتاپتار 250 ميلليون دوللاردان استام ۆەنچۋرلىك ينۆەستيسيا تارتتى – بۇل الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا ءۇش ەسە كوپ. ەلدىڭ باستى اكسەلەراتورى Astana Hub بۇگىندە 28 ەلدەن 1 300-دەن استام ستارتاپتى بىرىكتىرەدى. ولاردىڭ جيىنتىق تابىسى 1،2 ترلن تەڭگەدەن، ال ەكسپورت كولەمى 140 ملرد تەڭگەدەن استى.
ستارتاپتارعا سالىق جەڭىلدىكتەرى، جەڭىلدەتىلگەن ۆيزا راسىمدەرى جانە قارجى رەسۋرستارىنا كەڭ قولجەتىمدىلىك ۇسىنىلادى. ايتا كەتەرلىگى، Telegram كومپانياسى 2025 جىلى Astana Hub رەزيدەنتى اتاندى، بۇل قازاقستان مەن جاھاندىق BigTech اراسىنداعى جاڭا ارىپتەستىكتىڭ باستاماسى بولدى.
ەلىمىزدە Codiplay، Alaqan، CITIX، CEREBRA، OGames، Parqour، ApartX سياقتى جاھاندىق نارىقتا تانىلىپ ۇلگەرگەن ستارتاپتار پايدا بولۋدا. ماسەلەن، Codiplay – مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سيفرلىق ساۋاتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان EdTech كومپانياسى، ول 100 ميلليون دوللارعا باعالانىپ وتىر جانە بۇگىندە ۇلىبريتانيا، وڭتۇستىك كورەيا، ساۋد ارابياسى، تۇركيا مەن ازەربايجان سياقتى ەلدەردەگى 450-دەن استام مەكتەپتە ەنگىزىلگەن.
قازاقستان ەندى ساۋد ارابياسى، سينگاپۋر جانە اقش-تا حالىقارالىق تەحنوحابتار اشىپ، ءىت ەكسپورت پەن ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتىپ جاتىر.
2025 جىلى مەملەكەت Qazaqstan Venture Group اتتى 1 ميلليارد دوللارلىق ۆەنچۋرلىك قور قۇردى. ول AI-عا نەگىزدەلگەن ستارتاپتاردى قولداۋعا باعىتتالعان. بۇل باستاما Astana Hub Ventures قورىن تولىقتىرىپ وتىر. مۇنداي ينۆەستيسيالار يننوۆاسيانى جەدەلدەتىپ، جاڭا تەحنولوگيالىق تولقىندى تۋدىرىپ، ەلدىڭ ىت-ەكوجۇيەسىن نىعايتپاق.
سيفرلاندىرۋ مەن ەڭبەك نارىعى
سيفرلىق ترانسفورماسيا ەڭبەك نارىعىن دا تۇبەگەيلى وزگەرتىپ جاتىر. 2024 جىلى ەلدە 18 000-نان استام ءىت كومپانيا جۇمىس ىستەپ، 187 000 ادامدى جۇمىسپەن قامتىدى – بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 12%-عا ارتىق.
Tech Orda باعدارلاماسى اياسىندا 2029 جىلعا دەيىن 20 000 جاڭا ءىت مامان دايارلاۋ كوزدەلىپ وتىر. بۇل تەك كودەرلەردى ەمەس، سونىمەن قاتار جاساندى ينتەللەكت ينجەنەرلەرى، دەرەكتەر تالداۋشىلارى، ءونىم مەنەدجەرلەرى مەن كيبەرقاۋىپسىزدىك ماماندارىن دايارلاۋدى دا قامتيدى.
بۇگىندە قازاقستان بويىنشا 18 ايماقتىق ءىت-حاب جۇمىس ىستەپ، تالانتتى جاستاردى تابۋ مەن قولداۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالدارىنا اينالۋدا.
الدا ءالى دە سىن-قاتەرلەر بار، ءبىراق قارقىن باسەڭدەگەن جوق
جەتىستىكتەرگە قاراماستان، قازاقستان سيفرلاندىرۋدا ءبىرقاتار قۇرىلىمدىق ماسەلەلەرگە تاپ بولىپ وتىر: فينتەح سالاسىنداعى نارىق شوعىرلانۋى، اۋىلدىق جەرلەردەگى ينتەرنەت ساپاسى مەن جاساندى ينتەللەكتكە تولىق دايىندىقتىڭ بولماۋى.
الايدا ۇكىمەتتىڭ باتىل سيفرلىق جول كارتاسى، ينستيتۋسيونالدىق ۇيلەسىمدىلىك جانە جەكە سەكتوردىڭ بەلسەندى قاتىسۋى قازاقستاننىڭ دامۋىن توقتاتپايتىنىن كورسەتەدى.
AI ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋى جانە ستارتاپتاردىڭ جاھاندىق نارىققا شىعۋى قازاقستاندى تەك وزگەرتىپ قانا قويماي، ونى ەۋرازيانىڭ سيفرلىق بولاشاعىن قالىپتاستىرىپ جاتقان دەرجاۆاعا اينالدىرىپ وتىر.
