ءماجىلىس دەپۋتاتتارى قاراۋىنا تۇسكەن راقىمشىلىق تۋرالى زاڭ جوباسى پارلامەنت قابىرعاسىندا قىزۋ پىكىرتالاس تۋدىردى. دەپۋتات ەرمۇرات ءباپي بۇل زاڭ جوباسىن قولدايتىنىن ايتىپ، قوعام ءۇشىن وزەكتى سانالاتىن ماسەلەگە نازار اۋداردى – ول جەمقورلىق قىلمىستارىنىڭ راقىمشىلىققا ىلىگۋ مۇمكىندىگىنە قاتىستى الاڭداۋشىلىق تانىتتى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

ءباپيدىڭ سوزىنشە، زاڭ جوباسىنىڭ ەكىنشى بابىندا ورتاشا اۋىرلىقتاعى قىلمىستارعا راقىمشىلىق جاساۋ قاراستىرىلعان. سونداي-اق كەيبىر اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىستار بويىنشا جازا مەرزىمىن قىسقارتۋ كوزدەلەدى.

"جوبانىڭ ەكىنشى بابىنا سايكەس راقىمشىلىق ەگەر قىلمىس جاساعان ادام الدەكىمگە زيان كەلتىرمەسە نەمەسە ول زيانىن وتەسە، ورتاشا اۋىر قىلمىس جاساعان ادامدارعا قولدانىلادى ەكەن. سونداي-اق اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىس جاساعانداردىڭ مەرزىمدەرىن قىسقارتۋ كوزدەلگەن. ءبىراق اشىعىن ايتايىق، بىزدە سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىس دەگەن ءبىر دەرت بار. وسىلاردىڭ جاعدايى نە بولادى؟ ولاردى ءبىز وسى راحىمشىلىققا جاتقىزامىز با؟ سەبەبى جەمقورلىقتىڭ ۇلكەن-كىشىسى بولمايدى. ونى جەڭىل نەمەسە اۋىر دەپ جىكتەۋ – قيسىنسىز. جەمقورلىق – ول جەمقورلىق. سوندىقتان ونى جەڭىلگە، اۋىرعا جاتقىزىپ، ونى قالاي كلاسسيفيكاسيا جاساپ، راحىمشىلىقتىڭ وسى زاڭىنا جاتقىزامىز. ءبىز بۇل جەردە ناقتى شەكتەۋلەردى قالاي ەنگىزەمىز؟ بۇل زاڭ جوباسىندا جەمقورلىققا قاتىستى قانداي باپتار بار؟"، - دەپ سۇراق قويدى ول.

دەپۋتات ءارى زاڭگەر ابزال قۇسپان ارىپتەسىنىڭ الاڭداۋشىلىعىن ورىندى دەپ باعالادى. ول زاڭ جوباسىنىڭ ءتورتىنشى بابىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قاتىسى بار بارلىق قىلمىستىق ىستەرگە راقىمشىلىق قولدانىلمايتىنى ناقتى جازىلعانىن مالىمدەدى.

"قازىرگى تاڭدا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ مەكەمەلەرىندە سىبايلاس جەمقورلىق سيپاتىنداعى قىلمىسى ءۇشىن 624 ادام جازاسىن وتەپ جاتىر. بۇل زاڭ جوباسىنا سايكەس، ولاردىڭ ەشقايسىسى راقىمشىلىققا ىلىنبەيدى"، – دەدى قۇسپان.

راقىمشىلىق كىمدەرگە جاسالادى؟

ءماجىلىس دەپۋتاتى، زاڭگەر ابزال قۇسپان كونستيتۋسيانىڭ 30 جىلدىعىنا وراي ازىرلەنگەن راقىمشىلىق تۋرالى زاڭ جوباسىندا كىمدەرگە جەڭىلدىك بەرىلەتىنىن بايانداپ، قۇجاتتاعى نەگىزگى ءۇش باعىتتى ءتۇسىندىردى.

زاڭ جوباسىنا سايكەس، راقىمشىلىق ازاماتتار مەن مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ەلەۋلى ءقاۋىپ توندىرمەيتىن قىلمىستارعا قاتىستى قولدانىلادى.

"زاڭ جوباسىندا 2021 جىلى قولدانىلعان راقىمشىلىق جاساۋ كەزىندەگىدەي، ازاماتتار مەن مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ەلەۋلى قاتەر توندىرمەيتىن قىلمىستار جاساعانى ءۇشىن سوتتالعانداردى بوساتۋ، اتاپ ايتقاندا، قىلمىستىق تەرىس قىلىق پەن ونشا اۋىر ەمەس قىلمىستار جاساعاندار، زيان كەلتىرۋگە اكەپ سوقپاعان اۋىرلىعى ورتاشا قىلمىس جاساعان نە ونى تولىق وتەگەن ادامدار، زالالدىڭ نەمەس ازاماتتىق تالاپتىڭ بولۋىنا قاراماستان، اۋىرلىعى ورتاشا قىلمىس جاساعان الەۋمەتتىك جاعىنان وسال ادامداردى بوساتۋ كوزدەلگەن. ەكىنشى – قىلمىستىق ىستەردى، سونىڭ ىشىندە وسى زاڭ جوباسى قولدانىسقا ەنگىزىلگەنگە دەيىن ونشا اۋىر ەمەس جانە اۋىرلىعى ورتاشا قىلمىستار ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپتىلىققا تارتىلاتىن ادامدار جاساعان قىلمىستار تۋرالى سوتتار قاراماعان ىستەردى توقتاتۋ. ءۇشىنشىسى – اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىستار ءۇشىن وتەلمەگەن جازا مەرزىمىن قىسقارتۋ كوزدەلىپ وتىر"، – دەدى دەپۋتات.

ابزال قۇسپاننىڭ ايتۋىنشا، زاڭ جوباسىندا ءبىرقاتار جاڭا نورمالار مەن شەكتەۋلەر قاراستىرىلعان.

"سەنىپ تاپسىرىلعان بوتەن مۇلىكتى يەمدەنىپ العانى نەمەسە ىسىراپ ەتكەنى نەمەسە اسا ءىرى مولشەردە الاياقتىق جاساعانى ءۇشىن سوتتالعان ادامداردى قىلمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىقپەن كەلتىرىلگەن زالال مەن ولارعا قويىلعان تالاپ-ارىزدار تولىق وتەلگەن جاعدايدا نەگىزگى جازانىڭ وتەلمەگەن نەمەسە ورىندالماعان بولىگىنىڭ مەرزىمدەرى نەمەسە مولشەرى بەستەن ءبىر بولىككە قىسقارتىلادى. قىلمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىقتاردىڭ كريمينالداندىرىلعان جاڭا قۇرامدارىنا، مەملەكەتتىك قۇپيالاردى زاڭسىز جاريا ەتۋگە بايلانىستى قىلمىستار، سونداي-اق سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىس جاساعان ادامدارعا راقىمشىلىق قولدانۋعا شەكتەۋ قويۋ"، – دەدى ابزال قۇسپان.

دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، زاڭ جوباسى قوعامنىڭ سۇرانىسىنا ساي ازىرلەنگەن. ءبىراق مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر توندىرەتىن جانە سىبايلاس جەمقورلىق سيپاتىنداعى اۋىر قىلمىستارعا راقىمشىلىق جۇرمەيدى. زاڭ ادىلەتتىلىك قاعيداتىنا ساي جانە جازاسىن وتەۋشىلەرگە قايتا الەۋمەتتەنۋ مۇمكىندىگىن بەرۋگە باعىتتالعان.

ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن دەپۋتات ابزال قۇسپان ءماجىلىس دالىزىندە سوتتالعاندار ىشىندە كىمدەرگە راقىمشىلىق جاسالۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتقان ەدى.

ونىڭ سوزىنشە، زاڭ جوباسىنا دەپۋتاتتار باستاما جاساعان.

"ازىرگە بىردەڭە دەۋگە ەرتەلەۋ، ءبىراق بۇل زاڭ جوباسىنا دەپۋتاتتار باستاما جاسادى. قاڭتاردا ءماجىلىس دەپۋتاتى قاراقات ابدەن ۇكىمەتكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى، ۇكىمەت تە قولدادى. سودان كەيىن زاڭ جوباسىن ازىرلەپ، ۇكىمەتتىڭ قورىتىندىسىنا جىبەردىك"، - دەپ ءتۇسىندىردى دەپۋتات.

ماجىلىسمەننىڭ ايتۋىنشا، ەڭ الدىمەن سوتتالعاندار ىشىنەن وسال ساناتتار راقىمشىلىققا ىلىگۋى مۇمكىن.

"ولار - زەينەتكەرلەر، كامەلەتكە تولماعاندار، بالا تاربيەلەپ وتىرعان ايەلدەر، قىلمىس جاسالعان كەزدە بالالارىن جالعىز تاربيەلەگەن ەر ادامدار جانە ت.ب. قوعامعا ءقاۋىپ توندىرمەيتىن ادامدار"، - دەدى دەپۋتات ابزال قۇسپان.

ايتا كەتەيىك، ءماجىلىس جاڭا زاڭ جوبالارى بويىنشا جۇمىستى باستادى:

قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسياسىنىڭ وتىز جىلدىعىنا بايلانىستى راقىمشىلىق جاساۋ تۋرالى؛

قازاقستان ۇكىمەتى مەن ورەس حالىقارالىق دامۋ قورى اراسىنداعى جەكە سەكتورداعى وپەراسيالاردى ۇيىمداستىرۋ بويىنشا نەگىزدەمەلىك كەلىسىمدى راتيفيكاسيالاۋ تۋرالى.