ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «قاشىقتان زوندتاۋ تەحنولوگياسى جانە قولدانۋ» قازاق-قىتاي بىرلەسكەن زەرتحاناسى اشىلدى.
جاڭا ورتالىق ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى كليماتتىڭ وزگەرۋى سالدارىنان ورىن العان سۋ تاپشىلىعى، قۇرعاقشىلىق، جەردىڭ قۇنارسىزدانۋى سياقتى ەكولوگيالىق ماسەلەلەرگە مونيتورينگ جۇرگىزەدى. قاشىقتان باقىلاۋ ارقىلى ايماقتاعى تابيعي قاۋىپ-قاتەردى الدىن الا ەسكەرتىپ، ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە قازاقستان، جۇڭگو جانە ورتالىق ازيا ءۇشىن جوعارى دەڭگەيدەگى حالىقارالىق رەسۋرستىق جانە ەكولوگيالىق پلاتفورما قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
سالتاناتتى شاراعا قحر شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانى قكپ پارتيا كوميتەتى حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى، شۇاا حالىق ۇكىمەتىنىڭ ءتوراعاسى ەركىن تۋنياز، ق ر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ۆيسە-مينيسترى تالعات ەشەنقۇلوۆ، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ باسقارما ءتوراعاسى – رەكتورى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ، جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شىڭجاڭ ەكولوگيا جانە گەوگرافيا ينستيتۋتىنىڭ باس ديرەكتورى چجان يۋانمين، شىڭجاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرەزيدەنتى ياو سيان، شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانىنىڭ حالىق ۇكىمەتى حاتشىلىعىنىڭ باسشىسى چجوۋ سيۋيۋن، قازۇۋ عالىمدارى مەن وقىتۋشىلارى، ءبىلىم الۋشى جاستار قاتىستى.
ءىس-شارادا شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋداندىق كوميتەتىنىڭ گۋبەرناتورى ەركىن تۋنياز جاڭادان اشىلعان زەرتحانا عىلىم بويىنشا قازاقستان مەن جۇڭگو اراسىنداعى بايلانىستىڭ جارقىن كورىنىسى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«بۇگىنگى قازۇۋ بازاسىندا قۇرىلعان ورتالىق ەكى مەملەكەتتىڭ قارىم-قاتىناسىنىڭ كۇن ساناپ ارتىپ كەلە جاتقانىنىڭ ايقىن دالەلى. قازاقستان مەن قحر اراسىنداعى ءوزارا ىنتىماقتاستىق پەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك ءارتۇرلى ساياسي تەندەنسيالارعا ەمەس، بەرىك نەگىزگە قۇرىلعان. قازاقستان مەن جۇڭگو – جاقىن كورشى، سەنىمدى دوس جانە ستراتەگيالىق ارىپتەس. الداعى ۋاقىتتا دوستىق بايلانىستى ودان ءارى جاندانداندىرۋ بويىنشا جۇيەلى جۇمىستار اتقارىلادى دەپ سانايمىن»، – دەدى ەركىن تۋنياز.
اشىلۋ سالتاناتىندا تالعات ەشەنقۇلوۆ ق ر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەكتىڭ قۇتتىقتاۋىن جەتكىزدى.
«قازاقستان مەن جۇڭگو اراسىنداعى عىلىم مەن جوعارى ءبىلىم سالاسىندا كوپجىلدىق جانە جەمىستى ىنتىماقتاستىق جولعا قويىلعان. مينيسترلىك سوڭعى ەكى جىلدا جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىمەن، سونىڭ ىشىندە جۇڭگو ۋنيۆەرسيتەتتەرىمەن ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى قۇرۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزىپ كەلەدى. التى مىڭنان استام حالىقارالىق كەلىسىمشارتتىڭ 249-ى جۇڭگو جوو-لارىمەن جاسالعان. وسى كەلىسىمدەر اياسىندا قوسديپلومدى ءبىلىم بەرۋ، بىرىككەن ورتالىق قۇرۋ، اكادەميالىق ۇتقىرلىقتى دامىتۋ سىندى جوبالار قولعا الىندى. سونىڭ باسىم كوپشىلىگى وسى ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ بازاسىندا جۇزەگە اسىرىلۋدا»، – دەدى ۆيسە-مينيستر.
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ باسقارما ءتوراعاسى – رەكتور جانسەيىت تۇيمەبايەۆ ءوز سوزىندە: «پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ءى ورتالىق ازيا – جۇڭگو سامميتىندە سويلەگەن سوزىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ دەرەگىنەن مىسال كەلتىردى. دۇنيەجۇزىندە 2050 جىلعا قاراي 5 ميللياردتان استام ادام اۋىزسۋعا مۇقتاج بولۋى مۇمكىن. مەملەكەت باسشىسى: «كليماتتىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى ءبىزدىڭ ايماقتىڭ باستى سۋ كوزى سانالاتىن مۇزدىقتار دا كۇرت ازايىپ بارادى. وسى جاعداي ورتالىق ازيانىڭ ازىق-تۇلىك، ەنەرگەتيكا جانە ەكولوگيا قاۋىپسىزدىگىنە ەداۋىر قاتەر توندىرەدى. سوندىقتان بىرلەسىپ شۇعىل شارالار قابىلداۋىمىز قاجەت»، – دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن. سونداي-اق سۋ رەسۋرستارىن ءوزارا كەلىسىپ، ۇتىمدى پايدالانۋ، ءتيىمدى سيفرلىق تاسىلدەردى قولدانۋ، سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنا جاڭا تەحنولوگيا ەنگىزۋ بويىنشا ۇسىنىستار جاسادى. سوندىقتان ءبىزدىڭ ماقساتىمىز – تابيعات رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ مەن قورشاعان ورتانى زەرتتەۋ سالاسىنداعى عىلىمي-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ»، – دەدى.
بىرلەسكەن زەرتحانا ورتالىق ازيا بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن، تابيعات رەسۋرستارىنا مونيتورينگ جۇرگىزەتىن جالعىز ورتالىق. سوندىقتان بۇل زەرتحانا عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ورنى عانا ەمەس، ورتالىق ازياداعى قورشاعان ورتانى تۇراقتى دامىتۋدىڭ باستى حابىنا اينالماق. زەرتحانا قازۇۋ-دىڭ گەوگرافيا جانە تابيعاتتى پايدالانۋ فاكۋلتەتىندە ورنالاسقان.
شارا سوڭىندا قازۇۋ باسشىسى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ پەن جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شىڭجاڭ ەكولوگيا جانە گەوگرافيا ينستيتۋتىنىڭ باس ديرەكتورى چجان يۋانمين ورتاق عىلىمي زەرتحانانى ىسكە قوسۋ بويىنشا كەلىسىمشارتقا قول قويدى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ تاراپىنان جاڭا عىلىمي زەرتحاناعا 500 شارشى مەتر بولاتىن اۋماق ءبولىنىپ، جوندەلسە، جۇڭگو تاراپىنان 55 ملن تەڭگەگە (شامامەن 1 ملن يۋان) زەرتحانالىق قۇرالدار مەن جابدىقتار ورناتىلدى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى
