مەملەكەت باسشىسى ەل ەكونوميكاسىنا شەتەلدىك ينۆەستيسيانى كوپتەپ تارتۋ قاجەتتىگىن قاي كەزدە بولماسىن قايتالاپ ايتۋدان جالىققان ەمەس.

تاۋەلسىزدىكتىڭ ەلەڭ-الاڭىندا الەمگە ايگىلى شەتەلدىك كومپانيالاردى ەل قويناۋىنداعى قازبا بايلىقتى يگەرۋگە شاقىرىپ، وسى ارقىلى ەكونوميكانى "تىرىلتۋگە" تىرىسقان ەدى ءبىزدىڭ ەل. سوعان وراي – شەتەلدىك ينۆەستورلار كەڭەسىن دە قۇرعان. مەملەكەت وسى ارقىلى ۇكىمەت پەن شەتەلدىك ينۆەستوردىڭ اراسىندا ەمەن-جارقىن ديالوگ ورناتۋدى ماقسات تۇتقان-تۇعىن.

ءقازىر بۇل ۇيىمنىڭ قۇرامىنا قۇرامىنا 35 ءىرى ترانسۇلتتىق شەتەلدىك كومپانيا مەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ باسشىلارى كىرەدى.

مەملەكەتتىڭ شەتەلدىك ينۆەستوردى ەلگە شاقىرعان باستاماسى بوسقا كەتپەگەن سياقتى.

نازاربايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا ءبىر تۇرعىنعا شاققاندا ينۆەستيسيا كورسەتكىشى الەمدە ورتا ەسەپتەن، ال دامۋشى ەلدەردەن ەكى ەسە جوعارى.



مۇنىڭ سەبەبى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. شيكىزات باعاسى كوتەرىلگەلى مۇنايدىڭ ۇستىندە وتىرعان قازاقستان ينۆەستيسيالىق تۇرعىدان تارتىمدى ەلگە اينالىپ شىعا كەلدى. 

شيكىزات دەمەكشى، مۇنايدىڭ باعاسى قۇلدىراعالى مەملەكەتتەن مازا قاشقانى تاعى راس. Forbes-تىڭ دەرەگىنشە، رەسەيگە سالىنعان سانكسيالار كۇش العالى  قازاقستانعا قۇيىلاتىن تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيالار (تشي) تومەندەپ كەتكەن.

"دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ بولجامى راسقا اينالسا،  2020 جىلعا قاراي ەلىمىزگە قۇيىلاتىن شەتەل ينۆەستيسيانىڭ كولەمى جىلىنا 5،2 – 5،3 ملرد دوللاردان اسپايدى.

قازاقستانعا تىكەلەي ينۆەستيسيا سالىپ وتىرعان مەملەكەتتەردىڭ 5-تىگى وسىدان ەكى جىل بۇرىن بىلايشا ءتۇزىلىپتى: 

نيدەرلاندى — 4،39 ملرد دوللار، اقش — 3،05 ملرد دوللار، فرانسيا — 938 ملن دوللار، جاپونيا — 447 ملن دوللار جانە گونكونگ — 353 ملن دوللار.

ينۆەستور دەمەكشى، Forbes Kazakhstan "بيۋدجەتكە ەڭ كوپ مولشەردە سالىق تولەگەن مەملەكەتتىك ەمەس شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ رەيتينگىن"  ءتۇزىپتى.  25 كومپانيا ەنىپتى بۇل تىزىمگە.

Forbes ءبۇي دەيدى: "2016 جىلى قازاقستاندىق-شەتەلدىك ورتا جانە ءىرى كومپانيالار بيۋدجەتكە تولەگەن 4،9 ترلن تەڭگە سالىقتىڭ 22 پايىزىن توپ-25-كە ەنگەن كومپانيالار اۋدارعان".

مەملەكەتكە ەڭ كوپ مولشەردە سالىق تولەگەن شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ توپ باسىندا – «تەڭىزشيەۆرويل» جشس-ى تۇر. كومپانيا اكسياسىنىڭ 50 پايىزى امەريكالىق شيەۆرون كورپوراسياسىنا تيەسىلى. 

2016 جىلى شيەۆرون قازاقستاننىڭ بيۋدجەتىنە 482 ملرد. تەڭگە اۋدارىپتى.

ايتپاقشى

2017 جىلعى "قازاقستانداعى 50 ەڭ ءىرى سالىق تولەۋشىنىڭ" كوشىن تاعى دا – شيەۆرون باستادى.

"بىلتىرعى جىلى كومپانيا مەملەكەتكە– 1،1 ترلن. تەڭگە سالىق تولەگەن" دەپ جازادى LS. 

جالپى 1993 جىلدان 2017 جىلعا دەيىنگى ارالىقتا شيەۆرون قازاقستانعا 125 ميلليارد دوللاردان استام قارجى قۇيعان. 

1993 جىلدان باستاپ وسى كۇنگە دەيىن تشو قازاقستاندىق كومپانيالاردىڭ 24 ميلليارد  دوللارىن قۇرايتىن تاۋارلارى مەن قىزمەتتەرىن پايدالانعان.

بۇگىنگى تاڭدا تشو-دا ەڭبەك ەتەتىن قازاقستاندىق قىزمەتكەرلەردىڭ ۇلەسى 80 پايىزدان اسىپ جىعىلعان (1993 جىلى بۇل كورسەتكىش 50 پايىزدى قۇراعان-تۇعىن).

مەملەكەت باسشىسى دا شيەۆرونمەن اراداعى بەرىك بايلانىستىڭ ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن ەرەكشە ماڭىزى بارىن ءسوز ورايىندا ايتىپ وتىرادى. 

جىل باسىندا «شيەۆرون» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ جاڭا ءتوراعاسى ءارى باس اتقارۋشى ديرەكتورى مايكل ۋيرتپەن جۇزدەسكەن نازاربايەۆ:

"سىزدەر وڭاي وڭدەلەتىن مۇنايدىڭ الەمدەگى ەڭ تەرەڭ ءارى ءىرى كەن ورىندارىنىڭ بىرىنە ينۆەستيسيا قۇيىپ وتىرسىزدار. قازىرگى تاڭدا ونى تاسىمالداۋ ماسەلەلەرى شەشىلدى. بۇل «شيەۆرون» كومپانياسىنىڭ ەڭ ءىرى اكتيۆتەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون"، – دەگەن بولاتىن.

بۇدان بۇرىن...

Dalanews-كە «تەڭىزشيەۆرويل» جشس-ى كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسى-ۇڭعى ەرنەۋىندەگى قىسىمدى باسقارۋ جوباسىنىڭ ديرەكتورى ميك كرەيلي سۇحبات بەرگەن.


 



«ككج-ۇەقبج (كەلەشەك كەڭەيۋ جوباسى-ۇڭعى ەرنەۋىندەگى قىسىمدى باسقارۋ جوباسى) –  تەڭىز كەن ورنىنداعى قولدانىستاعى زاۋىتتاردىڭ تولىق قۋاتتا جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءبىر مەزگىلدە جۇزەگە اسىرىلاتىن بىرىككەن جوبا.

بۇل جوبا تەڭىز كەنىشىنىڭ جىلدىق مۇناي ءوندىرىسى كولەمىن شامامەن 12 ملن تونناعا ارتتىرىپ، جالپى مۇناي ءوندىرىسى كولەمىن 39 ملن تونناعا دەيىن جەتكىزەدى دەپ ۇمىتتەنىپ وتىرمىز. بۇل قازاقستان ەكونوميكاسىنا دا زور سەرپىن اكەلەتىن دۇنيە بولماق.

ال جۇمىس كۇشىنە قاتىستى الاڭداماڭىزدار. قازىردە 20 مىڭنان استام قازاقستان ازاماتتارى ككج-ۇەقبج جوباسىنىڭ ەل ىشىندە ورنالاسقان ءوندىرىس الاڭدارى مەن جۇمىس ورىندارىندا قىزمەت ەتىپ جاتىر، بۇل دەگەنىمىز – جوبانىڭ قازاقستانداعى جالپى جۇمىس كۇشىنىڭ 92 پايىزى»، – دەگەن ەدى سول جولى كرەيلي.

جاسىرارى جوق، شيەۆرون تەڭىز كەن ورنىن ودان ءارى كەڭەيتۋدىڭ شاراپاتى مول بولادى دەپ ۇمىتتەنىپ وتىر. ءبىز بىلسەك، مۇنداعى العاشقى مۇناي 2022 جىلى وندىرىلمەك.

ءبىزدى مازالايتىنى: "بۇل جوبا قازاقستان ەكونوميكاسىنا قانشالىقتى پايدا اكەلەدى؟".



كرەيلي مىرزا، بۇل ساۋالىمىزعا: 

1. قۇرىلىس جانە جاساپ شىعارۋ جۇمىستارىنىڭ قىزعان شاعىندا شامامەن 20 000 جۇمىس ورنى اشىلاتىن بولادى.


2. قازاقستاندىق مەردىگەرلەردى قامتۋ ءبىز ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى ماسەلە. تشو ككج-ۇەقبج جوباسىنىڭ جوبالاۋ، ساتىپ الۋ جانە جاساپ شىعارۋ قىزمەتتەرىنە 1700 قازاقستاندىق كاسىپورىندى تارتۋ ءۇشىن باستاپقى ىرىكتەۋدەن وتكىزدى.


3. ككج-ۇەقبج جوباسى قازاقستانداعى بيزنەسكە جانە ادامدارعا وزىق تەحنولوگيالى قۇرالداردى پايدالانۋ، جاڭا وقىتۋ ۇيىمدارىن اشۋ جانە مودۋلدەردى جاساپ شىعارۋ سياقتى جاڭا مۇمكىندىكتەر اشادى، – دەپ جاۋاپ بەرگەن ەدى. 

بىلتىرعى جىلى ەل بيۋدجەتىنە ەڭ كوپ مولشەردە سالىق تولەگەن 10 كومپانيانىڭ ءتىزىمى بىلايشا ءتۇزىلىپتى: 

1. «تەڭىزشيەۆرويل»— 1،1 ترلن تەڭگە (+2،3 ەسە)


2.  «قاراشىعاناك پەتروليۋم وپەرەيتينگ ب.ۆ.» قازاقستاندىق فيليالى — 231،9 ملرد تەڭگە (+2،1 ەسە)


3.  «ماڭعىستاۋمۇنايگاز» — 188 ملرد تەڭگە (+54،5 پايىز)


4.  «كازحروم» ترانسۇلتتىق كومپانياسى — 98،4 ملرد تەڭگە (+55،3 پايىز)


5.  «سنپس – اقتوبەمۇنايگاز» — 90،4 ملرد تەڭگە (+1،6 ەسە)


6.  «قازسينك» — 88،4 ملرد تەڭگە (+19،3 پايىز)


7.  «وزەنمۇنايگاز» — 76،2 ملرد تەڭگە (+28،7 پايىز)


8.  «بي دجي قاراشىعاناق ليميتەد» فيليالى — 69،5 ملرد تەڭگە (+13،6 پايىز).


9.  «دجەي تي اي قازاقستان» — 68،7 ملرد تەڭگە (+20،3 پايىز)


10. . «فيليپ مورريس قازاقستان» — 67،4 ملرد تەڭگە (+21 پايىز)