– ميككو پارونەن مىرزا، سۇحباتىمىزدى «Patria» ازاماتتىق اۆياسيا ۇشقىشتارىن وقىتۋ ورتالىعىنىڭ جۇمىسىنان باستاساق. ءوزىڭىز باسقارىپ وتىرعان ورتالىقتىڭ جۇمىسى جايىندا قىسقاشا اڭگىمەلەپ بەرسەڭىز؟
– Patria كومپانياسىنىڭ كوپسالالى ءىرى كومپانيا. ءبىزدىڭ كومپانيا فينليانديانىڭ ماشينا جاساۋ سالاسىنداعى جەتەكشى كاسىپورىنداردىڭ ءبىرى. قازاقستانداعى ۇعىم-تۇسىنىكپەن ايتساق، ءبىزدىڭ كومپانيانى ۇلكەن حولدينگ دەپ قاراستىرۋعا بولادى. قازىرگى تاڭدا Patria كومپانياسى 3600-دەن استام ادامدى تۇراقتى جۇمىسپەن قامتۋدا. ەندى ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىنا جايىندا ايتسام. جالپى ءبىزدىڭ كومپانيا بۇل سالادا جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقانىنا ءبىراز جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىندا مول تاجىريبە جيناقتاعان. وسى ىس-تاجىريبەمىزدى قازاقستاننىڭ ازاماتتىق اۆياسيا اكادەمياسىمەن ءبولىسىپ، وقۋ ورىنىنىڭ 14 تۇلەگىن وقىتىپ جاتقان جايىمىز بار. رەتى كەلگەندە مىنا ءبىر ماسەلەنى دە ايتا كەتسەم، Patria كومپانياسى تەك ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىنىڭ ۇشقىشتارىن دايىندامايدى، سونىمەن قاتار فينليانديانىڭ اسكەري اۋە كۇشتەرىنىڭ ۇشقىشتارىن دا دايىنداۋ ىسىمەن اينالىسادى.
– سوندا فين ەلىمەن كەز كەلگەن مەملەكەت ارىپتەستىك قارىم-قاتىناس ورناتىپ، ازاماتتىق جانە اسكەري اۆياسيا سالاسىندا ۇشاقتار دايىنداۋىنا مۇمكىندىك بار عوي؟
– ءبىزدىڭ ورتالىق تەك قانا وزگە ەلدەرمەن ازاماتتىق اۆياسيا سالاسى بويىنشا ارىپتەستىك قارىم-قاتىناس ورناتا الادى. اسكەري اۋە سالاسى بويىنشا بىزدەر تەك قانا فينليانديا ازاماتتارىن وقىتامىز. ال ازاماتتىق اۆياسيا سالاسى بويىنشا كەز كەلگەن ەلمەن ىنتامقاتاستىق ورناتۋعا دايىنبىز.
– تمد ەلدەرى اراسىندا وزگە دە ەلدەرمەن بايلانىستارىڭىز بار ما؟
– بۇرىنعى پوستكەڭەستىك ەلدەر اراسىندا تەك قازاقستان مەن رەسەيمەن عانا بايلانىسىمىز بار. ال قالعان ەلدەرمەن ازىرشە بايلانىس ورناتقان جوقپىز. شىنى كەرەك، ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىنا قاجەتتى ۇشقىشتاردى دايارلىقتان وتكىزۋگە كەز كەلگەن ەلدىڭ مۇمكىندىگى بولا بەرمەيدى. وسى تۇرعىدان العاندا قازاقستاننىڭ ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىنا كوڭىل ءبولىپ، اكادەميا مەن ءبىزدىڭ ورتالىق اراسىندا بايلانىس ورناتۋىن ۇلكەن جەتىستىك دەپ باعالاۋعا بولادى. ۇشقىش بولۋدى ارمانداعان قازاق جاستارىنا مۇنداي مۇمكىندىك سىيلاعان مەملەكەتكە العىس ايتۋعا بولادى. كەڭ بايتاق قازاقستاندا ەۋروپا جۇرتشىلىعى ورتالىق ازياداعى ەكونوميكالىق تۇرعىدان قارىشتى دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەت رەتىندە تانيدى. سوڭعى جىلدارى قازاقستاندا حالىقارالىق ءمانى زور ايتۋلى شارالار كوپتەپ بولعانىن بىلەمىز. وسى وقيعالاردىڭ ءبارى قازاقستان مەن ەۋرووداق اراسىنداعى بايلانىستى كەڭەيتە ءتۇستى. الداعى ۋاقىتتا «ەكسپو – 2017» حالىقارىلىق كورمەسىنىڭ ءوتۋى دە بايلانىستى بۇرىنعىدان دا جانداندىرا تۇسەتىنە سەنىمدىمىن. سول كەزدە ازاماتتىق اۆياسيا اكادەمياسىنىڭ تۇلەكتەرى جولاۋشىلارعا ساپالى قىزمەت كورسەتىپ، قازاق ەلىنىڭ ابىرويىن اسىراتىن بولادى.
– ميككو مىرزا، فين ەلىندە شاعىن اۆياسيانىڭ قانشالىقتى دامىعانىن ايتا وتىرساڭىز. ماڭىزدى ىس-تاجىريبەلەرىڭىز ءبىزدى قىزىقتىراتىنى انىق.
– فينليانديادا شاعىن اۆياسيانىڭ دامۋىنا بارلىق جاعداي جاسالعان. ءوزىڭىز دە بىلەسىز، ءبىزدىڭ ەلدىڭ قازاقستاننىڭ كەڭ بايتاق جەرىمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. ءبىراق فين حالقى جەدەل قارىم-قاتىناس ورناتۋ ءۇشىن شاعىن اۆياسيانى دامىتۋعا باسا كوڭىل ءبولىپ كەلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا فينليانديادا 25 اۋەجاي بار. وسى اۋەجايلاردىڭ ءبارىن ازاماتتىق جانە اسكەري ماقساتقا قاتار پايدالانۋعا بولادى. سوندىقتان فينليانديا ەۋروپاداعى ۇشقىشتار دايارلايتىن جەتەكشى ەلدەردىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە سۋعا قوناتىن ارنايى ۇشاقتار سالاسى جوعارى دەڭگەيدە دامۋدا. ويتكەنى، فينليانديادا مۇنداي ۇشاقتار ەركىن قوناتىن 118 مىڭ كول مەن كولشىكتەر بار. بۇل فين اۆياسياسىنىڭ باستى ارتىقشىلىعى دەسەك بولادى. شاعىن اۆياسيا ەكونوميكانىڭ كوپتەگەن سالالارى مەن ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا قولايلى جاعداي تۋعىزاتىنى بەلگىلى. سوندىقتان كوپتەگەن ەلدەر ءبىزدىڭ ىس-تاجىريبەمىزگە قىزىعا قارايدى.
– اۆياسيا سالاسى دەگەندە ءبىرىنشى كەزەكتە ويىمىزعا ۇشقىشتار ورالاتىنى انىق. ءبىراق ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن كوپتەگەن مامان يەلەرى بار ەكەنىن بىلەمىز. قازىرگى تاڭدا Patria اۋە مەكتەبى اۆياسيا سالاسىنا قاتىستى قانشا ماماندىقتاردى دايىنداۋدا؟
– بۇگىندە اۆياسيا سالاسى قارقىندى تۇردە دامىپ، ۇشقىش دايىنداۋ ءىسى بارىنشا كۇردەلەنە تۇسكەن. ءبىزدىڭ مەكتەپ تەك قانا ۇشقىشتار دايارلاۋمەن اينالىسادى. ال ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىنا قاجەتتى ءتۇرلى مەحانيكتەر مەن ديسپەچەرلەر باسقا وقۋ ورىندارىندا ءتالىم الادى. بۇگىندە ۇشاقتاردىڭ ءتۇرى كوپ، سول سياقتى ولاردى باسقاراتىن پيلوتتار دا ءتۇرلى توپتارعا بولىنگەن. ارينە، اۋە كولىگىن تىزگىندەۋشىلەردى «ۇشقىشتار» دەپ جالپىلاما ايتا سالۋعا بولادى. ءبىراق ءاربىر ۇشقىش قاندايدا ءبىر ۇشاقتى تىزگىندەۋ ءۇشىن ارنايى سەرتيفيكاتقا بولۋى ءتيىس. وسىدان-اق ۇشقىشتاردىڭ قانشاما ءتۇرى دايىندالاتىنىن بايقاۋعا بولادى. Patria ءوز بازاسىندا ءىرى Boeing-تەن باستاپ شاعىن اۆياسيا سالاسىنداعى ۇشاقتاردى باسقاراتىن ماماندار دايارلايتىن مۇمكىندىككە يە. سوڭعى ۋاقىتتارى بىزدەر تىك ۇشاقتى باسقاراتىن پيلوتتاردى ازىرلەۋ ماسەلەسىنە كوڭىل بولۋدەمىز. قازىرگى تاڭدا بۇل باعىتتا ارنايى جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر.
– ميككو مىرزا، قازاقستان مەن فينليانديانىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋىندا قاندايدا ءبىر ۇقساستىقتار بار ما؟ ۇشۋ بارىسىندا اۋا رايى ماڭىزدى ورىنعا شىعادى ەمەس پە؟
– سۇراعىڭىز وتە ورىندى. ۇشۋ كەزىندە اۋا رايى ماڭىزدى رول اتقارادى. وسى تۇرعىدان العاندا قازاقستان مەن فينليانديا اراسىنداعى كوپتەگەن ۇقساستىقتار بار. قازاق جەرىندەگىدەي فين ەلىنىڭ دە قىسى قاتال، ءارى قىتىمىر. مۇنداي جاناما فاكتورلار قازاقستاندىق جاس ۇشقىشتاردىڭ تۋعان جەرىنە كەلىپ، جۇمىس ىستەگەندە كوپ كومەگىن تيگىزەتىنى ءسوزسىز. يسپانيانىڭ حەرەس قالاسىندا ازاماتتىق اۆياسيا سالاسىنىڭ ۇشقىشتارىن دايارلايتىن وقۋ ورىن بار. وندا دا جان-جاقتى ءبىلىم الۋعا بارلىق جاعداي جاسالعان. ءبىراق يسپانيانىڭ اۋا رايى قازاقستانداعى جاعدايعا ۇقسامايدى. حەرەستە جىل ون ەكى اي اسپان شايداي اشىق بولىپ تۇرادى. قاتال اۋا رايى مۇلدە جوق. مەنىڭشە، كەز كەلگەن ۇشقىش قاتال اۋا رايىندا دا ۇشىپ ۇيرەنۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
نۇرلان جۇماحان.
