جەكسەنبەك ءادءىلوۆ
ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق
تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى
بىلە بىلسەڭىز ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ-دىڭ تاريحى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاعدىرىمەن تىعىز بايلانىستى. ازداعان جىلداردىڭ ارالىعىندا الەمنىڭ قارقىندى دامۋشى مەملەكەتتەرىنىڭ قاتارىنا قوسىلعان قازاقستاندى جانە ونىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى ءازىر التى اتىراپ تانيدى. سول سياقتى ءبىزدىڭ وقۋ ورنى دا بۇگىنگى دەڭگەيگە جەتۋ ءۇشىن كوپ ەڭبەكتەندى، كوپ تەر توكتى. تالاي بەلەستى باعىندىردى، تالاي اسۋدان استى.
اتاپ ايتسام، العاش تاۋ-كەن ينستيتۋتى رەتىندە قۇرىلعان وقۋ ورنى كەيىننەن ەرەكشە مارتەبەسى بار ۇلتتىق دەڭگەيدەگى ۋنيۆەرسيتەتكە اينالدى. بۇل ايتۋعا عانا وڭاي. ارتتا اۋىر جول جاتىر. الدا ءالى تالاي ماقسات پەن مىندەت بار.
بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەس، ءبىراق قازاقستاندا قاناتىنان - ەكى دۇركىن كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى (ت.بيگەلدينوۆ)، التى كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، حالىق قاھارمانى (ا.كۇلەنوۆ)، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى (ب.شاياحمەتوۆ) جانە التى سوسياليستىك ەڭبەك ەرى تۇلەپ ۇشقان بىردە ءبىر وقۋ ورنى جوق! مۇنىمەن نەگە ماقتانباسقا؟ «سۇيەر ۇلىڭ بولسا، سەن ءسۇي» دەمەۋشى مە، ءبىزدىڭ ۇلت.
جانە مىنا جايتقا نازار اۋدارساڭىزدار: ءبىزدىڭ وقۋ ورنىندا ءبىلىم الۋ اناۋ ايتقانداي وڭاي ەمەس. بۇل جەردى جەڭىلدىڭ استىمەن، اۋىردىڭ ۇستىمەن ءجۇرىپ ۇيرەنىپ قالعاندار ماڭايلامايدى. سەبەبى، وزدەرىنىڭ اۋسەلەسىن بىلەدى. ال قاجىرى مەن قايراتىنا سەنگەن تالاپتىلار مەن تالانتتىلار وقۋ ورنىنان وزىنە قاجەتىن الادى. باستىسى، ءبىزدىڭ تۇلەكتەرگە دەگەن ءتۇرلى سالاداعى سۇرانىس ازايعان ەمەس. سونىڭ ارقاسىندا قانىش ساتپايەۆتىڭ اتىمەن اتالاتىن وقۋ ورنىنان قانات قاعىپ ۇشقان جۇزدەگەن، مىڭداعان تۇلەك ءقازىر قازاقستاندى كوركەيتۋگە سۇبەلى ۇلەس قوسۋدا. ەلباسىمىزدىڭ جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامى تۇجىرىمداماسىن سوزبەن ەمەس، ناقتى ىسپەن نىقتاپ، تياناقتاپ جۇرگەن ۇلتتىق تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تۇلەكتەرى. ەلىمىزدىڭ تۇكپىر تۇكپىرىندەگى ءوندىرىس ورىندارىندا ءبىزدىڭ وقۋ ورنىنىڭ ءبىر كەزدەگى ستۋدەنتتەرى، قازىرگى كەنشىلەر مەن مەتاللۋرگتەر، گەولوگتار مەن مۇنايشىلار، قۇرىلىسشىلار مەن ەنەرگەتيكتەر ەڭبەك ەتەدى. سىرتتاي ولاردىڭ ەلدىڭ ەكونوميكاسىن وركەندەتۋگە قوسقان ۇلەسى ماردىمسىز كورىنۋى مۇمكىن، ءبىراق تۇتاستاي العاندا بۇل ۇلكەن كۇش. قازاق مۇندايدا «بەس ساۋساق - ءبىر جۇدىرىق» دەپ بەكەر ايتپاعان بولار.
بيىكتىك
ەلىمىزدەگى ەڭ ىرگەلى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرىن بۇگىنگى دەڭگەيىنەن «قۇلاتىپ الماۋ» استە وڭاي ەمەس. سەبەبى بۇگىنگى بيىكتەن ءسال تومەندەپ كەتسەڭ سىناۋشىلار اركەز تابىلا كەتەدى. بالكىم، بۇل ءومىر زاڭى بولار. ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ- دىڭ ماقساتى مەن مىندەتى ايقىن. ءبىرىنشى كەزەكتە ءبىز، تۇتاس ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمى مەملەكەت باسشىسىنىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىن، ونداعى تايعا باسقان تاڭباداي كورسەتىلگەن تاپسىرمالاردى ۋاقىت وزدىرماي ورىنداۋعا ءتيىسپىز جانە بۇل ماقساتتا قازىردەن-اق ىرگەلى ءىس-شارالاردى قولعا الىپ جاتقان جايىمىز بار. بۇل جۇمىس الدەقاشان جۇيەلەنگەن، الدەقاشان جولعا قويىلعان. وقۋ ورنىنىڭ اكادەميالىق، عىلىمي-يننوۆاسيالىق، تاربيەلىك جۇمىس، قارجىلىق-ەكونوميكالىق جانە حالىقارالىق قىزمەتىن بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدەن تۇسىرمەيتىن تۇتاس قۇرىلىمى بار. ال ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمى ءوزىنىڭ ەرتەڭ ەلدىڭ تىزگىنىن ۇستار بولاشاق ۇرپاققا ءبىلىم بەرۋدى جانە سول بەرگەن ءبىلىمىنىڭ ساناعا ساۋلە ءتۇسىرىپ، ساپالى بولۋىن الدىڭعى كەزەكتە ويلايدى. ءدال ءقازىر ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا باكالاۆرياتتىڭ 116 ماماندىعى بويىنشا جانە ماگيستراتۋرا مەن PhD دوكتورانتۋراسىندا بارلىعى 12 مىڭنان استام ستۋدەنت ءبىلىم الادى.
ءسوزىمنىڭ باسىندا «قازۇتۋ ەرەكشە مارتەبەسى بار ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەت» دەپ تەگىننەن تەگىن ايتقان جوقپىن. سەبەبى ءبىزدىڭ وقۋ ورنى ءبۇتىن ءبىر مەملەكەتتىڭ ينجەنەرلىك ءبىلىمى مەن عىلىمىنىڭ دامۋ ۆەكتورىن انىقتايدى. ويىمدى ناقتى دالەلدەرمەن تۇزدىقتاي تۇسەيىن: بۇگىندە ءبىزدىڭ مۇرىندىق بولۋىمىزبەن «كلاسسيفيكاتورعا» ۇدەمەلى يندۋستريالىق يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ سۇرانىسىنا ساي كەلەتىن 17 جاڭا ماماندىق ەنگىزىلدى. بۇدان سىرت 66 گوسو، «ينجەنەرلىك ءبىلىمنىڭ دامۋ تۇجىرىمداماسى» جانە «جوعارى ءبىلىمنىڭ ينتەگراسيالانعان كلاسسيفيكاتورى» ازىرلەندى. بۇل از با، كوپ پە؟ قالاي ويلايسىزدار؟
جاڭا مەجە
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنداعى جاڭا باعىتتى ايقىنداپ، باعدارلاپ بەردى. بۇل باعدارلاماعا ءجۇردىم-باردىم قاراۋعا بولمايدى. بۇل باعدارلاما دەگەن اتاۋدىڭ وزىنەن بيىك تۇرعان اسا قۇندى قۇجات. ستراتەگيا وسى ارقىلى «كۇللى قازاق ويلاۋ مانەرىن، ءومىر ءسۇرۋ داعدىسىن وزگەرتۋ كەرەك، ياعني جاڭا جاعدايدا باسەكەگە بەيىمدەلگەنى ابزال»، - دەيدى. ءبىز مۇنى بىردەن تۇسىندىك. جانە دە ءوزىمىزدىڭ ماقساتىمىز بەن مىندەتىمىزدى وسى ستراتەگيامەن ساباقتاستىرىپ وتىرمىز. وقۋ ورنى تولىقتاي مودەرنيزاسيالانىپ، وسىنىڭ ناتيجەسىندە مەملەكەتتىك اتتەستاسيادان، ەكى مارتە ەۋروپالىق ۋنيۆەرسيتەتتەر قاۋىمداستىعىنىڭ حالىقارالىق ينستيتۋتسيونالدى باعالاۋىنان ءساتتى وتتىك. «ەۋرورەيتينگ -2013» تىزىمىندە ءبىزدىڭ ءبىلىم ورداسى قازاقستانداعى جوو- لاردىڭ ىشىندە 1ء-شى ورىن الدى. ىقپالدى ABET، ASIIN، ايور حالىقارالىق اگەنتتىكتەرىنەن ءبىز ۇسىنعان 21 ماماندىق اككرەديتتەۋدەن ءوتتى. بۇدان سىرت ءبىز شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ جانە تمد- داعى جەلىلىك ۋنيۆەرسيتتەردىڭ قاتارىنا كىردىك. وسىنىڭ ارقاسىندا ءقازىر ءبىزدىڭ جوو ديپلومدارى الەمنىڭ 23 (!) ەلىندە جارامدى دەپ ەسەپتەلەدى. بۇل از دەسەڭىز، قازۇتۋ قازىرگى كۇنى ورتالىق ازياداعى تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتتەر قاۋىمداستىعىنىڭ نەگىزگى ورتالىعى بولىپ وتىر.
قيىن قىستاۋ جىلدارى ۋنيۆەرسيتەت وزىنە قاراستى الەمدىك دەڭگەيدەگى عىلىمي مەكتەپتەردى ساقتاپ قالا الدى. سونىڭ ارقاسىندا، ءقازىر ءبىز ينجەنەرلىك يدەيانى دامىتۋدىڭ تىڭ ءارى وزەكتى باعىتتارىن ىزدەستىرۋ ۇستىندەمىز.
ءبىزدىڭ ۇجىم ءوز قازانىندا ءوزى قايناپ جاتاتىن وقۋ ورىندارىنىڭ قاتارىنان ەمەس. قازىرگى كۇنى قازۇتۋ: G-Global؛ حالىقارالىق عارىش ستانسىسى؛ حالىقارالىق تەرمو يادەرلى ITER رەاكتورى؛ جەردەگى كليماتتىڭ وزگەرۋىن ولشەيتىن سيمۋلياتور سىندى 4 حالىقارالىق زەرتتەۋ جوبالارىنا اتسالىسۋدا. ۋنيۆەرسيتەت شەڭبەرىندە سونىمەن قاتار ق ر ۇعا-نىڭ جەر تۋرالى عىلىمي بولىمشەسى جانە قازاقستان ۇلتتىق جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ الماتىلىق بولىمشەسى جۇمىس ىستەيدى.
باستى نازاردا عىلىم مەن يننوۆاسيا
[caption id="attachment_8244" align="alignleft" width="390"]
ءبىز جاستاردىڭ بىلىمدەرىن تاجىريبەمەن ۇشتاستىرعانىن قالايمىز. ازىرگە 340 وتاندىق جانە شەتەلدىك كومپانيامەن ارىپتەستىك تۋرالى كەلىسىمگە كەلدىك. [/caption]
ءيا، ءبىز ءبىرىنشى كەزەكتە عىلىم مەن يننوۆاسيانى دامىتۋعا جانە وسى ەكى سالانى ءوزارا بايلانىستىرۋعا مۇددەلىمىز. وسى ماقساتقا قىرۋار قارجى بولدىك. باستىسى، بۇل باستامامىز بەكەرگە كەتكەن جوق. جاسالعان جۇمىس جەمىسىن بەردى.
ناقتىلاي وتەيىن، سوڭعى 5 جىلدا عىلىمي جانە يننوۆاسيالىق جۇمىستاردى قارجىلاندىرۋ 6 ەسەگە ءوسىپ 2،3 ملرد. تەڭگەگە جەتتى. «بولىنگەن قارجى بەكەرگە كەتكەن جوق، وتەۋى بولدى»، - دەپ ايتتىم عوي. وسىنىڭ ناتيجەسىندە ءبىز جىلىنا 60 پاتەنت الامىز، سوڭعى جىلدارى نولدىككە جاتپايتىن يمپاكت-فاكتورلىق جۋرنالداردا جاريالانعان عىلىمي ماقالالاردىڭ سانى 10 ەسەگە ءوستى. سونىمەن قاتار، ءبىز تەحنولوگيالاردىڭ كوممەرسيالىق تۇرعىدان تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋعا دا دەن قويىپ وتىرمىز. اتاپ ايتسام، سوڭعى 3 جىلدا ولاردى قارجىلاندىرۋ كولەمى باقانداي 20 ەسەگە ءوستى.
ءبىزدىڭ وقۋ ورنىنىڭ ۇستازدار ۇجىمى ستۋدەنتتەرگە سانالى دا ساپالى ءبىلىم بەرۋگە ۇمتىلادى. تارقاتىپ ايتسام، قازۇتۋ- دا ستۋدەنتتەردىڭ تاجىريبەلىك دايىندىعىنا ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى. ءبىز ولاردىڭ ءوز بىلىمدەرىن تاجىريبەمەن ۇشتاستىرعانىن قالايمىز. ازىرگە باس-اياعى 340 وتاندىق جانە شەتەلدىك كومپانيالارمەن ەكىجاقتى ارىپتەستىك تۋرالى كەلىسىمگە كەلدىك. جاستاردىڭ ءبىلىم بىلىگىن، تاجىريبەسىن جەتىلدىرۋ جۇمىستارى مۇنىمەن شەكتەلىپ قالمايدى. جۋىردا جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ تىكەلەي اتسالىسۋىمەن «تەحنيكالىق سالالارعا قانداي ماماندىق يەلەرى قاجەت؟» دەگەن ماسەلەنى جان-جاقتى زەرتتەيتىن يندۋستريالدى-كونسۋلتاتيۆتىك كوميتەت قۇردىق. ول ءوز الدىنا، ءبىز ءتورت قابىرعادا تىعىلىپ، ءبىلىمىن تولىقتىرعاندى قۇپ كورمەيمىز. وسى ماقساتتا وقۋ باعدارلامالارىنداعى وندىرىستىك تاجىريبەدەن ءوتۋ ۋاقىتىن ۇزارتتىق. بۇل دا بولسا، ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەرىمىز ءۇشىن جاسالىپ وتىر. وسىنىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ وقۋ ورنىن بىتىرگەن تۇلەكتەردىڭ 85-87 پايىزى (!) وقۋ بىتىرگەن ءبىر جىلدىڭ ارالىعىندا جۇمىسقا ورنالاسىپ الادى. مۇنىڭ ءوزى قازۇتۋ- دىڭ، ۋنيۆەرسيتەت ديپلومىنىڭ قانشالىقتى بەدەلگە يە ەكەندىگىن ايعاقتاپ تۇر عوي؟!
ارىپتەستىك ارقاۋى
[caption id="attachment_8250" align="alignright" width="439"]
ۋنيۆەرسيتەت اقش، رەسەي، جۇڭگو، انگليا، گەرمانيا، فرانسيا، وڭتۇستىك كورەيا جانە كاناداداعى 150- دەن اسا بەتكە ۇستار وقۋ ورىندارى جانە عىلىمي ورتالىقتارمەن تىعىز بايلانىس ورناتقان.[/caption]
قازىرگى الەمدە بارلىعى بىرى-بىرىمەن تىعىز بايلانىستى. قازاق «ادامنىڭ كۇنى اداممەن» دەيدى. سول سياقتى ىرگەلى وقۋ ورىندارى دا ءوزارا ارىپتەستىككە مۇددەلى. بۇل تاراپتا ءبىزدىڭ باعىتىمىز انىق. ۋنيۆەرسيتەت اقش، رەسەي، جۇڭگو، انگليا، گەرمانيا، فرانسيا، وڭتۇستىك كورەيا جانە كاناداداعى 150- دەن اسا بەتكە ۇستار وقۋ ورىندارى جانە عىلىمي ورتالىقتارمەن تىعىز بايلانىس ورناتقان. ال «شاقىرىلعان پروفەسسور» جانە ەكى ديپلوم باعدارلاماسى اياسىندا وقۋ ورنىنىڭ ۇستازدارى جانە ستۋدەنتتەرى شەتەلدەن ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى. ءسوزىمدى دالەلدەي كەتەيىن: 2013/2014 وقۋ جىلىندا ۋنيۆەرسيتەتىمىدىڭ 509 ماگيسترانتى رەسەي، تۇركيا، مالايزيا، جۇڭگو، گەرمانيا، فرانسيا، بولگاريا، ۆەنگريا جانە پولشانىڭ الدىڭعى قاتارلى جوو-لارى مەن كومپانيالارىندا ءوز ءبىلىمى مەن تاجىريبەسىن ۇشتاۋعا مۇمكىندىك الدى.
ءدال وسى باعدارلاما بويىنشا بيىلعى جىلى ءبىزدىڭ وقۋ ورنىنىڭ ماگيسترانتتارى مەن دوكتورانتتارى اقش-تىڭ تەحاس شتاتىنداعى بەلدى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بىرىندە ءبىرجىلدىق ءىس تاجىريبەدەن ءوتىپ جاتىر. عىلىمى دامىپ، ءبىلىمى بيىككە ورلەگەن امەريكانىڭ عىلىمي زەرتحانالارىندا قاتتى وتىندى ازىرلەۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرىمەن تانىسىپ، بۇل تاراپتا تىڭ عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋدە. كوردە تۇرىڭىزدار، الداعى بولاشاقتا وتىن ەلەمەنتتەرىن ازىرلەۋ سالاسىندا سونى جاڭالىق اشىلادى جانە ونى ءوندىرىستىڭ كوپتەگەن سالالارىندا قولدانۋعا مۇمكىندىك الامىز.
ال «پروفەسسور شاقىرتۋ الدى» باعدارلاماسى اياسىندا ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ وسىناۋ جوبانىڭ مۇمكىندىگىن وزگەلەرگە قاراعاندا جەمىستى ءارى ءتيىمدى پايدالاندى دەسەم ارتىق ايتپاسپىن. بۇل باعدارلامانىڭ باسىم تۇسى وزدەرىڭىزگە دە بەلگىلى بولار. وسى ارقىلى بىلىكتى ۇستازدار ءوزارا تاجىريبە الماسۋعا مۇمكىندىك الادى. ال بۇل ءوز كەزەگىندە شاقىرىلعان شەتەلدىك پروفەسسورلارمەن بىرگە وتىرىپ ازىرلەنىپ، جارىق كورگەن ماقالالاردىڭ جوعارى يمپاكت- فاكتورلىق كورسەتكىشىن قامتاماسىز ەتەدى.
«شاقىرىلعان پروفەسسور» باعدارلاماسى بويىنشا بۇگىنگە دەيىن الەمنىڭ بەتكە ۇستار وقۋ ورىندارىنىڭ 200 - گە تارتا عالىم پروفەسسورلارى (ونىڭ ىشىندە نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتتارى دا بار) ق.ي.ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ ستۋدەنتتەرىنىڭ الدىندا ءدارىس وقىدى.
2011 جىلى قازۇتۋ- دا اقش، ەۋرووداق، تمد، اۆستراليا جانە مىسىر ەلىنەن كەلگەن 65 پروفەسسور قازاق جاستارىمەن ءوز بىلگەن-تۇيگەنىن بولىسسە، 2013-2014 جىلدىڭ ارالىعىندا ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا الەمنىڭ دامىعان ەلدەرىنەن كەلگەن 62 پروفەسسور ءدارىس وقىدى.
ال مۇنىڭ بارىنە ۇيىتقى بولعان ءبىرىنشى كەزەكتى ءبىزدىڭ ۇجىم، ۇستازدار قاۋىمى. ۇستازدارسىز ءبىزدىڭ بۇگىنگىدەي دەڭگەيگە جەتۋىمىز نەعايبىل ەدى. قازىرگى تاڭدا ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا 724 دوكتور مەن عىلىم كانديداتتارى ساباق بەرەدى. پروفەسسورلىق وقىتۋشىلار قۇرامىنىڭ دارەجەلىك دەڭگەيى 62 پايىزعا دەيىن ءوستى. ءارى، ءبىز تاجىريبەلى، بىلىكتى ۇستازداردى ءوز قاتارىمىزدا ساقتاپ قالا الدىق.
الەۋمەتتىك سالانى قاتار قامتيمىز
قازۇتۋ تەك ءبىلىم بەرۋمەن عانا شەكتەلمەيتىنىن ايتقىم كەلىپ وتىر. ءبىزدىڭ وقۋ ورنى الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىكتى جەتە سەزىنەتىن جانە بۇل تاراپتا ستۋدەنتتەر مەن وقىتۋشىلارعا الەۋمەتتىك تۇرعىدان بارىنشا كومەكتەسەتىن ءبىلىم ورداسى. سوڭعى 5 جىلدا وسى ماقساتقا 200 ملن. تەڭگە ءبولىندى. اۋىر جاعدايعا تاپ بولعان كەزدە تەگىن مەديسينالىق كومەك كورسەتىلەدى. بۇدان سىرت ءبىزدىڭ وقۋ ورنىنداعى ۇستازداردىڭ جالاقىسى قازاقستان بويىنشا ەڭ جوعارى ەكەنىن ايتا كەتۋ كەرەكپىن.
ءيا، ءبىزدىڭ ءوز ماقساتىمىز، ناقتى ايقىندالعان باعىت-باعدارىمىز بار. سونىڭ ءبىرى - تاربيەلىك جۇمىس. اسىرەسە، قازىرگى ينتەرنەت ۇرپاققا ۇلتتىق تاربيە بەرۋ باستى باسىمدىقتىڭ ءبىرى. سونداي- اق سوڭعى جىلدارى ۋنيۆەرسيتەتتە تاربيە جۇمىستارىنىڭ جاڭا، يننوۆاسيالىق تاسىلدەرىن سىناقتان وتكىزىپ جاتىرمىز.
بۇگىنگى ۇرپاققا پاتريوتتىق تاربيە بەرۋدە ەلباسى جولداۋلارىنىڭ ماڭىزى زور. جولداۋدى جاستارعا ءتۇسىندىرۋ، ناسيحاتتاۋ جۇمىستارى جىل سايىن ۇزبەي جۇرگىزىلەدى. ءوز باسىم ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسىپ، اڭگىمەلەسىپ، وي پىكىرىمدى ورتاعا سالۋعا ءارقاشان ءازىرمىن. مۇنداي كەزدەسۋلەر ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا ءجيى-جيى وتكىزىلىپ تۇرادى.
ستۋدەنتتەر ساباقتان تىس ۋاقىتتا ءتۇرلى سپورتتىق سەكسيالار مەن ۇيىرمەلەرگە بارادى. ءقازىر 28 سپورتتىق سەكسيا مەن شىعارماشىلىقتى شىڭدايتىن 16 ۇيىرمەگە قاتىساتىن ستۋدەنتتەرىمىزدىڭ سانى 4000-عا جەتتى. جىل سايىن بىزدە قوعامدىق-الەۋمەتتىك، مادەني-بۇقارالىق ماڭىزى بار 400-گە تارتا ءىس- شارا وتكىزىلەدى. ال مۇنداي جيىنداردىڭ ءمانى مەن ماڭىزىنا ەشكىم كۇدىك كەلتىرە الماسا كەرەك. باستىسى، اتقارعان جۇمىسىمىز ەلەنبەي، ەسكەرىلمەي جاتقان جوق. قالالىق اكىمشىلىك قازۇتۋ-دى «ەڭ بەلسەندى ۋنيۆەرسيتەت» ءارى جاتاقحاناسى «ەڭ تازا وقۋ ورنى» دەپ تانىدى.
ستۋدەنتتىك كلۋبتاردىڭ جۇمىسى دا جولعا قويىلعان. ايتارىم، بۇلاردى بىرەۋ ماجبۇرلەگەن جوق. بۇل ەرىكتى تۇردە، جاستاردىڭ قالاۋىمەن قۇرىلعان ۇيىمدار جانە ولاردى ورتاق قۇندىلىقتار بىرىكتىرەدى. سوڭعى ءۇش جىلدا وسىنداي وي- پىكىرى، كوزقاراسى، ۇستانىمى ۇقساس كلۋبتاردىڭ سانى 53-تەن 123-كە دەيىن جەتتى. سونىڭ ناتيجەسىندە، ستۋدەنتتەرىمىزدىڭ كوزقاراس اياسى كەڭەيدى. جاستارىمىز قالا بويىنشا ۇيىمداستىرىلاتىن ءتۇرلى اكسيالارعا، سەنبىلىكتەرگە ءاردايىم ۇيىتقى بولادى. مەن مۇنى ماقتانىشپەن ايتامىن.
جاستارعا جاعداي جاسالىپ جاتىر
[caption id="attachment_8248" align="alignleft" width="458" class=" "]
ءقازىر 28 سپورتتىق سەكسيا مەن شىعارماشىلىقتى شىڭدايتىن 16 ۇيىرمەگە قاتىساتىن ستۋدەنتتەرىمىزدىڭ سانى 4000-عا جەتتى.[/caption]
ماتەريالدىق تەحنيكالىق بازاسى، يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى كىرىكتىرۋ جاعىنان ورتالىق ازيا كولەمىندە قازۇتۋ- عا تەڭ كەلەر وقۋ ورنى جوق. ءقازىر بىزدە 262 وقۋ زەرتتەۋ زەرتحاناسى، 3 عىلىمي زەرتحانا جانە 14 عىلىمي ورتالىق بار. مۇندا بىرەگەي قۇرىلعىلار ورناتىلعان.
بىزدەگى ينتەرنەتتىڭ جىلدامدىعى سەكۋندىنا 120 مب، ال تۇتاس ۋنيۆەرسيتەتتەگى كومپيۋتەرلەردىڭ سانى قازىرگى كۇنى 4000-عا جەتتى. ءيا، جاسىرارى جوق، قازىرگى جاستارعا عالامتور قاجەت. وسىنى ەسكەرگەن ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى ءبىلىم ورداسىنداعى جاتاقحانالاردىڭ بارلىعىنا تەگىن ينتەرنەت ورناتىپ بەردىك. بۇدان ارتىق نە كەرەك؟ ايتپاقشى، ءقازىر 344 ورىندىق جاتاقحانانىڭ قۇرىلىسى جۇرۋدە. ءبىزدىڭ وقۋ ورنىنا تاپسىرعىسى كەلەتىن جاستاردى قۋاندىرىپ قويايىن، الاتاۋ اۋدانىندا وقۋ كورپۋسى، جاتاقحاناسى ءارى تاجىريبەلىك زاۋىتى بار ۇلكەن ستۋدەنتىك كەشەن سالۋ تۋرالى جوبالىق قۇجات ازىرلەنىپ جاتىر.
مۇنىڭ ءبارىن ءبىز، ءبىر ءوزىمىز اتقارامىز دەسەك، ارتىق ايتارمىن. ءبىلىم ورداسىنىڭ ماتەريالدىق تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋعا «قازسينك»، «2 كەي»، «گەوقۇرىلىسينۆەست»، «Leica Geosystems Kazakhstan»، «ۆمس Kazakhstan»، «كAZGOR»، Datamine international، Phoenix geophisiecs، ينجسەرۆيكو، AUTODESK، SIEMENS، Honeywell، KazDevSolution، گورەلتەح CORTEM GROUP كومپانيالارىنىڭ قوسقان ۇلەسى زور.
ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن «پاراسات» حولدينگىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن ينستيتۋتتاردى ق.ي. ساتپايەۆ اتىنداعى قازۇتۋ-مەن بىرىكتىرۋ جۇمىستارى ويلاستىرىلۋدا. مۇنداي، ۇلتتىق دەڭگەيدەگى زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇرىلۋى قازاقستانداعى عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ دامۋىنا داڭعىل جول اشادى. بۇعان كۇمانىم جوق.
ءتۇيىن
ءيا، توقسان اۋىز ءسوزدىڭ دە توبىقتاي ءتۇيىنى بولادى. ءوزىنىڭ 80 جىلدىق تورقالى تويىن قازۇتۋ تولايىم تابىسپەن قارسى الىپ وتىر. الايدا ۇجىمنىڭ الدىندا اتقارىلۋى ءتيىس جۇمىستار ءالى دە بولسا جەتىپ ارتىلادى. بولاشاقتا ءبىز، ءۇشىنشى يندۋستريالدى ريەۆوليۋسيانىڭ تالابى مەن تالعامىنا ساي كەلەتىن ماماندىق تۇرلەرىن اشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ءبىلىم ورداسى، بۇدان سىرت، بىلىكتىلىكتى راستايتىن تاۋەلسىز ورتالىقتار قۇرۋعا بەلسەنە ارالاسىپ وتىرعان جايى بار. سونىمەن قاتار، ءوندىرىس ورىندارىنىڭ سۇرانىسىنا ساي ماماندار ازىرلەۋ كۇن تارتىبىندە تۇر. ال قازاقستاننىڭ گەولوگيالىق كلاستەرىنە ارناپ وقۋ ورداسىنىڭ ۇستازدار ۇجىمى مۇناي-گاز جۇيەلەرىنىڭ شوككەن باسسەيندەرىنە گەوديناميكالىق، گەوحيميالىق جانە تەرموباريالىق ۇلگىلەر ازىرلەۋدە. مۇنداعى ءبىزدىڭ ماقسات كومىرسۋتەكتى شيكىزاتتىڭ قورىن كوبەيتۋ. سونىمەن بىرگە، قازبا بايلىقتىڭ قورىن باعالاپ، بولجام جاساۋدا دا بەلسەندىلىك تانىتىپ وتىرمىز.
قازۇتۋ جاڭا ءموبيلدى، مۋلمەديالىق، نانو جانە عارىشتىق تەحنولوگيالاردى ازىرلەۋ مەن بولاشاق ەنەرگياسىن ىزدەۋ جوبالارىنىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىلارىنىڭ ءبىرى. ۋنيۆەرسيتەت اتوم ەنەرگەتيكاسىنا ارنالعان ارنايى باعدارلامانى وقۋ ىسىنە كىرىكتىرىپ جاتىر. بۇل تاراپتا يادرو حيميالىق تەحنولوگيا، يادرولىق ەنەرگەتيكالىق قۇرىلعىلار باعىتتارى نەگىزىندە كادرلەر ازىرلەيتىن بولامىز. سونىمەن بىرگە، عارىش سالاسىن جەتە مەڭگەرگىمىز، يگەرگىمىز كەلەدى. وسى ماقساتتا بولاشاقتا عارىشقا «پوليتەح-1» جەر سەرىگىن ۇشىرۋ جوسپاردا بار.
الەمدىك دەڭگەيدەگى وقۋ ورنىنا اينالۋ، بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە ۋاقىت تالابى. ال العا قويعان ماقساتقا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمى ايانباي ەڭبەك ەتۋ كەرەك. سايىپ كەلگەندە، ادام پىكىرىن قۇرمەتتەۋگە نەگىزدەلگەن ۇجىمدىق ۇيىمشىلدىقتىڭ ارقاسىندا ءبىز قازاقستان ەكونوميكاسىن بىلىكتى ينجەنەر كادرلارمەن قامتاماسىز ەتە الامىز.
