ورىس ترۋپپاسىنىڭ قۇرامىندا كاسىبي شەبەرلىگى مىقتى اكتەرلار وينايتىن، سونىمەن قوسا، قارجىلىق اۋقىمى دا كەڭ، بۇكىل دەكوراسيالىق، گريممەرلىك قازىناسى باي ەدى. ءبىراق، ول مادەنيەت ۇيىندە ليۋدميلا اپايعا العاشقىدا قويىلىمداردى قازاق تىلىندە قويۋعا مۇمكىن بولمادى. ول قاراپايىم حالىقتىڭ ىشىنەن ساحناعا بەيىمدەۋ ادامداردى ىزدەپ تاۋىپ، زاۋىتتىڭ ىشىندەگى مەرەكەلىك شارالاردى وتكىزىپ جۇرەتىن.
ول قايدا بارسا دا، ورىس تىلىندە شۇبارلانعان جازۋلاردى، گازەتتەردى بولسىن سىناپ مىنەپ، قازاق ءتىلىنىڭ تۋىن كوتەرۋدى وزىنە ماقسات تۇتتى. ليۋدميلا بايقاداموۆانىڭ ومىرلىك جولىنداعى جەڭىستەرى مەن جەڭىلىستەرىن ءسوز ەتپەي تۇرىپ، ونىڭ قازاق توپىراعىنا قادام باسقان ىلكى تاريحىنا كوز جۇگىرتسەك، وقىرمانعا كوپ جاسىرىن سىردىڭ بەتى اشىلار ەدى.
اكەسى سۇلتان مەن اناسى ەۆدوكيانىڭ شاڭىراعىندا 10 بالانىڭ كىندىگى كەسىلدى. اناسى ەۆدوكيا قازاق جەرىنە قادام باسىپ، كۇيەۋى سۇلتاننىڭ تۋعان جەرى مۇعالجار اۋدانىنا قاراستى ورقاش سوۆحوزىنا بارار جولدا مەشىتكە كىرىپ، قازاق بولامىن دەپ مۇسىلماندىقتى قابىلداعانى ليۋدميلانىڭ ءالى كوز الدىندا. اناسى سوڭعى ساپارعا اتتانار الدىندا دا مۇسىلمان شارتىمەن جەرلەۋدى بۇيىرعان ەكەن. اناسىنىڭ جان دۇنيەسىمەن قازاقتىقتى قابىلداۋى ليۋدميلانىڭ دا جانىنا اسەر ەتكەن بولۋى كەرەك. ونىڭ ۇستىنە، بالانىڭ ۇلكەنى دەپ تۇڭعىش نەمەرەنى باۋىرىنا باساتىن سالتپەن اجەسى اقسۇلۋ بويىنداعى بارلىق قاينار ماحابباتتىڭ سۇرلەنگەن قۇنارىنا اۋناتىپ، شولىركەگەن مەيىرىمىمەن ليۋدميلانى قاناتتاندىرا بەرسە كەرەك.اجەسى اقسۇلۋ «نەمەرەمنىڭ ۇلكەنى» دەپ ءاردايىم جانىنان تاستاماي، بار بىلگەن-تۇيگەنىن قۇلاعىنا قۇيىپ، قولونەرگە باۋلىپ وسىرگەندىكتەن، ءسوز مارجانىن تەرىپ، كونە تىركەستەردى مولدىرەتە ءتىزىپ، ماقالداتىپ سويلەيتىن شەشەن، ىسمەر، ونەرلى بولىپ بويجەتىپتى. انگە قۇمار، اڭگىمە تىڭداۋعا تىم قۇشتار ليۋدميلا جاستايىنان «ءارتىس قىز» اتاندى.رۋحى بيىك، كوكىرەگى وياۋ اجەسىنىڭ اقىل-پاراساتىن، ادەپ-يباسىن بويىنا سىڭىرگەن سايىن قازاق دەگەن ۇلتتىڭ ۇلىقتىعىنا تاڭ قالاتىن. ەل-جۇرت ءتۇسى بولەك، اق سارى قىزدى ەۆدوكياعا تارتقان دەسە، اجەسى «دۋسياعا يت ۇقساسىن، كوزى سىعىرايعان، مۇرنى قولاعاشتاي، مەڭىنە دەيىن وزىمە تارتقان، قۇلدىعىم-اۋ» دەپ اينالىپ-تولعانىپ وتىرىپتى. اقسۇلۋ اجە جالعىز ۇلدىڭ تىلەۋىن تىلەپ، ىرىمداپ قورا قابىرعانىڭ بۇرىش-بۇرىشىنا كارى جىلىكتى ءتىزىپ جيناپتى. ون ءۇش جىل جيناعان. ليۋدميلا كەلگەن جىلى كارى جىلىكتىڭ ءبارىن ساناپ شىعىپ "اجەم، قىرىق كارى جىلىك جيناپتى" دەپ ايتقانى ەسىندە.
تۇپتەپ كەلگەندە، ليۋدميلانى وزگە بالالاردان وزگەشەلەندىرەتىن تەك ءتۇسىنىڭ وزگەشەلىگى عانا ەمەس ەدى. ونىڭ بويىنداعى وزگەشەلىك تىم ەرتە كورىنە باستادى. ەلدەن ەرەك زەرەكتىگى، ءسوزقۇمار ساققۇلاقتىعى، اينالا جۇرتتى اۋزىنا قاراتىپ تىناتىن ارتىستىگى، انشىلىگى، بيشىلىگى، ىسمەرلىگىنەن-اق ونىڭ بولمىسىنا وزگەلەر كۇدىكتەنە قارايتىن ەدى. بۇل كۇدىككە اجەسى دە، اكەسى دە، اناسى دا شىداپ باعىپتى. ليۋدميلا اپاي ەلۋ جاسىنا تاياعان شاعىندا ءوز نەمەرەسىاڭداۋسىزدا اناسى ەۆدوكيانىڭ الدىندا توسىننان سۇراق قويادى: "اجە، ايتشى، ءبىز نەگە باسقاشالاۋمىز؟ نەگە، باسقا اعا-اپالاردىڭ قىز-ۇلدارى ءبىز سەكىلدى ءانشى-بيشى ەمەس؟ ءاي، وسى ءبىر جاسىرار سىرىڭ بار-اۋ؟" دەگەن سيپاتتا قالجىڭدايدى. بۇل كەزدە اجەپتاۋىر قارتايعان ەۆدوكيا اجەي ەڭسەسى شوگىپ بوزداپ قويا بەرىپتى. ابايسىز اۋزىنان شىققان سوزگە ابدىراعان نەمەرەلەرى كەشىرىم سۇراپ اجەنى جۇباتپاققا تىرىسادى. الايدا، اجەسى "جوق، بالدارىم، بۇل سۇراق قاشان الدىمنان شىعار ەكەن دەپ ءومىر بويى كۇتتىم. كىم قويار ەكەن دەپ ەلۋ جىل كۇتتىم. اقىرى قويىلدى. بۇل سۇراق قويىلۋى ءتيىس ەدى" دەپ قازاق جەرىنە تابان باسقالى جان بالاسىنا ايتىلماعان سىردى اشادى. ەۆدوكيا سوناۋ البىرت جاس كەزىندە قيىر شىعىستا پولياك جىگىتىمەن وتاسقان ەكەن. العاشقى كۇيەۋىنىڭ تۋعان جەرى ۋكراينا ەدى. ول دا ءبىر انانىڭ جالعىزى. سوعىس ءبىتىپ، ەل-جۇرت ەڭسەسىن تىكتەي باستاعان كەز. تۋعان جەرىن ساعىنعان كۇيەۋى ەۆدوكيانى الىپ كەتپەك بولادى. ءبىراق، سوعىس شەبىندە تالاي جىل ەڭبەك ەتكەن ەۆدوكيا جەر اۋدارىپ، ءوز ەلىنەن كەتۋگە تاۋەكەل ەتە المايدى. ءبىر ءبىرىن سۇيىسكەن ەكى عاشىق پەرروندا بىرەۋى ارتىمنان قيماي مىنەر دەپ، بىرەۋى ويلانىپ پوەزدان ءتۇسىپ قالار دەپ امالسىز قوشتاسىپ قالا بەرەدى. سول كەزدە ەۆدوكيانىڭ قولىندا شىرىلداعان ءسابي ليۋدميلا بار ەدى. ءوزىنىڭ ۇلتى پولياك ەكەنىن ەلۋ جاسىندا عانا بىلگەن ليۋدميلا اپاي وتە اۋىر ءحالدى باستان كەشەدى. ءوزىن تولايىم قازاقتىڭ قىزى دەپ سانايتىن ول بۇدان كەيىن دە قازاقتىقتان باس تارتپايدى. اكەسى سۇلتاننىڭ، اجەسى اقسۇلۋدىڭ كەڭ جۇرەكتى دانالىعىنا، ىشكى مادەنيەتىنە باس يەدى.
— قازاق ەمەستىگىمدى بەتىمە باسىپ، وزگەنىڭ قىزىسىڭ دەپ ايتۋىنا بولار ەدى عوي. اجەم سەزسە كەرەك مۇنى، ءبىراق سەزسە دە ەشقاشان سەزدىرگەن جوق. ءوز قىزىنداي جاقسى كوردى. ءبىر كۇنى اجەم تۇسىندە ءبىر ۇياشىقتا جاتقان ون جۇمىرتقانى كورەدى. توعىزى سونداي اپپاق. بىرەۋى عانا شۇبار الا دەيدى. نەگە بىرەۋى شۇبار الا دەپ قولىما الىپ قارادىم دەپ ايتقانى ەسىمدە. كەيىن ويلاسام، قۇداي اجەمە بىلدىرگەن ەكەن. مۇنى مەن دە كەزىندە تۇسىنبەگەن ەدىم.
ليۋدميلا بايقاداموۆا ورىس ءتىلىنىڭ مەرەيى اسپانداپ تۇرعان شاقتا، قازاق ءتىلىنىڭ، قازاق ءداستۇرىنىڭ، مادەنيەتىنىڭ، ادەبيەتىنىڭ مەرەيىن ۇستەم ەتۋدى كوزدەدى.
— 1987 جىلدىڭ قىس ايى. العا اۋداندىق «جۇلدىز»-«زۆەزدا» گازەتىندە ءتىلشى بولىپ ەڭبەك جولىمدى باستاعان كەزىم. رەداكسياعا ءبىر ورىس اپاي كەلدى. بۇرقىلداپ سويلەي كەلدى: «جاپ-جاس جىگىتسىڭدەر! «جالعىز اعاش ورمان بولمايدى»، «جالعىزدىڭ ءۇنى شىقپاس، جاياۋدىڭ شاڭى شىقپاس» دەگەن قازاعىمنىڭ ماقالى بار ەمەس پە؟ مەنىڭ ءجۇرىسىم مىناۋ، قازاقتىڭ بالالارىنا جالىنىپ. نەگە ءوزارا ورىسشا سويلەسەسىڭدەر! نەگە قازاقتىڭ حالىق تەاترىنا كەلىپ جازىلمايسىڭدار! اۋ، قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتىن، ونەرىن ءبىز ءوزىمىز كوتەرمەگەندە كىم كوتەرەدى؟ نامىس بار ما وزدەرىڭدە؟!»— ءدال وسى سوزدەرگە كۋا بولعان بالاڭ جۋرناليست بەردىباي كەمال بۇگىندە اقتوبە قالاسى اكىمى اپپاراتىنىڭ باس مامانى. — ءار ءسوزىنىڭ ەسىمدە قالاتىنى، ورىس ايەلىنىڭ وسىنشا اشۋلانىپ، رەنجي سويلەگەنى ەدى. اڭ-تاڭمىن. ءبىر كەزدە ماعان نازار اۋدارىپ: «سەن بە، بەردىباي دەگەن جاڭادان كەلگەن جۋرناليست؟ مادەنيەت ۇيىنە كەلەسىڭ، ەشتەڭەنى بىلمەيمىن»، — دەدى. جاقسى دەۋدەن باسقا مەندە شەگىنەرگە جەر قالمادى،— دەپ ليۋدميلا اپايدىڭ جانۇشىرعان ەڭبەگىنە تالاي كۋا بولعان اعا جۋرناليست اعىنان اقتارىلدى.
ال، ورىس ترۋپپاسىنىڭ جوعارى تەمپىنە قاراماي، حيميا زاۋىتىنىڭ ىشىنەن كوماندا قۇراپ، اكتەرلەردى ساحناعا بەيىمدەپ العاشقى قازاق تىلىندە قويىلىمدار قويۋى — ەلدىك تۇرعىداعى ەرلىك ەدى. حالىق ىشىندە ناۋرىز مەيرامىن مەرەكەلىك شارا رەتىندە وتكىزۋ وسى جىلدارى قولعا الىنا باستادى. بۇعىپ، ۇركەكتەپ قالعان حالىق قازاق تىلىندە سويلەپ، قازاقشا كيىنىپ كوشەگە شىعۋى دا ءبىر جاڭا بەلەس-تى. ويتكەنى، العا قالاسى ءىرى كاسىپورىن ورنالاسقان، ورىس حالقى كوپتەپ جۇمىلدىرىلعان قالا بولىپ ەسەپتەلىندى. باتىس وڭىرىندەگى ەڭ زياندى حيميالىق زاۋىتتىڭ ءىسى بۇل كەزدە وركەندەپ تۇرعان. بۇل زاۋىتتىڭ ادام دەنساۋلىعىنا وراسان زور زيانى بولا تۇرا، كەڭەس ۇكىمەتى زاۋىتقا كوپتەپ قازاقتاردى جۇمىلدىرۋى دا ايقىن قاستاندىقتىڭ ءبىرى ەدى. مىنە، وسىنداي اۋىر جۇمىستان، ورىستاندىرىلا باستاعان سانادان الىپ شىعۋ ءۇشىن ليۋدميلا بايقاداموۆا كىشكەنتاي تەاترىنىڭ قۇرامىن كوبەيتىپ، رەپەرتۋارىن تولىقتىرا تۇسەدى. كەيىننەن حيميا زاۋىتىنىڭ مادەنيەت ۇيىنە رەجيسسەر رەتىندە شاقىرتۋ الىپ، 1985 جىلدىڭ 2-تامىزىنان باستاپ قارقىندى جۇمىسقا كوشەدى. رەجيسسەر بايقاداموۆانىڭ ەلگە تانىلىپ، اتى اسپانداپ، قۋاتى تاسىعان ءسات وسى كەز. ول اقتوبە قالاسىنداعى مادەني-اعارتۋ ۋچيليششەسىنىڭ "رەجيسسۋرا" فاكۋلتەتىنە سىرتتاي وقۋعا تۇسەدى. ءتورت بالاسى قامى مەن تەاتردىڭ جۇمىسىن ىلگەرىلەتە ءجۇرىپ، وقۋدا شەبەرلىگىن اسىرىپ، ارتۋر گولدشتەين سەكىلدى شەبەرلەردەن ساحنا تۋرالى ساباق السا، قارشىعا احمەدياروۆتىڭ دومبىرا كۋرسىنان مۋزىكالىق شەبەرلىگىن شىڭدادى.
بايقاداموۆانىڭ تەاترى — حالىقتىق تەاتر اتاعىن قورعاپ، قازاق تىلىندە سويلەپ، قازاق جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن ساحنالاۋى – ءبۇتىن ءبىر قازاقى تەاتردىڭ، قازاقى ونەردىڭ، ودان قالسا، قازاق جادىن وياتۋدىڭ العى قادامدارى ەدى دەۋگە بولادى. ونىڭ ساحنالاعان پەسسالارىن كورگەن حالىق تاڭداي قاعىپ «ءبىر قويلىق دۇنيە ەكەن» دەپ العىسىن بىلدىرەتىن. قازاق اسا ىرزا بولعاندا، «ءبىر قويلىق»، «ءبىر قوي اتادىم» دەپ ءبىر قويدى «اۋىزبەن دە» قۇربان شالىپ كەتە بەرەتىن.
تەاتر اكتەرلارىن جۇمىستان كەيىن جالىنىپ-جالبارىنىپ رەپيتيسياعا كوندىرىپ، ساحناعا شىققانعا دەيىنگى قىرۋار ەڭبەكتى جالعىز ءوزى شاۋىپ ءجۇرىپ، ءار ءرولدىڭ ءسوزىن دە جاتتاپ الاتىن. ويتكەنى، قويىلىمنىڭ پرەمەراسىندا كەز كەلگەن اكتەر، اكتريسا كەلمەي قالۋى عاجاپ ەمەس. تەاتر ترۋپپاسىنىڭ قاتارىندا ءجۇرىپ، ەڭبەكاقى الماي، سىي-سياپات كۇتپەي قويىلاتىن قويىلىمعا كەي سەبەپپەن كەلمەي قالعان اكتەردىڭ ءرولىن اياقاستى سومداپ شىعا كەلەتىن ليۋدميلا اپاي.
— «اۋىلدان كەلگەن مايشەلپەكتە» اكتەرىم كەلمەي، ءوزىم ەر ادامنىڭ ءرولىن ويناۋعا كىرىستىم. ءبىر اياعىمدى كوتەرىڭكىرەپ اقساق شال بولىپ ساحناعا شىقتىم. سودان «ە، سولاي بالام» دەپ داۋسىمدى جۋانداتىپ سويلەپ وتىرىپ، قولىما قاراسام، ساۋساعىمدا جارقىراپ ساقينام تۇر. ساحنا دەگەن ۇلكەن رەنتگەن. حالىق سىرتقى كەلبەتىڭدەگى قۇبىلىستى عانا ەمەس، ىشكى ويىڭدى دا وقىپ تۇرادى عوي، - دەپ ءبىر توقتادى ەسكە الىپ. — ءبىر قىزىق وقيعا ەسىمە ءتۇسىپ وتىر: ءبىر سپەكتاكلدە ون جەتى ءماسى كەرەك بولدى. ءبارىمىز جابىلىپ، اجەلەرىنەن، كورشىلەرىنەن سۇراپ، ون التى ءماسى تاپتىق. ءبىر عانا ءماسى جەتپەي قالدى. سودان اۋىلداعى ءبىر شالدان سۇراتقاندا: «اينالايىن، ءومىرىم از قالدى، سول ازعانتاي ءومىرىم قالدى دەپ جاڭا ءماسىمدى كيمەي وتىرمىن. ونى بەرە المايمىن. ال، مىنا ەسكىسىن الساڭ ال» دەپ بەرىپ ەدى. قاراسام، تابانى الاقانداي ويىق ەكەن. سونى تىگەم دەپ كابينەتىمدە كىرىسىپ وتىرسام نەمەرە اعامىزدىڭ قىزى مەن جەزدەمىز ساۋ ەتىپ كەلە قالماسى بار ما؟ «ويباي، رەجيسسەر بايقاداموۆانى كورەم بە دەسەم، مىناۋ تۇرعانىمەن ەتىكشى عوي» دەپ كۇلگەنى بار. اق اجەمنىڭ شاراپاتى بۇكىل عۇمىرىمنىڭ ءون بويىندا جارقىراپ، اركەز باۋلىعان ونەرى بار قيىندىقتى جەڭۋگە زور قۋات بەردى. اجەم اقسۇلۋ تىگىستى دە، ءورۋدى دە، بۇكىل قازاق ايەلىنىڭ شارۋاسىن نىعىرلاپ ۇيرەتكەنى ءاردايىم الدىمنان شىعا بەرەتىن. سول ءۇشىن مەنى جۇرت «مىستان» دەپ اتاپ كەتسە كەرەك.
رەجيسسەر ل.بايقاداموۆانىڭ اتاعى جايىلىپ، ەل قوشامەتىنە بولەنگەن تۇس وسى كەز. قويىلىمدار ۇلكەن انشلاگپەن ءوتىپ جاتتى. حالىق قازاق تىلىنە سۋساپ قالعانى سونداي، 400 ورىندىق مادەنيەت ءۇيى ۇنەمى لىق تولاتىن. ءتىپتى، قىستىڭ ايازدى كۇندەرىنە، جازدىڭ اپتاپ ىستىعىنا قاراماستان حالىقتىڭ قاراسى ازايمايتىن. جەرگىلىكتى اۋداندىق گازەت جەتى سايىن تەاتردىڭ جاڭالىعىن جازىپ وتىراتىن بولدى. قويىلىمدارىنىڭ اراسىندا ب.ءمايليننىڭ "مايدان" پەسساسى، ب.ءابدىرازاقوۆتىڭ "اۋىلدان كەلگەن مايشەلپەك"، س.ءجۇنىسوۆتىڭ "قىزىم، ساعان ايتام..." اتتى درامالارى بار. بۇل پەسسالار پاتريوتتىق رۋحتى، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاي ءبىلدى. تاقىرىپ اياسى كەڭ، يدەيالىق تۇرعىدان اۋقىمدى پەسالاردى كۇنى-تۇنى ىزدەنىپ، اكتەرلەرمەن جۇمىس ىستەي وتىرىپ الىپ شىقتى. "تاماشا" سەكىلدى ينتەرمەديالىق كونسەرتتەر دە ءجۇرىپ جاتتى.حالىقتىق تەاتر رۋحاني شولىركەگەن حالىقتىڭ سۇرانىسىنا دەر كەزىندە جاۋاپ قاتا الدى.
سول جىلدارى «قازاق ءتىلى» قوعامى قۇرىلىپ، ليۋدميلا اپاي سول قوعامنىڭ اۋداندىق ۇيىمىمەن بىرلەسىپ، «تاماشا — تىل-داستۇرگە اراشا» دەگەن تەاترلىق توپتىڭ اشىلۋىنا مۇرىندىق بولدى. ونىڭ بارىندە اۋدان ومىرىندەگى ءتىل جونىندەگى كەمشىلىكتەر، ەلدى-مەكەندەردىڭ تاريحي اتاۋلارى قايتارىلۋى كەرەكتىگى، كوشەلەردىڭ اتتارىن قازاقىلاندىرۋ سەكىلدى ماسەلەلەر كوتەرىلدى.
— 30 جىل بۇرىن العا مادەنيەت ۇيىندە العاش ليۋدميلا بايقاداموۆانىڭ قويىلىمدارىنىڭ ۇستىنەن ءتۇستىم، - دەپ ەسكە الادى "اقتوبە ۆەستنيك" وبلىستىق گازەتىنىڭ باس رەداكتورى ميرال جارمۇحامبەتوۆ. — سول كەزدە اپايدىڭ ساحنادا سويلەگەنى ەسىمدە قالىپ قويىپتى. ۇزىنتۇرا كەلگەن سىمباتتى سارى ورىس ايەلى قازاق تىلىندە وتە ساۋاتتى سويلەپ جاتتى. سويلەگەندە دە، قارابايىر ەمەس، ماقالداتىپ ماتەلدەتىپ، تۇلا بويىڭدى ءۇيىرىپ كەتەتىن داۋسىمەن ساڭقىلداپ سويلەپ تۇر. ول كەزدەگى ءورىستىلدى العا قالاسى ءۇشىن بۇل تاڭسىق كورىنىس ەدى. ونىڭ ءسوز ساپتاۋى ۇيرەتىندى ەمەس ەدى، انا ءتىلىنىڭ قاينارىن جۇتقان قازاقىتاربيەسى مەنمۇندالاپ تۇراتىن.
ليۋدميلا سۇلتان قىزى اباي ولەڭدەرىن وقۋدان "كوركەم وقۋ شەبەرلىگى" كونكۋرستارىنا قاتىسىپ، بىرنەشە رەت جۇلدەگەر اتاندى. ال، 2002 جىلى "ايتقىشتار اقتوبەدە" كونكۋرسىندا "تىلگە قۇرمەت" نوميناسياسى بويىنشا ماراپاتتالدى.ليۋدميلا سۇلتان قىزىنىڭ ەڭ اۋەلگى قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتىنە دەگەن ەرەكشە ىقىلاسى سونداي، ول كەڭەس داۋىرىندە وتە از تيراجبەن ساتىلاتىن "اباي جولى" رومانىن ءبىر ايلىق كۇنكورىس اقشاسىنا ساتىپ الىپ، قاتتى ماساتتانعانى بار.
— سۇيىق ماي بىتۋگە شاق قالىپ، تاماققا ازىق تاۋسىلسا دا، "اباي جولىن" وقىماعان بالا — بالا بولا ما دەپ ساتىپ الدىم. ول كەزدە بۇل كىتاپ قولجەتىمسىز، تاپتىرمايدى. ءوزى دە وتە قىمبات. سوعان قاراماي، مەن ءۇشىن بۇل ەڭ قۇندى دۇنيە، ەڭ كەرەكتى دۇنيە بولىپ كورىندى، - دەيدى ليۋدميلا اپاي. بۇل كىتاپ بايقاداموۆتاردىڭ تورىندە ەڭ باعالى دۇنيەگە اينالدى. بۇل روماندى ۇيدەگى ءار بالا جاتا-جاستانا وقىپ شىقتى.
ليۋدميلا سۇلتان قىزى ۇستىمىزدەگى جىلى 70 جاسقا تولىپ وتىر. بۇل مەرەيلى جاستى العا قالالىق مادەنيەت ءۇيى زور ىقىلاسپەن اتاپ ءوتتى. ليۋدميلا اپاي بۇگىندە وڭىرگە قازاقى باتانىڭ ءتۇر ءتۇرىن ايتىپ، كەلەلى جيىنداردا باتا بەرۋمەن كوزگە ءتۇسىپ ءجۇر. زەينەتكە شىققان جىلداردان باستاپ، ليۋدميلا اپاي اجەسى اقسۇلۋدىڭ اۋزىنان شىققان، حالىق اراسىندا ساقتالعان ماقال-ماتەل، باتالاردىڭ تۇرلەرىن، العىس-قارعىس سوزدەرىن ەسىنە ءتۇسىرىپ، ەستىگەن جەردە جازىپ الىپ، كىتاپ ەتىپ باسىپ ۇرپاققا اماناتتاپ كەلەدى. اجەسىنىڭ ايتاتىن «ءبىر قاتىن بار – ءبىر قاتىن، ءبىر قاتىن بار – التى قاتىن» دەگەن ءسوزى «اقسۇلۋ اجەمنىڭ اسىل سوزدەرىنەن» اتتى كىتابىنان بىردەن كوزىمە وتتاي باسىلدى. ودان باسقا، اجەسىنىڭ ىرىمشىلدىعى دا قاسيەتتى قىلىعىنا اينالعان. ول اسىق پەن كارى جىلىكتى تاستاماي جيناپ، ىرىمداپ ساقتاپ كەلەدى. ءوزىنىڭ ءبىر عانا وكىنىشى بار: اجەسى ولەر الدىندا "مەنىڭ كوزىمدەي كورىپ ساقتا" دەپ تاپسىرعان ەكى ساباۋ تاياقتى جوعالتىپ العانى جانىنا باتادى. "ءجۇن سابايتىن تاياقتىڭ ەندىگى قاجەتى نە؟" دەپ ويلاعان ليۋدميلا اپاي، ونىڭ "تون بولماسا دا، جول بولاتىن" ىرىمىن كەزىندە جەتە ۇعىنباعان ەكەن. كوشىپ قونىپ ءجۇرىپ، ءتورت بالاسى مەن تەاترىنىڭ ومىرىمەن قاپىلىپ ءجۇرىپ، ساباۋدان ايرىلىپ قالعانىن زور وكىنىش كورەدى. اندا ساندا ولەڭ مەن قارا ءسوز جازىپ، جۇرەگىنىڭ شەرىن اقتاراتىن ليۋدميلا اپاي اجەسى بەرگەن ساباۋ تۋرالى ولەڭ شىعارىپتى.
بەرىپ ەدى-اۋ اق اجەم، ەكى ساباۋ،
ساعان بولسىن قۇلىنىم، وسى قالاۋ.
ولسەم-داعى كوزىمدەي ساقتارسىڭ-اۋ،
ساعىنعاندا سەن مەنى قارارسىڭ-اۋ.
اجەم بەرگەن ساباۋ دەپ ايتارسىڭ-اۋ،
قولدى جايىپ بەتىڭدى سيپارسىڭ-اۋ.
سورلى بولدىم سول كەزدە باعى تايعان،
تاعدىردىڭ تالكەگىندە كوشىپ قونعان.
اجەمنىڭ ءوزى بوياپ، ءوزى جونعان
قالا بەردى-اۋ، سول ساباۋ بۇرىشتا تۇرعان.
قالاي عانا تاستادىم سورلى باسىم،
ەكى تال قالا بەردى اۋ ءسۇرتىپ جاسىن.
قازاق بولۋعا كىمگە رۇقسات؟ قازاق بولۋعا تەك قازاق بولامىن دەپ شەشكەن كەز كەلگەن ادامعا رۇقسات. قازاق بولۋ تىلمەن جۇرەككە تۇسەتىن ساۋلە دەرسىڭ. ليۋدميلا سۇلتان قىزى بايقاداموۆا — كەۋدەسىنە ساۋلە تۇسكەن باقىتتى قازاق. ويتكەنى، قازاق بولۋدىڭ ءوزى باقىت دەيدى.
ساعادات ورداشيەۆا،
«ءۇش تاعان» جۋرنالىنىڭ ءبولىم رەداكتورى
