قازاقستاندا ۇزاقمەرزىمدى جوبالاردى قولعا الىپ، ءىرى ينۆەستيسيا جاساۋعا نيەتتى شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ ءبىرى - قاتارلىق الىپ كومپانيا Power International Holding (PIH) بولىپ تابىلادى. وسى ينۆەستورلاردىڭ قادامى ەلىمىزدىڭ الداعى دامۋ تراەكتورياسىن، ەكونوميكالىق بەت الىسى قانداي باعىتتا ەكەنىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرىپ جاتادى. وسى تۇرعىدا الىپ قاراستىرساق، 19-دان استام ەلدە جۇمىس ىستەيتىن، ءارتاراپتاندىرىلعان قاتارلىق حولدينگ قازاقستاندا ەنەرگەتيكالىق سالاداعى بايلانىستى نىعايتىپ قانا قويماي، تازا ەنەرگيا، اقىلدى ينفراقۇرىلىم جانە تۇراقتى ۋربانيستيكا سىندى جاڭا باعىتتاعى تىڭ باستامالارعا تۇرەن سالىپ جاتقانىنىڭ كۋاسى بولامىز، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
اتاپ ايتقاندا، PIH توبى "سامۇرىق-ەنەرگو" كومپانياسىمەن بىرلەسىپ، قىزىلوردا وبلىسىندا 1 100 مۆت قۋاتتىلىقتاعى پاروگاز ەلەكتر ستانسياسىن (CCGT) سالۋ جوباسىن ىسكە اسىرۋدا. سونىمەن قاتار، "QazaqGaz" ۇق" اق جانە ق ر ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ:
- جىلىنا 1 جانە 2،5 ملرد تەكشە مەتر گاز وڭدەيتىن ەكى زاۋىتتىڭ قۇرىلىسىن؛
- جاڭا كومپرەسسورلىق ستانسيا (كس-14) مەن اقتوبە – قوستاناي ماگيسترالدى گاز قۇبىرىنىڭ دامۋىن؛
- بەينەۋ – بوزوي – شىمكەنت گاز قۇبىرىنىڭ كەڭەيۋىن جۇزەگە اسىرۋدا.
راسىندا، قازاقستان تازا ەنەرگياعا كوشۋدە باتىل قادامدار جاساۋعا بەت بۇرعان. ق ر ەنەرگەتياك مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، 2024 جىلدىڭ توعىز ايىندا جاڭارتىلاتىن كوزدەردەن ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋ 2023 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 18 پايىزعا ءوستى، ال ولاردىڭ ۇلتتىق ەنەرگيا تەڭگەرىمىندەگى ۇلەسى 6.67 پايىزدى قۇرايدى. بۇل ۇلەس الدا اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋمەن بىرنەشە ەسە ەسەلەنە تۇسەدى دەپ كۇتىلەدى. جالپى، قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق تازا ەنەرگياعا جاھاندىق كوشۋدەگى ءرولى ەلدىڭ ەكونوميكالىق بايلانىستارىن كەڭەيتۋگە جانە ورتالىق ازياداعى وڭىرلىك ديناميكانى وزگەرتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سوندىقتان بۇل سالا الدا دا شەتەلدىك ينۆەستورلار ءۇشىن تارتىمدى بولا تۇسپەك.
سونداي-اق ەۋرازيا تورىندە سيفرلىق ەكونوميكا جانە تەلەكوممۋنيكاسيا باعىتىنداعى جاڭا الاڭ قالىپتاسىپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە قازاقستان ءبىرىنشى بولىپ قادامدار جاساپ، ەۋرازياداعى اسا ءىرى سيفرلىق حابقا اينالۋدى العا ماقسات ەتىپ وتىرعان جايى بار. قازاقستان ونلاين-سەرۆيستەردىڭ ساپاسى بويىنشا الەمنىڭ ۇزدىك 10 ەلى جانە ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ دامۋ دەڭگەيى بويىنشا 20 ەلدىڭ قاتارىنا ەنەدى. ەلىمىزدەگى بارلىق ترانزاكسيالاردىڭ 90%-دان استامى قولما-قول اقشاسىز جۇرگىزىلەدى. ەلەكتروندى كوممەرسيا جاقسى دامۋدا. جۋىردا ەلىمىزگە سۋپەركومپيۋتەر اكەلىندى. داتا-ورتالىقتار قۇرىلۋدا. Astana Hub يننوۆاسيالىق ەكوجۇيەسى، AIem.ai جاساندى ينتەللەكت ورتالىعى بار. مۇندا الەمدىك ءىت-يندۋستريا وكىلدىكتەرىنىڭ كەڭسەلەرىن اشۋ ءۇشىن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلۋدە. مىنە، قازاقستاننىڭ وسى ءورشىل دامۋ ماقساتىنا ءباس تىگىپ وتىرعان شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ ءبىرى - تاعى PIH كومپانياسى. ولار ەنەرگەتيكادان بولەك، تەلەكوممۋنيكاسيا سەكتورىنا دا ينۆەستيسيا سالۋدا. Altel جانە Tele2 Kazakhstan وپەراتورلارىن ساتىپ الۋ ارقىلى سيفرلىق ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتىپ، ەل بويىنشا ينتەرنەتكە تەڭ قولجەتىمدىلىك پەن سيفرلىق ينكليۋزيۆتىلىكتى قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەپ وتىر. وسىلايشا قاتالىق كومپانيا حالىقارالىق "Astana Hub" IT-ستارتاپتار پاركىنىڭ بازاسىنا دا تىركەلدى. ويتكەنى PIH ۇيالى بايلانىس قانا ەمەس، ونىمەن بايلانىستى ينفراقۇرىلىمدىق اكتيۆتەردى دە دامىتۋدى جوسپارلاپ وتىر: مۇنارالار، داتا-ورتالىقتار، تالشىقتى-وپتيكالىق جەلىلەر. مۇنىمەن توقتاپ قالماي، الدا كومپانيا 5G-گە ينۆەستيسيا سالۋ، AI جانە IoT بازاسىندا شەشىمدەردى ەنگىزۋ، قازاقستاندا PowerMind پلاتفورماسىن دامىتۋ، سونداي-اق سيفرلىق ساۋاتتىلىق پەن كيبەرقاۋىپسىزدىكتى ارتتىرۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك باعدارلامالارعا قاتىسۋعا باسىمدىق بەرمەك.
"Power International Holding" جوبالارى قازاقستان ءۇشىن اسا ماڭىزدى سالالاردى قامتيدى. گازدى قايتا وڭدەۋ ينفراقۇرىلىمى – ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىككە، تەلەكوممۋنيكاسيا – ەلدىڭ سيفرلانۋىنا ۇلەس قوسادى. ال دەنساۋلىق ساقتاۋ، IT جانە تاۋ-كەن مەتاللۋرگيا سالاسىنداعى جوسپارلار – تەحنولوگيا ترانسفەرى مەن ونەركاسىپتىك كووپەراسيانى تەرەڭدەتۋگە مۇمكىندىك اشادى. قازاقستان بۇل باستامالاردىڭ ءتيىمدى جۇزەگە اسۋىنا جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋگە دايىن"، – دەدى 2025 جىلى 16 مامىردا قاتارلىق كومپانيانىڭ قازاقستانداعى ءتوراعاسى - باسقارۋشى ديرەكتورى امەر ماحاسەنمەن كەزدەسكەن سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى الىبەك قۋانتىروۆ.
ءيا، قاتارلىق كومپانيا تاۋ-كەن ءوندىرىسى، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنداعى جوبالاردى قاراستىرىپ، قازاقستاننىڭ ۇلتتىق باسىمدىقتارىنا جاۋاپ بەرەتىن ينۆەستيسيالىق سەرىكتەستىككە اشىق ەكەنىن دە جەتكىزىپ وتىر.
"قازاقستان نارىعىنا شىعۋ — PIH ءۇشىن تەك گەوگرافيالىق كەڭەيۋ ەمەس. بۇل — ەلدىڭ بولاشاعىنا دەگەن سەنىم مەن تۇراقتى قۇندىلىق قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان مىندەتتەمەمىزدىڭ كورىنىسى. ءبىز ينفراقۇرىلىمعا، ادام كاپيتالىنا جانە ورنىقتى كەلەشەككە ينۆەستيسيا سالا وتىرىپ، وڭىرلىك ەنەرگەتيكالىق بايلانىستى نىعايتۋعا ۇلەس قوسۋعا دايىنبىز"، — دەدى قاتارلىق كومپانيانىڭ قازاقستانداعى ءتوراعاسى - باسقارۋشى ديرەكتورى امەر ماحاسەن 2025 جىلى 30 مامىردا ەلوردادا وتكەن Astana International Forum – 2025 شاراسى بارىسىندا.
ينۆەستيسيا بۇل تەك اقشالاي تابىس قانا ەمەس، ءبۇتىن سالانىڭ جاڭاشا جاڭعىرۋىن بىلدىرە الادى. ياعني، ول كەز كەلگەن ەل ءۇشىن جاڭا ءبىر قۇجاتتاردى، زاڭنامالىق وزگەرىستەردى دە قابىلداۋدى قاجەت ەتۋى مۇمكىن. جوعارىدا اتالعان فورۋمدا امەر ماحاسەن مىرزاعا: "وڭىرگە ينۆەستيسيا تارتۋ ءۇشىن قانداي وزگەرىستەر قاجەت" دەگەن ساۋال قويىلدى.
"Power International Holding سياقتى حالىقارالىق كومپانيا اتىنان مەن بۇل وڭىردە ۇلكەن الەۋەت بار ەكەنىن كورىپ وتىرمىن. گەوگرافيالىق ورنالاسۋى، باي رەسۋرستارى جانە جاڭعىرۋعا باعىتتالعان ۇلتتىق ساياسات – باستى ارتىقشىلىقتار"، - دەدى ول.
دەگەنمەن، ينۆەستورلاردىڭ سەنىمىن ارتتىرىپ، ولاردىڭ بەلسەندىلىگىن كۇشەيتۋ ءۇشىن، ماحاسەن مىرزا مىنانداي بىرنەشە ماڭىزدى باعىتقا نازار اۋدارۋ قاجەتتىگىن ايتادى:
بىرىنشىدەن، قۇقىقتىق جانە نورماتيۆتىك ايقىندىقتى كۇشەيتۋ.
قازاقستان ينۆەستيسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ بويىنشا ەلەۋلى قادامدار جاسادى. الايدا شەتەلدىك كومپانيالار زاڭنىڭ ۇستەمدىگى مەن تۇراقتى قۇقىق قولدانۋ ماسەلەسىن ءجيى كوتەرەدى. زاڭداردىڭ بارلىعىنا بىردەي، اشىق قولدانىلۋى – ينۆەستورلار سەنىمىن ەداۋىر ارتتىرادى.
ەكىنشىدەن، ادامي كاپيتال مەن ينفراقۇرىلىمعا ينۆەستيسيا سالۋ. بىلىكتى كادرلار مەن زاماناۋي كولىك-لوگيستيكا جۇيەسىن دامىتۋ ءوڭىردىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعىن ارتتىرادى.
ۇشىنشىدەن، اسىرەسە جەرگىلىكتى ءوندىرىستى قولدايتىن سالالار ءۇشىن سالىق جۇكتەمەسىن تومەندەتۋ.
تومەن سالىقتار جاڭا وندىرىستىك جوبالاردى ىنتالاندىرىپ قانا قويماي، ينۆەستيسيالىق تابىستىلىقتى ارتتىرادى — بۇل ۇزاق مەرزىمدى شەتەلدىك قاتىسۋ ءۇشىن شەشۋشى فاكتور.
تورتىنشىدەن، يمپورتقا تاۋەلدىلىكتى ازايتىپ، جەرگىلىكتى ءوندىرىستى بەلسەندى قولداۋ.
ىشكى قۇن تىزبەگىن نىعايتۋ سىرتقى تاۋەكەلدەردى تومەندەتەدى، ەكونوميكالىق ەگەمەندىكتى ارتتىرادى جانە تۇراقتى ينۆەستيسيالىق ورتا قالىپتاستىرادى.
ونىڭ ايتۋىنشا، وسى باعىتتارعا باسىمدىق بەرۋ ارقىلى ءوڭىر ۇزاق مەرزىمدى كاپيتال ءۇشىن سەنىمدى جانە تارتىمدى الاڭعا اينالا الادى.
ايتا كەتسەك، 2024 جىلدىڭ 6 جەلتوقسانىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ قاتارعا رەسمي ساپارى بارىسىندا Power International Holding كومپانياسىنىڭ يەلەرى مۋاتاز ءال-حايات پەن رامەز ال-حاياتپەن دە كەزدەسكەن بولاتىن. سول كەزدە پرەزيدەنت قازاقستان ۇكىمەتى تاراپىنان قاتارلىق ينۆەستورعا قولايلى جاعداي جاسالاتىنىن راستاپ، بارلىق جۇمىستى جوعارى ستاندارتتارعا ساي ناتيجەلى ورىنداۋدىڭ ماڭىزىن اتاپ وتكەن ەدى.
Power International Holding (PIH) — ەنەرگەتيكا، قۇرىلىس، تەلەكوممۋنيكاسيا، دەنساۋلىق ساقتاۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە جىلجىمايتىن مۇلىك سياقتى سالالاردا جۇمىس ىستەيتىن ۇزدىك كاتارلىق كونگلومەرات. قازاقستانداعى قىزمەتىن UCC Holding ەنشىلەس قۇرىلىمى ارقىلى جۇزەگە اسىرادى.
PIH اكتيۆىندە 400-دەن استام كومپانيا، 19 ەلدەگى 65 000-نان استام قىزمەتكەرى بار. توپ ءوزىنىڭ اۋقىمدىلىعىمەن، يكەمدىلىگىمەن جانە تۇراقتى قۇندىلىقتى قۇرۋعا دەگەن ادالدىعىمەن تانىمال. جاھاندىق Forbes مالىمەتتەرى بويىنشا، PIH كاپيتالى بويىنشا 100 ەڭ ءىرى اراب وتباسىلىق كومپانيالار رەيتينگىندە 12ء-شى ورىندا تۇر.
