ونەگەمەن ورىلگەن ءومىر

Dalanews 02 جەل. 2021 09:12 661

سىناق ادام ءومىرىنىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتەتىن تاعدىرى ىسپەتتى. ءومىر جولىندا كەزدەسەتىن كەدەرگىلەردى ەڭسەرىپ، الدىنا ماقسات قويا بىلگەندەر عانا تابىسقا جەتىپ جاتادى. سونداي اسىل جانداردىڭ ءبىرى ءابي سارقىنشاقوۆ دەسەك قاتەلەسپەيمىز. قىزىلوردا وبلىسى تەرەڭوزەك اۋدانى قىزىل تۋ اۋىلىندا دۇنيەگە كەلىپ، نەبارى بىرنەشە تەمىرجولشى وتباسى تۇراتىن شاعىن عانا رازەزدە بالالىق شاعىن وتكىزگەن كەيىپكەرىمىز ەر جەتە جارتى عاسىر بويى پاۆلودار تەمىر جول بولىمشەسىنىڭ دامۋىندا وزىندىك مۇراسىن قالدىردى.

ۇلىلار اۋىلدان شىعادى، دەگەندى ءابي اعامىزعا قاراتىپ ايتساق تا بولادى. ول №35 قازاق ورتا مەكتەبىن 1951 جىلى بىتىرگەننەن كەيىن تاشكەنت قالاسىنداعى تەمىرجول ينجەنەرلەرىن دايىندايتىن ينستيتۋتقا ءتۇسىپ، «تەمىر جولداردى پايدالانۋ» فاكۋلتەتىن تاڭدايدى. وداق كەزىندە ءدارىس ورىس تىلىندە جۇرگىزىلگەندىكتەن، اۋىل مەكتەبىن بىتىرگەن قازاق بالاسىنا جاڭا ءتىلدى مەڭگەرۋ قيىنعا سوعادى.  ايتسە دە، تالابى مەن تاباندىلىعىنىڭ ارقاسىندا ستۋدەنت ءابي العاشقى كۋرستا-اق ورىسشا ءوز ويىن ەركىن جەتكىزىپ، جازا دا الاتىن جاعدايعا جەتتى. سونىمەن قاتار سپورتتى دا قاتار الىپ ءجۇردى. تاشكەنت قالالىق «لوكوموتيۆ» باسكەتبولشىلار كومانداسىنىڭ ساپىندا ويناعان قۇراما 1955 جىلى وزبەك ءسسر-نىڭ چەمپيونى اتانعانى ءمالىم.

 1956 جىلى ينستيتۋت بىتىرگەننەن كەيىن جولدامامەن ەڭبەك جولىن  پاۆلودار ستانسياسىنىڭ كەزەكشىلىگىنەن باستايدى. تاشكەنتتىڭ جىلى دا شايماشۋاق كۇندەرىنەن كەيىن اق تۇتەكتى بورانعا تاپ بولعان جاس تۇلەك ءۇشىن وڭاي بولمايدى. ول تۋرالى ءابي سارقىنشاق ۇلى بىلايشا ەسكە الادى: «ستۋدەنتتىك جىلدارىم تاشكەنتتە وتكەندىكتەن قىستىڭ وسىنشالىقتى سۋىق بولاتىنىنان بەيحابار ەكەنمىن. باسىمدا باسپانام جوق، ۆاگوننىڭ ءبىر بۇرىشىن پانالادىم. ورتاداعى «بۋرجۋيكا» پەشىنەن وت كەتسە، جان قوسا كەتەتىن. ونە بويى اق تۇتەك بورانمەن الىسىپ، شويىن جولدىڭ بويىندا وتكىزگەن كۇندەرىم مەنى جاسىتقان جوق. قايتا ماقساتقا جەتۋىمە يتەرمەلەدى، قىستىڭ سۋىعىندا شىڭدالدىم، تەمىرجولدىڭ قۇرىشتاي قۋاتى بويىما جىگەر بەردى».

شىنىندا دا تەمىرجولدىڭ قۇرىشتاي قۋاتى ونى 26 جاسىندا، ياعني 1960 جىلى قازاق ماگيسترالىندەگى جۇكتەمەسى ەڭ جوعارى پاۆلودار ستانسياسىنىڭ باستىعى دارەجەسىنە دەيىن كوتەردى. 1969 جىلدىڭ باسىندا سەلينوگراد – پاۆلودار تەلىمىندە ەكىنشى جولداردىڭ قۇرىلىسى باستالىپ، تەمىرجول شارۋاشىلىعى قايتا قۇرىلىمدالىپ جاتتى. سول مىندەتتەردى ابىرويمەن اتقارعان وعان بولىمشە باستىعى لاۋازىمى ۇسىنىلىپ، جيىرما جىلىن ونىڭ وركەندەپ دامۋىنا باعىشتادى. ول باسقارعان جىلدارى، ياعني 1965 جىلدان باستاپ ءار جىل سايىن 12 ميلليون توننا كومىر بولىمشە ارقىلى تاسىمالداناتىن بولسا، 1986 جىلعا قاراي ونىڭ كولەمى ءجۇز ميلليون توننادان اسىپ كەتتى. بۇدان باسقا فەرروقورىتپا، مۇناي ونىمدەرى، گلينوزەم، تراكتورلار مەن اۋىلشارۋاشىلىق ماشينالارى، قۇرىلىس ماتەريالدارى دا تاسىلىپ جاتتى.

وداقتىڭ بىردە ءبىر بولىمشەسىندە بولىپ كورمەگەن ءوسىم پاۆلودار تەمىر جول بولىمشەسىندە ورىن الىپ، جۇك اينالىمى 12 ەسەگە، ال جۇك جونەلتۋ 90 ەسەگە ارتتى. تاعى ءبىر ەرەكشە تاريحي جايتتى ايتا كەتپەسكە بولماس. 1986 جىلدىڭ 20-اقپانىندا ەكىباستۇزدا قۇراستىرىلعان 440 ۆاگوندىق، ۇزىندىعى 6،5 شاقىرىم بولاتىن، سالماعى 43407 توننالىق ءتورت لوكوموتيۆ تارتقان پويىز سەلينوگرادقا دەيىنگى 300 شاقىرىمدى  ەشبىر توقتاۋسىز ءجۇرىپ ءوتتى. ايتا بەرسەك، ءابي سارقىنشاقوۆ باسشىلىق ەتكەن كەزەندە الىپ ءوندىرىس وشاقتارى مەن قۇرىلىس نىساندارى كوپتەپ سالىنىپ جاتتى. 1995 جىلدارعا قاراي بولىمشەدە جۇمىس ىستەيتىن 18 مىڭنان استام تەمىرجولشى ءۇشىن باسپانا ماسەلەسى  شەشىمىن تاۋىپ، الەۋمەتىك نىساردار ىسكە قوسىلدى.



ءابي سارقىنشاقوۆ ەلىمىز العاش رەت ەگەمەندىگىن الىپ، جاڭا نارىقتىق جۇيەگە قادام باسقان كەزىندە دە ايانىپ قالمادى.  تەمىرجولدا تەمىردەي ءتارتىپ ورناتىپ، جۇكتەردىڭ دىتتەگەن جەرىنە جەتۋىن ءجىتى قاداعالاپ وتىردى، ۇلكەن ىسكەرلىك تانىتتى.  ەلباسى سەنىمىنە يە بولعاندىعى دا سوندىقتان. ەلباسىمەن تەمىرجول سالاسىنىڭ ماسەلەلەرى جونىندە اڭگىمەلەسكەندىگىن بىلايشا ەسكە الادى: «ءبىزدىڭ قالاداعى قازىرگى ءبىرىنشى ماي كوشەسىندەگى كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي سول كىسىنىڭ قولداۋىمەن بوي كوتەردى. ەكىنشىدەن، ەلباسى اقسۋ – دەگەلەڭ (كۋرچاتوۆ) باعىتىنداعى سەمەي ارقىلى الماتىعا باراتىن تىكەلەي تەمىرجولدىڭ اشىلۋ جيىنىنا دا قاتىستى. ءبىر كەزدە مىنبەردە سويلەپ تۇرعان نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى ءسال كىدىردى دە: «دوستىق» ستانساسىن جانە قىتايمەن اراعا تەمىرجول جەلىسىن سالۋدى العاش ايتقان مىنا كىسى»، دەپ كوپ ىشىنەن مەنى نۇسقاپ كورسەتتى».

توقسان ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىڭ ايتقاندا، ءابي سارقىنشاقوۆ ءبىر ورىندا جارتى عاسىرلىق ءومىرىن پاۆلودار جول بولىمشەسىنە ارناپ عانا قويعان جوق، ەگەمەن ەلىمىزدىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرگەن كوپتەگەن باستامالاردىڭ اۆتورى دا. ءابي سارقىنشاق ۇلىنىڭ ءومىرى ونەگەمەن ورىلگەن. جۇمىسباستىلىقپەن وتباسىن ۇمىت قالدىرعان ەمەس.بۇگىندە تولەۋقىز سادۋاقاسقىزىمەن ۇل مەن ەكى قىز تاربيەلەپ ءوسىرىپ، ولاردان نەمەرەلەر ءسۇيىپ وتىر. قيىندىقتار مەن باقىتتى تاعدىرى قامتىلعان  «ۇمىتىلماس 40 جىل» اتتى كىتابى دا جارىققا شىقتى.

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار