كۇنى كەشە دەپۋتات داۋلەت مۇقايەۆ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا ۇيىندەگى كيىم-كەشەككە تولى شكافىن كورسەتەمىن دەپ سىنعا قالعان ەدى. دەپۋتات ءوزىنىڭ كيىمىن جەكە سورەگە، ءىش كيىمىن جانە شۇلىقتارىن جەكە سورەلەرگە سالىپ، تارتىپپەن جينايتىنىن جالپاق جۇرتقا جاريا قىلعان. كوپشىلىككە حالىق قالاۋلىسىنىڭ بۇل قىلىعى ۇنامادى دەپ جازادى Dalanews.kz.
جالپى بۇگىندە الەۋمەتتىك جەلىنى اۋقىمدى ماسەلەنى شەشىپ، حالىقپەن بايلانىسۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانۋدىڭ ورنىنا، كۇندەلىكتى قارابايىر قاپتاعان سيفرلار جازىلعان ەسەپ بەرىپ، جەكە ءيميدجى ءۇشىن پايدالاناتىن شەنەۋنىكتەر كوبەيگەن. بۇل دۇرىس قۇبىلىس پا؟
وسى تۇرعىدا Dalanews بەلگىلى جۋرناليست، قوعام بەلسەندىسى گۇلبانۋ ابەنوۆانىڭ پىكىرىن بىلگەن بولاتىن.
مۇقايەۆتىڭ قىلىعى جايلى
گۇلبانۋ ابەنوۆانىڭ سوزىنشە، دەپۋتات ەمەس، ءتىپتى قاراپايىم ادامنىڭ كيىمدەرىن اشىق كورسەتىپ وتىرۋى ەرسى دۇنيە.
“ول بۇل نارسەنى نە ءۇشىن كورسەتتى دەپ ويلانىپ قالاسىڭ. ونىڭ كايدزەن ەرەجەسىمەن ءومىر سۇرگەنى كىمگە كەرەك؟ ول ادامنىڭ ادەكۆاتتىعىنا دا كۇمان كەلتىرىپ قالدىم. اركىمنىڭ جەكە شكافى بارى ونسىز دا تۇسىنىكتى. بۇل كەز كەلگەن ادامنىڭ قاراپايىم ادەتتەرى بولۋى كەرەك.
مۇقايەۆ وسى ارقىلى ءوزىنىڭ ساناسىنىڭ دەڭگەيىن كورسەتتى دەپ ويلايمىن. ارينە، ءسوز، وي ەركىندىگى دەگەن بار. ءبىراق ول كورىپ وتىرعان ادام ءۇشىن پايدالى اقپارات بولۋى كەرەك قوي.
ميلليونداعان وقىرمانى بار، ول دەپۋتات ءارى بيلىك وكىلى ەكەنىن ۇمىتپاعانىمىز دۇرىس. كەشەگى ۆيدەوسىنىڭ زاڭ قابىلداۋمەن قانداي بايلانىسى بار؟ ول وتاندىق كاسىپكەرلەردىڭ كيىمىن ساتىپ العانىن كورسەتىپ جاتسا ءبىر ءجون. ول دەپۋتات ەمەس، ميلليونەر بلوگەر رەتىندە ويلاناتىن بولىپ وتىر عوي. سول ارقىلى قارالىمىن كوبەيتىپ، جارناما جاساپ، اقشا تاۋىپ وتىر”، – دەيدى ابەنوۆا.
شەنەۋنىكتەرگە الەۋمەتتىك جەلىدە وتىرۋعا تىيىم سالۋ كەرەك پە؟
جاقىندا ساياساتتانۋشى مارات شيبۋتوۆ قازاقستاندىق شەنەۋنىكتەر الەۋمەتتىك جەلىدە وتىرماۋى كەرەك دەپ سانايتىنىن جەتكىزگەن بولاتىن.
شيبۋتوۆتىڭ سوزىنشە، ەگەر مەملەكەتتىك قىزمەتكەر الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا پىكىر قالدىرىپ، تارگەتتىك جارناما جاساي الاتىن بولسا، بۇل ول ءۇشىن مانيپۋلياسيا جاساۋعا كەرەمەت مۇمكىندىك بولماق.
الايدا گۇلبانۋ ابەنوۆا ساياساتتانۋشىنىڭ بۇل پىكىرىمەن كەلىسپەيتىنىن جەتكىزدى.
“تىيىم سالۋمەن كەلىسپەيمىن. سەبەبى قازىرگى زاماندا الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءومىر شىنايى ومىرمەن تىعىز بايلانىستى. سول ارقىلى دەپۋتات بولسىن، شەنەۋنىكتەر بولسىن قالاي ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن باقىلاپ وتىرۋىمىز كەرەك. ولار الەۋمەتتىك جەلىدە وتىرۋى كەرەك. قانداي زاڭ قابىلدانىپ جاتقانىن ءبىلىپ وتىرۋىمىز كەرەك.
ءبىراق دەپۋتاتتار الەۋمەتتىك جەلىنى سول قابىلدانىپ جاتقان زاڭداردى ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن پايدالانا بەرمەيدى. ءبارىن زاڭ قابىلدانىپ قويعاننان كەيىن ءبىلىپ وتىرامىز. حالىق قالاۋلىلارى قابىلداعىسى كەلەتىن زاڭدى نەگە بىزبەن بىرگە اقىلداسپايدى؟ ءبارىن حالىقپەن تالقىلاپ وتىرۋلارى كەرەك. قانداي دا ءبىر زاڭدى قابىلداماس بۇرىن ءبىزدىڭ پىكىرىمىزبەن ساناسۋلارى كەرەك”، – دەيدى جۋرناليست.
ابەنوۆا شەنەۋنىكتەرگە كەيبىر نارسەلەردى ايتۋعا تىيىم سالىنعانىن اتاپ ءوتتى.
“كەيبىر تاقىرىپتار بويىنشا ماقۇلداۋسىز تالقىلاۋ جۇرگىزە الماۋى مۇمكىن. ال دەپۋتاتتار اشىق بولۋى كەرەك، ول ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلىدە ەشقانداي شەكتەۋ جوق”، – دەيدى ول.
الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى شەنەۋنىكتەر حالىقپەن تىعىز بايلانىس ورناتا الا ما؟
گۇلبانۋ ابەنوۆا شەنەۋنىكتەر الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى حالىقپەن تىعىز بايلانىس ورناتا المايدى دەپ ەسەپتەيدى.
“شەنەۋنىكتەر ءبىز تولەگەن سالىققا ءومىر ءسۇرىپ وتىر. سايكەسىنشە ولاردىڭ قالاي، قانداي جاعدايدا ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن باقىلاۋدا ۇستاۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ سالىعىمىزدان ولارعا جالاقى تولەنىپ وتىر. ال سالىق قايتادان ءوسىپ كەتتى. نەگە سونىڭ بارىنە جاۋاپ الا المايمىز؟ ال الەۋمەتتىك جەلىدە سونىڭ بارىنە جاۋاپ بەرىلۋى كەرەك.
سوندىقتان ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر الەۋمەتتىك جەلىمەن جۇمىس ىستەي المايدى دەپ سانايمىن. ال جۋرناليستەر سۇراق قويسا “جىنىما تيمەشى” دەپ شىعادى.
جاقسى، وندا الەۋمەتتىك جەلىدە جاۋاپ بەرسىن. ول دا جوق. الەۋمەتتىك جەلىدە شەنەۋنىك، دەپۋتاتتاردىڭ ەشقانداي ءيميدجى جوق”، – دەيدى جۋرناليست.
مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ ەتيكاسى
گۇلبانۋ ابەنوۆا مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ ەتيكاسى دەگەن تۇسىنىك بارىن اتاپ ءوتتى.
“ول جەردە نە جازىلعانىن بىلمەيمىن، ءبىراق ادامي ەتيكا بار. مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە دەگەن تالاپ بولۋى كەرەك. شەنەۋنىكتەر قىمبات ساعاتىن كورسەتىپ قالادى، ولاردىڭ دۋبايداعى مۇلكى تۋرالى ەستىپ جاتامىز. نەگە شەنەۋنىكتەر ونىڭ بارىنە پىكىر بىلدىرمەيدى؟ ونى بىلۋگە قۇقىلىمىز.
نەگە مۇلىكتەرىن قارتايعان اناسىنىڭ اتىنا جازىپ قويادى؟ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەمەيمىز. شەنەۋنىكتەردىڭ ايەلىنىڭ نەشە ءتۇرلى كاسىبى بار. ونىڭ بارىنە پىكىر ءبىلدىرۋى كەرەك. ءبىراق جاسىرىن ۇستاپ قالادى.
مىسالى جاپونيادا شەنەۋنىك قىزمەتتىڭ كولىگىمەن قالانىڭ شەتىندەگى ءزاۋلىم ۇيىنە باردى دەلىك. ونى بىردەن جۇمىستان قۋادى. ال ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر قىزمەتتىك كولىگىمەن بالالارىن جەكە، وتە قىمبات مەكتەپتەرگە ەمىن-ەركىن اپارىپ كەلەدى. ونىڭ بارىنە اقشانى قايدان تاۋىپ وتىر؟ بۇل ماسەلە بىرنەشە رەت كوتەرىلگەن. ولار مۇنىڭ بارىنە جاۋاپ بەرۋگە مىندەتتى، جاۋاپ بەرگىڭ كەلمەسە ورنىڭدى بوسات. سەبەبى مەملەكەتتىك قىزمەتكەر ەڭ الدىمەن ادال، ءادىل، اشىق بولۋى كەرەك”، – دەيدى ول.
دەپۋتاتتىڭ حالىق الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگى
جۋرناليست ەڭ الدىمەن دەپۋتات جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنە الاتىن بولۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيدى.
“ءوز شەشىمدەرىنىڭ سالدارىن ءتۇسىنىپ، ولاردى بايىپپەن قابىلداۋى كەرەك. سونداي-اق، ول حالىقپەن، ارىپتەستەرىمەن جانە وپپوزيسيامەن ديالوگ جۇرگىزە الۋى كەرەك. دەپۋتات ءپرينسيپشىل بولۋى ءتيىس – جەمقورلىققا، لوببيزمگە نەمەسە ساياسي قىسىمعا كونبەۋى كەرەك. ءبىراق، قازىرگى ارەكەتتەرىنەن ولاردىڭ بىرەۋدىڭ بيزنەسىن نە جەكە مۇددەسىن لوببي جاساپ جۇرگەندەي اسەر قالدىرادى.
دەپۋتاتتىق ەتيكاعا كەلسەك، ەڭ الدىمەن اشىقتىق بولۋى قاجەت – اتقارىپ جاتقان جۇمىسى، تابىس كوزدەرى تۋرالى اشىق ايتۋى، مۇددەلەر قايشىلىعىنان اۋلاق بولۋى ءتيىس”، – دەيدى ابەنوۆا.
ەڭ ماڭىزدىسى – دەپۋتات جەكە باسىنىڭ نەمەسە پارتياسىنىڭ ەمەس، ءوز سايلاۋشىلارىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋى كەرەك.
“زاڭدى بۇزباي، حالىققا ۇلگى بولا ءبىلۋى ءتيىس. جانە ەشقانداي پوپۋليزم بولماۋى كەرەك – جاي عانا رەيتينگ نەمەسە حايپ ءۇشىن سويلەۋ كەرەك ەمەس”، – دەپ ءتۇسىندىردى جۋرناليست.
