ەلىمىزدە ءاربىر ءۇشىنشى جۇمىس ىستەيتىن قازاقستاندىق بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتىلعان، وسىلايشا ولار ءوزىن الەۋمەتتىك كەپىلدىكتەردەن، زەينەتاقى جارناسىنان قاعا وتىرىپ، ەڭبەك قۇقىقتارىنىڭ جەتكىلىكتى قورعالماۋى سىندى تاۋەكەلدەرگە دە باس تىگەدى. Adam Research-تىڭ "ق ر ەڭبەك جانە جۇمىسپەن قامتۋ نارىعىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى" اتتى زەرتتەۋىندە وسىلاي ايتىلادى، دەپ جازادى Dalanews.kz.
الەۋمەتتىك ساۋالناما ناتيجەلەرى بويىنشا، ەڭبەك ەتەتىن رەسپوندەنتتەردىڭ 36،4% - ى قوسىمشا بەيرەسمي جۇمىسى بارىن اتاپ وتكەن. بۇل كورسەتكىش ەرلەر اراسىندا جوعارى (37،6%) ، ال ايەلدەر اراسىندا (34،9%) ءسال تومەن، دەپ جازادى energyprom.kz.
ۇسىنىلعان ينديكاتوردى زەرتتەۋ اۆتورلارى بەيرەسمي ەكونوميكا يندەكسى دەپ اتايدى. زەرتتەۋدە بەيرەسمي ەكونوميكادا جۇمىس ىستەيتىندەردىڭ ءۇش ءتۇرى قاراستىرىلادى: ەڭبەك شارتىنسىز جۇمىس ىستەيتىندەر، ياعني تىركەۋسىز ەڭبەككە جالداۋ (كولەڭكەلى)؛ ءوز كىرىستەرىن مەملەكەتتەن جاسىراتىن كاسىپكەرلەر؛ قوسىمشا جۇمىس ىستەيتىندەر.
بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتۋ يندەكسىنىڭ ەڭ ماڭىزدى بولىگىن كونۆەرتتە جالاقى الاتىن جۇمىسشىلار قۇرايدى، ولاردىڭ ۇلەسى - 16،6%.
كولەڭكەلى كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىنىن ايتقان رەسپوندەنتتەردىڭ ۇلەس سالماعى از عانا بولدى: 13،6%. ءبىراق تۇراقتى جۇمىسى جوق، ەشقانداي قۇجاتتاردى راسىمدەۋسىز تولىق ەمەس جۇمىس كۇنىمەن ەڭبەك قامتىلعانداردىڭ ۇلەسى الدەقايدا از: 6،2%. مۇنداي بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتىلعانداردىڭ كوپشىلىگى جاستار مەن زەينەتكەرلىك جاستاعى ادامدار.
زەرتتەۋ ناتيجەلەرى بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتۋ دەڭگەيى جوعارى ايماقتاردى انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەردى. جوعارى كورسەتكىش تۇركىستان جانە الماتى وبلىستارىندا، سونداي-اق شىمكەنتكە كوبىرەك تىركەلدى. ونداعى كولەڭكەلى ەكونوميكا شەڭبەرىندە جۇمىس ىستەيتىندەردىڭ ۇلەسى ءوڭىر حالقىنىڭ 30%-نان اسادى. بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتۋدىڭ ەڭ تومەن كورسەتكىشتەرى شىعىس قازاقستان (14،8%)، ۇلىتاۋ (19%) جانە اقتوبە (20،4%) وبلىستارىندا بايقالادى.
ەكونوميكالىق دامىعان وڭىرلەر — استانا، الماتى، اتىراۋ جانە پاۆلودار وبلىستارى — حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جالپى دەڭگەيى جوعارى، ال بەيرەسمي ەكونوميكا دەڭگەيى ورتاشادان ءبىرشاما جوعارى. مۇندا قوسىمشا بەيرەسمي جۇمىس ىستەيتىندەردىڭ ۇلەسى باسىم.
بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتىلعان رەسپوندەنتتەردىڭ پورترەتى: قالادا دا، اۋىلدا دا تۇرا الادى، ورتا كاسىپتىك نەمەسە تەك مەكتەپ دەڭگەيىندەگى ءبىلىمءى بار، وقىعان ماماندىعى بويىنشا جۇمىس ىستەمەيدى. بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتىلعانداردىڭ جەكە تابىسى از: 100 مىڭ تەڭگەگە دەيىن. كولەڭكەلى كاسىپكەرلەر، كەرىسىنشە، ورتاشادان جوعارى تابىسقا يە: وسى ساناتتاعى ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 20،5% - ى بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتىلعاندار 600 مىڭ تەڭگە جانە ودان دا كوپ تابىسقا يە ەكەنىن ايتتى.
ءبىراق كونۆەرتتە جالاقى الاتىندار اقشاسى ءارقاشان قاجەتتىلىگىنە جەتە بەرمەيتىنىن ايتقان. مۇنداي "سۇر" تابىسىن ۇنەمدەۋشىلەر سانى ايتارلىقتاي از: تەك 9،4%. كولەڭكەلى كاسىپكەرلەر ساناتىندا جاعداي جاقساعىراق: مۇنداي رەسپوندەنتتەردىڭ 19،7%-ى وزدەرىن ەشنارسەدەن باس تارتپاي ءومىر سۇرە الاتىندارىن ايتقان، تاعى 13،9%-ى نەگىزگى شىعىنداردان بولەك ۇنەم جاساۋعا مۇمكىندىك بارىن جەتكىزگەن. كەزدەيسوق جۇمىس ىستەيتىن ادامداردىڭ ەڭ قورعالماعان ساناتىنىڭ ىشىندە مۇنداي قارجىلىق سەنىمدى ازاماتتار وتە از: تەك 5%.
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ" تالداۋ " اقپاراتتىق-تالداۋ جۇيەسىنىڭ رەسمي دەرەكتەرىنە سايكەس، 2023 جىلى قازاقستاندا بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتىلعان 1،2 ملن قازاقستاندىق بولعان. ولاردىڭ كوپشىلىگى — 682،5 مىڭ ادام ەكونوميكانىڭ رەسمي سەكتورىندا، ياعني زاڭدى كاسىپورىنداردا، ءبىراق ەڭبەك شارتىنسىز، اۋىزشا كەلىسىم بويىنشا جۇمىس ىستەدى
