Elimizde árbir úshinshi jumys isteıtin qazaqstandyq beıresmı jumyspen qamtylǵan, osylaısha olar ózin áleýmettik kepildikterden, zeınetaqy jarnasynan qaǵa otyryp, eńbek quqyqtarynyń jetkilikti qorǵalmaýy syndy táýekelderge de bas tigedi. Adam Research-tyń "QR Eńbek jáne jumyspen qamtý naryǵynyń erekshelikteri" atty zertteýinde osylaı aıtylady, dep jazady Dalanews.kz.
Áleýmettik saýalnama nátıjeleri boıynsha, eńbek etetin respondentterdiń 36,4% - y qosymsha beıresmı jumysy baryn atap ótken. Bul kórsetkish erler arasynda joǵary (37,6%) , al áıelder arasynda (34,9%) sál tómen, dep jazady energyprom.kz.
Usynylǵan ındıkatordy zertteý avtorlary beıresmı ekonomıka ındeksi dep ataıdy. Zertteýde beıresmı ekonomıkada jumys isteıtinderdiń úsh túri qarastyrylady: eńbek shartynsyz jumys isteıtinder, ıaǵnı tirkeýsiz eńbekke jaldaý (kóleńkeli); óz kiristerin memleketten jasyratyn kásipkerler; qosymsha jumys isteıtinder.
Beıresmı jumyspen qamtý ındeksiniń eń mańyzdy bóligin konvertte jalaqy alatyn jumysshylar quraıdy, olardyń úlesi - 16,6%.
Kóleńkeli kásipkerlikpen aınalysatynyn aıtqan respondentterdiń úles salmaǵy az ǵana boldy: 13,6%. Biraq turaqty jumysy joq, eshqandaı qujattardy rásimdeýsiz tolyq emes jumys kúnimen eńbek qamtylǵandardyń úlesi áldeqaıda az: 6,2%. Mundaı beıresmı jumyspen qamtylǵandardyń kópshiligi jastar men zeınetkerlik jastaǵy adamdar.
Zertteý nátıjeleri beıresmı jumyspen qamtý deńgeıi joǵary aımaqtardy anyqtaýǵa múmkindik berdi. Joǵary kórsetkish Túrkistan jáne Almaty oblystarynda, sondaı-aq Shymkentke kóbirek tirkeldi. Ondaǵy kóleńkeli ekonomıka sheńberinde jumys isteıtinderdiń úlesi óńir halqynyń 30%-nan asady. Beıresmı jumyspen qamtýdyń eń tómen kórsetkishteri Shyǵys Qazaqstan (14,8%), Ulytaý (19%) jáne Aqtóbe (20,4%) oblystarynda baıqalady.
Ekonomıkalyq damyǵan óńirler — Astana, Almaty, Atyraý jáne Pavlodar oblystary — halyqty jumyspen qamtýdyń jalpy deńgeıi joǵary, al beıresmı ekonomıka deńgeıi ortashadan birshama joǵary. Munda qosymsha beıresmı jumys isteıtinderdiń úlesi basym.
Beıresmı jumyspen qamtylǵan respondentterdiń portreti: qalada da, aýylda da tura alady, orta kásiptik nemese tek mektep deńgeıindegi bilimi bar, oqyǵan mamandyǵy boıynsha jumys istemeıdi. Beıresmı jumyspen qamtylǵandardyń jeke tabysy az: 100 myń teńgege deıin. Kóleńkeli kásipkerler, kerisinshe, ortashadan joǵary tabysqa ıe: osy sanattaǵy saýalnamaǵa qatysqandardyń 20,5% - y beıresmı jumyspen qamtylǵandar 600 myń teńge jáne odan da kóp tabysqa ıe ekenin aıtty.
Biraq konvertte jalaqy alatyndar aqshasy árqashan qajettiligine jete bermeıtinin aıtqan. Mundaı "sur" tabysyn únemdeýshiler sany aıtarlyqtaı az: tek 9,4%. Kóleńkeli kásipkerler sanatynda jaǵdaı jaqsaǵyraq: mundaı respondentterdiń 19,7%-y ózderin eshnárseden bas tartpaı ómir súre alatyndaryn aıtqan, taǵy 13,9%-y negizgi shyǵyndardan bólek únem jasaýǵa múmkindik baryn jetkizgen. Kezdeısoq jumys isteıtin adamdardyń eń qorǵalmaǵan sanatynyń ishinde mundaı qarjylyq senimdi azamattar óte az: tek 5%.
Ulttyq statısıka búrosynyń" Taldaý " Aqparattyq-taldaý júıesiniń resmı derekterine sáıkes, 2023 jyly Qazaqstanda beıresmı jumyspen qamtylǵan 1,2 mln qazaqstandyq bolǵan. Olardyń kópshiligi — 682,5 myń adam ekonomıkanyń resmı sektorynda, ıaǵnı zańdy kásiporyndarda, biraq eńbek shartynsyz, aýyzsha kelisim boıynsha jumys istedi
