بۇگىندە ەلىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن قولداۋعا باعىتتالعان بىرنەشە باعدارلامالار جۇزەگە استى. ءاربىر باعدارلامانىڭ وزىندىك ورىنى بار. ءبارى دە اۋىل حالقىنىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا باعىتتالعانىن بىلەمىز. سونداي ماڭىزدى جوبالاردىڭ ءبىرى ءھام بىرەگەيى «كەڭ دالا» باعدارلاماسى. اتالىمىش باعدارلاما ەلىمىزدەگى اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرىنە ەلەۋلى ىقپال ەتكەنى ءسوزسىز.

2020 جىلى قولعا الىنعان باعدارلاما اۋىل شارۋاشىلىعىن قولداۋ مەن دامىتۋعا باعىتتالىپ، تالاي جەر ەمگەن شارۋانىڭ جۇمىسىن جانداندىردى دەپ نىق سەنىممەن ايتۋعا بولادى. جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى – اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن قارجىلاي قولداپ، ينفراقۇرىلىمىن جاڭارتۋدى كوزدەگەن-دى.

وسىعان دەيىن اقپارات قۇرالدارى ەلىمىزدە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارىنىڭ ابدەن ەسكىرگەنى جايىندا كوپ ايتىلدى. ەسكى تەحنيكا ەلىمىزدىڭ اگرارلىق سەكتوردا ونىمدىلىكتىڭ ارتتىرۋعا قولبايلاۋ بولىپ كەلگەنى دە جاسىرىن ەمەس. كەڭەس زامانىندا شىققان ەسكى تراكتورلار مەن كومبايىنداردى جاماپ-جاسقاۋدان شارۋالاپ ابدەن شارشادى دەسەك بولادى.

ءقازىر زامان تالابىنا ساي اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارىنىڭ باعاسى وتە قىمبات. ونى الۋعا كەز كەلگەن شارۋانىڭ قولى جەتە بەرمەيتىنى انىق. وسى رەتتە «كەڭ دالا» باعدارلاماسى ارقىلى فەرمەرلەرگە جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەر بەرىلىپ، شاعىن جانە ورتا اۋىل شارۋالاردىڭ جاڭا تەحنيكا، ءتۇرلى تەحنولوگيالارعا ارنالعان جابدىقتاردى ساتىپ الۋ جول اشىلدى. جاڭا جوبانىڭ ارقاسىندا شارۋا قوجالىقتارى جاڭا تەحنيكاعا قول جەتكىزىپ، ءوندىرىس كولەمىن ۇلعايتتى.  

بۇگىندە ەلىمىزدىڭ اگرو سەكتورىنا اسا قاجەت تەحنيكالارعا – ءدان سەپكىشتەر، كومبايندار، تراكتورلار، سۋارۋ جانە تىڭايتقىش شاشاتىن جابدىقتار ەكەنىن سالا ماماندارى سان مارتە ايتقان ەدى. شارۋالار ءوزىنىڭ ەگىستىك جەرلەرىنىڭ اۋماعىن كەڭەيتىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ ءۇشىن ءبىرىنشى كەزەكتە تەحنيكالارىن جاڭارتۋى كەرەك ەدى. «كەڭ دالا» باعدارلاماسى بۇل ماسەلەردى تولىقتاي بولماسا دا ءبىراز شەشۋگە ىقپال ەتكەنىن ايتۋعا ءتيىسپىز.

بۇگىندە ەلىمىزدە ەگىن جيناۋ ناۋقانى كەزىندە ءداندى-داقىلدارى شاشپاي-توكپەي جيناپ الۋ ءۇشىن ساپالى كومبايندار قاجەت. سول سەبەپتى شارۋالار اراسىندا استىق پەن ءداندى داقىلداردى جيناۋعا ارنالعان كومبايندارعا سۇرانىس وتە جوعارى. سوڭعى جىلدارى ۇكىمەت اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا قوماقتى قاراجات ءبولىپ، جەر ەمگەن شارۋالاردىڭ تەحنيكالاردى الۋىنا قولداۋ كورسەتتى.

ەگەر مامانداردىڭ وي-پايىمىنا قۇلاق اساتىن بولساق، ەلىمىزدەگى شارۋالارعا تەك قانا كومبايىن عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى كليماتتىق جاعدايلارىنا بەيىم، قۋاتتى ءارى كوپ فۋنكسيالى تراكتورلار دا قاجەت. تراكتورلار جەر جىرتۋ، ءدان سەبۋ، ءتىپتى تاسىمالداۋ جۇمىستارى ءۇشىن تاپتىرمايتىن تەحنيكا.

بۇدان باسقا توپىراق قۇنارلىلىعىن ساقتاپ، وسىمدىكتەردىڭ جاقسى وسۋىنە قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن تىڭايتقىش شاشاتىن ارنايى جابدىقتار دا شارۋالارعا اسا قاجەت. سول سياقتى زاماناۋي، جوعارى دالدىكتى ءدان سەپكىشتەر ەگىس جۇمىستارىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ ءورىسىن كەڭەيتەتىنىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.

قازىرگى دامىعان اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى جۇمىستاردى اتقاراتىن ءتۇرلى تەحنيكالار بار. ادەتتە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى دەگەندە ءبىرىنشى كەزەكتە كوز الدىمىزعا كومباين مەن تراكتور ەلەستەيتىنى بەلگىلى. شىندىعىندا اگروونەركاسىپ سالاسىنىڭ تابىستىلىعىن ارتتىراتىن تەحنيكالار وتە كوپ. سولاردىڭ ءبىرى سۋ رەسۋرستارى تاپشى وڭىرلەردە سۋدى ۇنەمدەيتىن تەحنيكالار.

بۇگىندە زاماناۋي سۋارۋ جۇيەلەرى سۋدى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرسە، جاڭبىرلاتۋ مەن تامشىلاتىپ سۋاراتىن جابدىقتار ءداندى داقىلداردىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك تۋعىزىپ وتىرعانىن ءبارىمىز بىلەمىز. «كەڭ دالا» باعدارلاماسى اياسىندا ەلىمىزدەگى ءبىراز شارۋالار وزدەرىنىڭ شارۋاشىلىقتارىندا سۋدى ۇنەمدەيتىن تەحنولوگيالاردى ەنگىزىپ، ءقازىر ونىڭ راحاتىن كورىپ وتىر.  

ۇكىمەتى فەرمەرلەردى وسى تەحنيكالارمەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا سۋبسيديالار جانە ليزينگتىك باعدارلامالار ارقىلى قولداۋ كورسەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى سەكتورىنداعى تەحنيكالىق بازانى جاڭارتۋعا باعىتتالعان بىرنەشە باعدارلامانى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى.

وسى باعدارلامانىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدەگى اۋىل شارۋاشىلىعى ينفراقۇرىلىمى ءبىرشاما جاقسارا تۇسكەنى انىق. ايتالىق، اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنە جولدار سالۋ، سۋارمالى جەرلەردى دامىتۋ جانە قويما ورىندارىن كەڭەيتۋ ارقىلى ونىمدەردى تاسىمالداۋ مەن ساقتاۋ پروسەسى ءبىرشاما دامىدى. بۇل باعىتتا اتقارىلعان جۇمىستار اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرىنىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتىپ، ۋاقىت پەن شىعىندى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەردى.

«كەڭ دالا» باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا جاڭا جۇمىس ورىندارى پايدا بولىپ، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىسى جاقسارۋىنا ايتارلىقتاي سەپتىگىن تيگىزگەنى انىق.

«كەڭ دالا» باعدارلاماسىنا ەلىمىز بويىنشا مىڭنان استام شارۋا قوجالىقتارى قارجىلاندىرىلدى. ال بيىلدان باستاپ باعدارلامانىڭ ەكىنشى كەزەڭى ىسكە قوسىلىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن 1،6 مىڭنان استام فەرمەرگە جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەر ۇسىنىلعان. بۇل جالپى فەرمەرلەردىڭ شامامەن 5%-ىن قۇرايدى.

اتالمىش باعدارلاما فەرمەرلەرگە جىلدىق پايىزدىڭ مولشەرلەمەسى 5% بولاتىن جەڭىلدەتىلگەن نەسيە الۋ مۇمكىندىگىن ۇسىندى. سونىمەن قاتار، كەپىلدىكپەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن فەرمەرلەرگە «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى قولداۋ قورى تاراپىنان قارىزدىڭ 85%-ىنا كەپىلدىك بەرىلىپ، قوسىمشا قولداۋ شاراسى رەتىندە شارۋالاردىڭ موينىنداعى جۇكتەمەسىن ءبىرشاما ازايتتى.

و باستا «كەڭ دالا» باعدارلاماسى ارقىلى جىل سايىن 70-140 ميلليارد تەڭگە قاراجات كوكتەمگى ەگىس جانە كۇزگى جيىن-تەرىم جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە ءبولىنىپ كەلگەن بولاتىن. ماسەلەن، 2023 جىلى باعدارلاماعا جالپى سوماسى 140 ميلليارد تەڭگە بولىنسە، ال 2024 جىلى بۇل كورسەتكىش 150،4 ميلليارد تەڭگەگە جەتتى. اتالعان قارجىلار اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرىنە جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرۋ مەن قاجەتتى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ماقساتىندا پايدالانىلاندى. تاعى دا ايتا تۇسسەك، 2023 جىلى وسى باعدارلامانىڭ اياسىندا شارۋالار 1،6 مىڭنان استام اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ العان. تەحنيكالاردىڭ كوپشىلىگىن تراكتورلار مەن كومبايندار جانە ەگىس جۇمىستارىنا قاجەتتى جابدىقتار قۇرادى. ال اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارىن ساتىپ الۋعا باعىتتالعان قارجىنىڭ كولەمى شامامەن 67،4 ملرد تەڭگەگە جەتتى. وسىلايشا «كەڭ دالا» باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا شارۋالاردىڭ وندىرىستىك الەۋەتى ارتتىپ، جۇمىسى ايتارلىقتاي جەڭىلدەگەن.