جۇيەلىك اۆتوريتاريزم، نەمەسە قازاقستاندىق وپپوزيسيا نەلىكتەن باسەكەگە قابىلەتسىز

Dalanews 11 ءشىل. 2024 12:40 7011

قازاقستاندا سوڭعى بەس جىلدا مەملەكەت ساياساتىمەن كەلىسپەيتىندەردىڭ بارلىعىنىڭ وپپوزيسيالىق قىزمەتى بەلسەندى دامىپ كەلەدى، ويتكەنى بۇرىن ەركىن ويلاۋعا جاسىرىن تىيىم سالىنعان بولاتىن. كوپشىلىك الدىنا شىعىپ، رەسمي كۋرسپەن كەلىسپەۋشىلىك بىلدىرۋگە جاسالعان كەز-كەلگەن ارەكەت اكىمشىلىك رەسۋرستاردى قولدانا وتىرىپ، مەملەكەتتىك اپپارات تاراپىنان قاتتى قارسىلىققا تاپ بولدى. 

بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاندا ءبىرىڭعاي سۋبەكت رەتىندە وپپوزيسيا جوق، ال وپپوزيسيالىق ءورىس جەتكىلىكتى تۇردە بولشەكتەلگەن. سوندىقتان قوعام قايراتكەرلەرى، ازاماتتىق بەلسەندىلەر، ساياسي پارتيالاردىڭ وكىلدەرى بالاما كوزقاراسپەن بىرلەسكەن ءىس-قيمىلدىڭ ستراتەگياسى مەن تاكتيكاسىن ازىرلەۋ ءۇشىن جاقىنداسۋعا قادامدار جاسايتىنى قيسىندى. ازىرگە، ءساتسىز دەۋگە بولادى. مۇنىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى بار.

 وبەكتيۆتى سەبەپتەردىڭ قاتارىنا جۇمىستا ءبىرىڭعاي تاسىلدەردى دامىتۋدان گورى، بيلىكتىڭ بەدەلىن ءتۇسىرۋ ءۇشىن قوعام الدىندا ۇپاي جيناۋدىڭ جاسىرىن موتيۆتەرىن جاتقىزۋعا بولادى. ولاردىڭ كوزقاراستارىنىڭ ايىرماشىلىعى جانە ءارقايسىسىنىڭ وزىندىك ساياسي جانە ماتەريالدىق امبيسيالارىنىڭ بولۋى ءتىپتى نەگىزگى ماسەلەلەر بويىنشا ورتاق كوزقاراستى قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتپەيدى.

ناتيجەسىندە قازاقستاندىق وپپوزيسيانى ەڭ الدىمەن گەنەتيكالىق، نەمەسە، مۇمكىن بولسا، قان ءاۆتوريتاريزمى سيپاتتايدى. ۇزاق ۋاقىت بويى بۇرىنعى بيلىكتىڭ اۆتوريتاريزمىمەن كۇرەسىپ، وپپوزيسيا ونىڭ ەرەكشەلىكتەرىن قابىلداپ، ونىڭ ايناسىنا اينالدى.

مىسالى، قازاقستاندىق وپپوزيسيونەرلەر ءۇشىن دەموكراتيا-سايلاۋدا جەڭىسكە جەتۋ جانە بيلىككە قول جەتكىزۋ مۇمكىندىگى. ول باسقا ناتيجەلەردى مويىندامايدى جانە ونى اۆتوكراتيا دەپ سانايدى. سونداي-اق، ايماقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ەرەكشەلىكتەرىن تۇسىنبەۋ وپپوزيسيونەرلەر دەپ اتالاتىنداردا رەسمي كۋرسقا بالاما رەتىندە ۇسىنۋعا بولاتىن جۇمىستىڭ تۇتاس ستراتەگيالىق كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ مۇمكىن ەمەستىگىن كورسەتەتىنىن اتاپ وتۋگە بولادى.

وپپوزيسيا دەپ اتالاتىندار كوبىنەسە مەگاپوليستەردە، ولاردىڭ بۇكىل ەل اۋماعىندا كەڭ جەلىسى جوق، سوندىقتان اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قالاي ءومىر سۇرەتىنىن جانە تىنىس الاتىنىن بىلمەيدى. قاراپايىم سوزبەن ايتقاندا، كونيۋكتۋراشىلار جۇمىستىڭ نەگىزگى ءتاسىلىن ۇسىنا المايدى.

ونىڭ ورنىنا ولار جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ تاپسىرىستارىن شەتەلدىك قورلار مەن شەتەلدىك قۇرىلىمدار، سونداي-اق بەيبەرەكەتسىزدىك پەن تۇراقسىزدىقتان پايدا كورەتىن قازاقستان ىشىندەگى جەكە تۇلعالار تۇرىندە پىسىقتاۋ ارقىلى جالعان، ويدان قۇراستىرىلعان اقپاراتتى تاراتۋعا تىرىسادى. ءبىزدىڭ وپپوزيسيانىڭ پرينسيپتەرى جوق ەكەنىن، ولار ءۇشىن اقشانىڭ ءيىسى جوق ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. ولار شەتەلدىك قورلار مەن قۇرىلىمدار ءۇشىن دە، سونداي-اق جاقسى لاۋازىمعا نەمەسە تەندەرگە يە بولعىسى كەلەتىن جەرگىلىكتى وليگارح سىبايلاستارى ءۇشىن دە جۇمىس ىستەۋگە دايىن. سوندىقتان وپپوزيسيا ماتەريالداردى بۇرمالاۋدان جانە ۇلكەن فاميليالاردى توقۋدان باس تارتپايدى.

ولاردى قازاقستاننىڭ دامۋى، جاڭا كۇن ءتارتىبىن قالىپتاستىرۋ بويىنشا سىندارلى يدەيالاردى ۇسىنۋعا ۇمتىلۋ جەتەلەمەيدى. ءاربىر وپپوزيسيونەر دەپ اتالاتىنداردىڭ جاقسى اقشا تابۋعا، ءوز تاپسىرىسىن ورىنداۋعا، بيلىكتىڭ ءىس – ارەكەتىن سىناۋعا جانە قوعامدىق-ساياسي ءورىستى تۇراقسىزداندىرۋعا نيەتتى سەبەپتەرى بار. كوبىنەسە مۇنداي ۇمتىلىستاردا ولار قىزىل جالاۋلاردى كەسىپ وتەدى…


ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار