Қазақстанда соңғы бес жылда мемлекет саясатымен келіспейтіндердің барлығының оппозициялық қызметі белсенді дамып келеді, өйткені бұрын еркін ойлауға жасырын тыйым салынған болатын. Көпшілік алдына шығып, ресми курспен келіспеушілік білдіруге жасалған кез-келген әрекет әкімшілік ресурстарды қолдана отырып, мемлекеттік аппарат тарапынан қатты қарсылыққа тап болды.
Бүгінгі таңда Қазақстанда бірыңғай субъект ретінде оппозиция жоқ, ал оппозициялық өріс жеткілікті түрде бөлшектелген. Сондықтан қоғам қайраткерлері, азаматтық белсенділер, саяси партиялардың өкілдері балама көзқараспен бірлескен іс-қимылдың стратегиясы мен тактикасын әзірлеу үшін жақындасуға қадамдар жасайтыны қисынды. Әзірге, сәтсіз деуге болады. Мұның бірнеше себептері бар.
Объективті себептердің қатарына жұмыста бірыңғай тәсілдерді дамытудан гөрі, биліктің беделін түсіру үшін қоғам алдында ұпай жинаудың жасырын мотивтерін жатқызуға болады. Олардың көзқарастарының айырмашылығы және әрқайсысының өзіндік саяси және материалдық амбицияларының болуы тіпті негізгі мәселелер бойынша ортақ көзқарасты қалыптастыруға ықпал етпейді.
Нәтижесінде қазақстандық оппозицияны ең алдымен генетикалық, немесе, мүмкін болса, қан авторитаризмі сипаттайды. Ұзақ уақыт бойы бұрынғы биліктің авторитаризмімен күресіп, оппозиция оның ерекшеліктерін қабылдап, оның айнасына айналды.
Мысалы, қазақстандық оппозиционерлер үшін демократия-сайлауда жеңіске жету және билікке қол жеткізу мүмкіндігі. Ол басқа нәтижелерді мойындамайды және оны автократия деп санайды. Сондай-ақ, аймақтардың өмір сүру ерекшеліктерін түсінбеу оппозиционерлер деп аталатындарда ресми курсқа балама ретінде ұсынуға болатын жұмыстың тұтас стратегиялық көзқарасын қалыптастыру мүмкін еместігін көрсететінін атап өтуге болады.
Оппозиция деп аталатындар көбінесе мегаполистерде, олардың бүкіл ел аумағында кең желісі жоқ, сондықтан ауыл тұрғындарының қалай өмір сүретінін және тыныс алатынын білмейді. Қарапайым сөзбен айтқанда, конъюктурашылар жұмыстың негізгі тәсілін ұсына алмайды.
Оның орнына олар жұмыс берушілердің тапсырыстарын шетелдік қорлар мен шетелдік құрылымдар, сондай-ақ бейберекетсіздік пен тұрақсыздықтан пайда көретін Қазақстан ішіндегі жеке тұлғалар түрінде пысықтау арқылы жалған, ойдан құрастырылған ақпаратты таратуға тырысады. Біздің оппозицияның принциптері жоқ екенін, олар үшін ақшаның иісі жоқ екенін атап өткен жөн. Олар шетелдік қорлар мен құрылымдар үшін де, сондай-ақ жақсы лауазымға немесе тендерге ие болғысы келетін жергілікті олигарх сыбайластары үшін де жұмыс істеуге дайын. Сондықтан оппозиция материалдарды бұрмалаудан және үлкен фамилияларды тоқудан бас тартпайды.
Оларды Қазақстанның дамуы, жаңа күн тәртібін қалыптастыру бойынша сындарлы идеяларды ұсынуға ұмтылу жетелемейді. Әрбір оппозиционер деп аталатындардың жақсы ақша табуға, өз тапсырысын орындауға, биліктің іс – әрекетін сынауға және қоғамдық-саяси өрісті тұрақсыздандыруға ниетті себептері бар. Көбінесе мұндай ұмтылыстарда олар қызыл жалауларды кесіп өтеді…
