بارلىعى اۋىسىمداردىڭ قالىپتاسۋى مەن بەرىلۋىنەن باستالادى. ولار جابدىقتارىن، قۇرال-سايماندارىن جانە ينۆەنتاردى تەكسەرەدى. جۇمىستى باستاماس بۇرىن بارلىق اقاۋلاردى انىقتاپ الۋ كەرەك.
سودان كەيىن ساباقتار باستالادى. ءيا، ءار اۋىسىم سايىن – ءۇش كۇن سايىن ءورت سوندىرۋشىلەر وقيدى، بىلىمدەرىن شىڭدايدى. ولار كونسپەكت جازىپ، پراكتيكالىق داعدىلارىن جاتتىقتىرادى. ساباقتار مەكتەپتەگىدەي ءبىر جىل بۇرىن جوسپارلانعان ءارى ۋاقىتتىڭ، زاماننىڭ تالابىنا ساي جاڭارىپ، جاڭعىرىپ وتىرادى. وسى ۋاقىتتا ءورت تۋرالى قوڭىراۋ تۇسسە، بارلىعى ساقاداي ساي قالپىندا توتەنشە جاعداي ورىن العان مەكەن-جايعا اسىعادى.
ولار ءتىلسىز جاۋدىڭ اپتىعىن باسىپ، ورالا سالىسىمەن، قايتادان جاتتىعۋلارىن جالعاستىرا بەرەدى. جۇمىس تارتىبىندە سپورتتىق جاتتىعۋلار مىندەتتى بولىپ تابىلادى. ءورت ءسوندىرۋ بەكەتىندەگى دەمالىس بولمەسى - ۋاقىتشا دامىلدايتىن ورىن. وندا ديۆان مەن تەلەديدار تۇرعانىمەن، ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ بوس ۋاقىتى ءىس جۇزىندە جوق دەسە دە بولعانداي.
«ءبىزدىڭ ءورت ءسوندىرۋ بولىمىندە 62 ادام جۇمىس ىستەيدى. ءبىر اۋىسىمدا 12-13 ادام بار. اۋىسىمنان ءوتىپ جاتقاندار كەزەكشى كۇننىڭ قورىتىندىسىن شىعارادى، ال كەزەكشىلىككە قابىلدانعاندارعا وسى ۋاقىتتا قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى تەكسەرىلىپ، نۇسقاما بەرىلەدى. وسىدان كەيىن توپتاسۋ شارالارى جۇرگىزىلەدى»، - دەدى №2 ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ايتۋعان بەكەنوۆ.
قانشا ماشاقاتى مول شاقىرۋدان ورالسا دا بولىمشەگە امان-ەسەن كەلگەن ءورت ءسوندىرۋشى قۇرال-جابدىقتارىن رەتكە كەلتىرمەيىنشە، تىنىم تاپپايدى. جەڭدەرىن اۋىستىرىپ، ىلعال تارتقاندارىن كەپتىرگىشكە جىبەرەدى. سەبەبى، كەلەسى سىناققا ءبارى دايىن بولۋى ءتيىس. سوندا عانا ءورت ءسوندىرۋشى ءبىرشاما تىنىم الىپ، دەمالۋى مۇمكىن. مۇنداي كەزدە ۇيقى تۋرالى ايتۋ، ءتىپتى ارتىق. ۇزىلىسكە ءبىر مينۋت تا ۋاقىت تاپتىرماۋى مۇمكىن.
«اسىرەسە، ءورت ءقاۋىپتى كەزەڭدە – اۋا رايىنىڭ ىستىعىندا قۇرعاق ءشوپ جانۋى ءجيى كەزدەسەدى، ال جىلىتۋ ماۋسىمىنىڭ باستالۋىندا ءبىزدىڭ ءورت ءسوندىرۋ بولىمىنە كۇنىنە 15-كە دەيىن شاقىرتۋ تۇسەدى. ءبىزدىڭ اۋدانان كۇنىنە ورتا ەسەپپەن 2-5 قوڭىراۋ قابىلدايمىز. بۇكىل قالا 5 بولىككە بولىنگەن، ءارقايسىسىندا ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمى بار»، - دەپ ءتۇسىندىردى ا.بەكەنوۆ.
بۇل №2 ءورت ءسوندىرۋ بەكەتى 19، 20 شاعىن اۋداندارعا، زارەچنىي كەنتىنە جانە باسقا دا كوشەلەر مەن ساياجايلارعا بەكىتىلگەن. قابىرعادا ۇلكەن كارتا ءىلۋلى تۇر، وندا گيدرانتتار ايماقتارى مەن ورنالاسقان جەرى كورسەتىلگەن. ا.بەكەنوۆ قالادا جۇمىس ىستەيتىن گيدرانتتار جەتكىلىكتى دەيدى.
سونىمەن قاتار، كۇشەيتكىش سورعى ستانسيالارى بار. گيدرانتتان سۋ ءورت ءسوندىرۋ ماشيناسىن 15 مينۋتتا، ال ستانسيانى بەس مينۋتتا تولتىرادى. قۇرىلعىدا 70 ليتر سۋ بار، بۇل اقپاراتتى ماشينانىڭ وزىنەن دە كورۋگە بولادى. ارنايى تەحنيكاداعى قاراپايىم ادامعا تۇسىنىكسىز سيفرلار مەن جازۋلار ءورت سوندىرۋشىلەرگە ول تۋرالى تولىق اقپارات بەرەدى.
ءبىز ءورت سوندىرۋشىلەر سۋسىز كەلدى دەگەن شاعىمداردى ءجيى ەستىپ جاتامىز. ا.بەكەنوۆ بۇل جاعداي قۇتقارۋشىلار كەزەكتى ءورتتى سوندىرگەننەن كەيىن دەرەۋ شاقىرتۋعا كەلگەندە عانا بولۋى مۇمكىن ەكەنىن جەتكىزدى. مۇنداي كەزدە، ادام ءومىرىن قۇتقارۋ ءبىرىنشى ورىنعا شىعۋى كەرەك. ولار جانىپ جاتقان بولمەدەن ادامداردى ىزدەپ جاتقاندا، جۇرگىزۋشى كولىككە سۋ تولتىرىپ كەلىپ ۇلگەرەدى. بارلىق باسقا جاعدايلاردا ءورت سوندىرۋشىلەر تولىق رەزەرۆۋارمەن كەلەدى. تاپ ءقازىردىڭ وزىندە ولاردا سۋعا تولى كولىك گاراجدا ساقاداي ساي ءازىر تۇر.
ءورت سوندىرۋشىلەر ونىڭ ىشىندەگى سۋدىڭ سالدارىنان كولىكتى توت باساتىنىن ايتادى، سوندىقتان ول سۋدى ۇنەمى اۋىستىرىپ تۇرۋ قاجەت دەگەن اقپارات اڭىزدان باسقا، ەشتەڭە ەمەس. ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمى بارلىق قوڭىراۋلاردى 101 قىزمەتىنەن قابىلدايدى. ولار العاشقى اقپاراتتى، العاشقى ەموسيونالدى حابارلامالاردى پەتروپاۆل تۇرعىندارىنان الادى.
– ءبارىمىز جۇمىستىڭ باسىندا دايىن تۇرامىز. كەيدە كەلىپ جاتقان اقپارات مۇلدەم باسقاشا بولىپ شىعادى. ويتكەنى، كوبىنەسە ادامدار پسيحولوگيالىق تۇرعىدان قورقىپ قالىپ، مۇلدە باسقا دەرەك ۇسىنىپ جاتادى. ال بىزگە جۇيەلى دەرەك ۇسىنۋ، پسيحولوگيالىق تۇراقتىلىق، قاي كەزدە دە بايسالدى جاۋاپ بەرۋ اسا ماڭىزدى. بىزگە تەك ورتتەر تۋرالى حابارلامالار كەلىپ تۇسەدى. ماسەلەن، ۇيدە جالعىز قالعان بالالار ەسىكتى اشا الماي قالادى. ەگەر بالا مەكەنجايدى بىلمەسە، تىم بولماسا شامامەن ءۇيدى سۇرايمىز نەمەسە تەلەفون ءنومىرى ارقىلى ورنالاسقان جەرىن انىقتايمىز، – دەيدى ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ راديوتەلەفونشىسى رايحان نۇتپايەۆا.
ءورت سوندىرۋشىلەر قوڭىراۋلارعا مىندەتتى تۇردە جاۋاپ قاتادى. وتىرىك بولىپ شىقسا دا، ولار ۇنەمى ايتىلعان مەكەن-جايعا جول تارتادى. ولاردىڭ سوزىنە قاراعاندا، ازىلكەشتەر دە از ەمەس. جىلىنا ءبىرلى-جارىم جاعدايلار بولىپ تۇرادى. بۇگىندە ادامدار جاۋاپكەرشىلىكتەن قورقا باستادى، سەبەبى ءقازىر قوڭىراۋ شالۋشىنىڭ ورنالاسقان جەرى مەن جەكە باسىن انىقتاۋ وڭايلاپ كەتتى.
كابينەتتە ءورت دەڭگەيى مەن وقيعا ورنىنا بارۋعا ءتيىس كۇشتەر مەن قۇرالداردىڭ كولەمىن سيپاتتايتىن ارنايى بەلگى ءىلۋلى تۇر. قوڭىراۋ قابىلدانعان ساتتەن باستاپ قۇرىلعىدان شىققانعا دەيىنگى ستاندارتتى ۋاقىت ءبىر مينۋتتى قۇرايدى. وقيعا ورنىنا مۇمكىندىگىنشە تەزىرەك جەتۋ كەرەك. ءورت ءسوندىرۋ كولىگىنىڭ جۇرگىزۋشىسى ءاربىر كوشەنى، اۋلانى، گيدرانتتاردىڭ ورنالاسقان جەرىن - ۇساق-تۇيەككە دەيىن ءبىلۋى كەرەك. كەزەكشى ءورت ءسوندىرۋ قىزمەتى قوزعالىستى قاداعالايدى، بولجالدى ۋاقىتتان اسىرۋعا بولمايدى. ءورت سوندىرۋشىگە دايىندالۋ ءۇشىن 19 سەكۋند جەتكىلىكتى. جابدىق ەرەكشە نازار اۋدارۋدى قاجەت ەتەدى، قۇرعاق كەزدە ونىڭ سالماعى 7-8 كگ.
سونىمەن قاتار، قۇرىلعىلار بىردەي سالماققا يە. ەگەر فورما قىستا سۋلانىپ، مۇز باسىپ قالسا، وندا ءورت ءسوندىرۋشى كەم دەگەندە 30 كيلوگرامم جۇك كوتەرەدى. «بۇل ءورت سوندىرۋشىلەر ءۇشىن سونشالىقتى پروبلەما ەمەس. ەشكىم قۇرال-مايماندارىنىڭ اۋىرلىعىنا بايلانىستى شاعىمدانعان ەمەس. ءورت سوندىرۋشىلەر قانداي ماماندىقتى تاڭداعاندارىن جاقسى بىلەدى. ءبىز ۇنەمى تاكتيكالىق، ارنايى جانە فيزيكالىق دايىندىق ساباقتارىن وتكىزەمىز. پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر ۇيىمداستىرامىز، ءبىز جولاقتى ورتەپ جىبەرىپ، قىزمەتكەرلەرىمىزدى وتتىڭ اراسىنان وتكىزەمىز. بىزدە جىلۋ جانە ءتۇتىن كامەراسى بار. قاراڭعىدا تولىق قۇرال-جابدىقتارى بار قىزمەتكەرلەر كەدەرگىلەردەن قينالماي وتەدى»، – دەيدى ا.بەكەنوۆ.
ءوزى ءورت ءسوندىرۋشى بولۋدى بالا كەزىنەن ارمانداعانىن ايتادى. سول كەزدەن ءورت شىعا قالسا، سول ءورتتى سوندىرەتىن ەرجۇرەك جىگىتتەردىڭ ءبىرى بولعىسى كەلەتىن. ەگىز اعاسىمەن بىرگە وسىنداي قيىن دا جاۋاپتى ماماندىقتى تاڭداعان. «العاش رەت ءورت ءسوندىرۋ ءۇشىن زايسان شاعىن اۋدانىنا باردىم. ءۇي جالىنعا ورانىپ جاتىر. ال ونىڭ جانىندا جارقىراعان اشىق سىمدار بولدى. ەلەكترومونتەرلەر ەلەكتر قۋاتىن وشىرمەيىنشە، جالىندى سوندىرۋگە كىرىسە المادىق. ايتپەسە، ءبارى جاي عانا كۇلگە اينالار ەدى. ءبىرىنشى رەت قورقىنىشتى كۇيدى باسىمنان كەشىرگەن شىعارمىن. وقىعان كەزدە ءبارى تەك تەوريادا بولادى. ەندى مەن ءبارى باسقاشا ەكەنىن ءتۇسىنىپ تۇرمىن. ءسىز ءومىر بويى ءورت ءسوندىرۋشى بولىپ جۇمىس ىستەسەڭىز دە، توتەنشە وقيعانىڭ بارلىعى ەشقاشان بىردەي بولمايدى. احۋال قاي كەزدە دە ءارتۇرلى. الايدا، شەشىم بىردەن قابىلدانۋى كەرەك»، - دەدى ا.بەكەنوۆ.
ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ وزىندىك بەلگىلەرى بار، كەيبىرەۋلەرى جىلدار بويى ينتۋيسيانى دامىتادى. كەيبىر قىزمەتكەرلەر ءورت بولاتىنىن سەزەتىن سياقتى. كوبىنەسە سولاي بولادى. جاس ءورت سوندىرۋشىلەر بەلگىلەرگە سەنبەيدى، ءبىراق ولار ۇلكەندەردى تىڭدايدى. مىسالى، اۋىسىمداعى جاڭا فورما – ءورت بولادى دەگەندى بىلدىرەدى. ياعني، كيىمدى اۋىسىم الدىندا نەمەسە جۇمىس كەزىندە جۋۋعا بولمايدى. «تىنىش قىزمەت» جانە «قۇرعاق جەڭ» دەگەن تىلەكتەر شىنايى قابىلدانادى. ال ولاردىڭ وزدەرى دە قايعىلى وقيعالار ورىن الماسا دەگەن نيەتتەن تانعان ەمەس.
نۇرلان اۋباكىر
