Eرتەدە ءبىر كىسى بولىپتى. ونىڭ ءۇش ۇلى بار ەكەن. Kici ەشقاشان قول كۋسىرىپ، جاي وتىرا المايتىن ەڭبەكقۇمار جان ەكەن. ەلەڭ-الاڭنان قاس قارايعانشا ءبىر تىنىم كورمەسە دە، شارشاۋ دەگەندى بىلمەپتى.
ال بالالارى شەتىنەن كورىكتى،قايراتتى، ءبىراق جۇمىس دەسە، ازار دا بەزەر بولاتىن كەرجالقاۋ ەكەن.
اكەلەرى بىرەسە – ەگىسكە، بىرەسە – باۋعا، بىرەسە – ۇيگە جۇگىرىپتى. بالالارى بولسا، اعاشتىڭ ساياسىندا اڭگىمە-دۇكەن قۇرىپ وتىرۋدان جالىقپاپتى. اسسا، دنەسترگە بارىپ بالىق اۋلاپتى.
كەرشىلەرى:
– سەندەر نەگە جۇمىس ىستەمەيسىندەر وسى؟ اكەلەرىنە نەگە كومەكتەسپەيسىندەر؟ – دەپ سۇراسا:
– جۇمىس ىستەپ كەرەگى نە؟ قامىمىزدى جەيتىن اكەمىز بار، – دەپ جاۋاپ بەرىپتى. ءسويتىپ، جىلدار وتە بەرىپتى.
بالالار ەر جەتىپتى، اكەلەرى قارتايىپ، بويىنان ءال-قۋاتى قايتىپ، بۇرىنعىداي جۇمىس ىستەۋدەن قالىپتى. ءۇي ىرگەسىندەگى باۋى قۋراپ، ەگىستىگىن ارام شەپ باسىپ جاتاتىن بولىپتى.
مۇنى كورىپ وتىرسا دا، بالالارىنىڭ جۇمىس ىستەگىسى كەلمەپتى.
– قاراقتارىم-اۋ، شەپ باسىن سىندىرماي، قاراپ وتىرعاندارىڭ قالاي؟ ءال-قۋاتىم بارىندا سەندەردى قيناماي، ءوزىم ىستەدىم. ەندى سەندەردىڭ ىستەيتىن كەزدەرىن كەلدى.
– جۇمىس قايدا قاشار دەيسىز؟ ىستەپ ۇلگەرەمىز عوي، – دەپتى بالالارى.
بالالارىنىڭ وسىنشاما جالقاۋ بولعانى جانىنا باتىپ، شال بايعۇس توسەك تارتىپ جاتىپ قالىپتى.
وتباسى ىشەرگە تاماعى، كيەرگە كيىمى بولماي، جاداپ-جۇدەي باستاپتى.
ءبىر كۇنى شال بالالارىن جانىنا شاقىرىپ الىپ:
– ال، قاراقتارىم، مەنىن و دۇنيەگە اتتانار كەزىم كەلدى. جۇمىستى ۇناتپايسىڭدار. قولدارىڭنان ەشتەڭە كەلمەيدى. مەنسىز ءقايتىپ كۇن كورەر ەكەنسىندەر؟ – دەپتى اياۋشىلىق تانىتىپ.
بالالار جان-جاقتان اكەسىن قۇشاقتاپ جىلاي باستايدى.
– اكەتاي-اي، تىم بولماسا اقتىق اقىلىڭدى، ونەگە، وسيەتىڭدى ايتىپ كەتشى بىزگە؟ – دەپتى ۇلكەن ۇلى ەڭىرەپ.
– جارايدى. سەندەرگە ءبىر قۇپيا سىردىڭ بەتىن اشايىن، – دەپتى اكەلەرى. – ءبىز، شەشەلەرىڭ مارقۇم ەكەۋمىز، ءومىرىمىزدى ەرتەڭنەن قارا كەشكە دەيىن تىنىم تاپپاي وتكىزگەنىمىزدى سەندەر بىلەسىڭدەر. سەندەر ءۇشىن ۇزاق جىل بويى ءبىر قۇمىرا التىن جيناپ ەدىك. سول قۇمىرانى ءۇيدىڭ قاسىنا ءبىر جەرگە كومىپ ەدىم. ءدال قاي جەرگە كومگەنىمدى ۇمىتىپ قالىپپىن. سونى تاۋىپ الساندار، ەشتەڭەدەن تارىقپاي كۇن كەشەر ەدىندەر، – دەپتى شال.
ول بالالارىمەن قوشتاسىپ، جان ءتاسىلىم ەتىپتى.
بالالارى شالدى جەرلەپ كەلىپ، قايعىرىپ وتىرىپتى. ءبىر كەزدە ەڭ ۇلكەنى تۇرىپ:
– مىنە، باۋىرلار، ۇلكەن قاسىرەتكە ۇشىرادىق. ءبىر ءۇزىم نانعا زار بولىپ وتىرمىز. اكەمىزدىڭ ولەر الدىندا ايتقانى ەستەرىڭدە مە؟ كەلىڭدەر، التىن تولى قۇمىرانى ىزدەيىك، – دەپتى.
اعايىندىلار قولدارىنا كەتپەن، كۇرەك الىپ، ءدال ءۇيدىڭ ىرگەسىن اينالدىرا قازا باستاپتى.
ءبىراق قانشا قازسا دا، التىن تولى قۇمىرا تابىلا قويماپتى. سوندا ورتانشىسى تۇرىپ:
– ۋا، باۋىرلار. ءبىز مىنا قازىسپەن اكەمىزدىڭ قويماسىن ەشقاشان تابا المايمىز. ودان دا ءۇيدىڭ توڭىرەگىندەگى جەردى تۇگەل قازايىق، – دەپتى.
ءسويتىپ، ءۇيدىڭ توڭىرەگىن ءبىراز جەرگە دەيىن ۇزاتا قازىپ شىعىپتى. التىن تولى قۇمىرا سوندا دا تابىلا قويماپتى.
– شىركىن! جەردى تەرەڭىرەك ەتىپ قايتا قازىپ شىقساق قوي! سوندا تابىلىپ قالار بالكىم، – دەپتى ەندى كەنجە ۇل تۇرىپ.
باۋىرلاستار بۇل ۇسىنىستى دا قۇپ كورىپ، جۇمىسقا قايتا كىرىسىپتى.
ءبىر كەزدە ۇلكەن ۇلدىڭ كۇرەگى قاتتى ءبىر زاتقا ءتيىپتى. ءجۇرeri اتتاي تۋلاپ:
– تەز بەرى كەلىندەر. اكەمىزدىڭ قويماسىن تاپتىم! – دەپتى ىنىلەرىنە ايعاي سالىپ.
ورتانشى ۇل مەن كەنجە ۇل جۇگىرىپ كەلىپ، جەردى ءۇش جاقتان قازا باستاپتى.
قازا-قازا جەردەن التىن تولى قۇمىرا ەمەس، ۇلكەن اۋىر تاس الىپ شىعىپتى.
سودان سوڭ سالدارى سۋعا كەتىپ:
– بۇل تاستى نە ىستەسەك ەكەن؟
بۇل جەردە قالدىرۋعا بولمايدى گوي. نەدە بولسا، الىسىراك، سايعا اپارىپ تاستايىق! – دەسىپتى.
ءسويتىپ، تاستى سايعا اپارىپ تاستاپ كەلگەن سوڭ، جەردى قايتا قازا باستاپتى. تاماقتى ءىشۋدى دە، دەمالۋدى دا ۇمىتىپ، بۇكىل جەردى تەرەڭدەتىپ تاعى ءبىر اۋدارىپ شىعىپتى. توپىراق، تاۋ بولىپ ءۇيىلىپ قالىپتى. ءبىراق التىن تولى قۇمىرا ءبارىبىر تابىلا قويماپتى.
– ال، باۋىرلار، جەردى تاعى دا تۇگەل قوپارىپ شىقتىق. ەندى بۇل جەر بوس جاتا ما؟ ءجۇزىم ەگىپ تاستاساق قايتەدى؟ – دەپتى ۇلكەن ۇل.
– Pac-ay، – دەپ قوستاپتى ىنىلەرى.
– ەڭ بولماسا، ەڭبەگىمىز ەش كەتپەسىن. ءسويتىپ، ولار ءجۇزىم شىبىقتارىن وتىرعىزىپ، كۇتە باستاپتى. كوپ كەشىكپەي، جۇزىمدەرى بوي كوتەرىپ، جايقالىپ ءوسىپتى. سامساتىپ ءدامى بال تاتىعان جۇزىمدەر سالىپتى.
اعايىندى ۇشەۋى كۇزدە مول ءونىم جيناپتى. كەرەكتىسىن الىپ قالىپ، ارتىعىن بازارعا اپارىپ ساتقان ەكەن، ات كوپىر اقشا بولىپتى. سوندا ۇلكەن ۇل تۇرىپ:
جەرىمىزدى تەكتەن-تەك اۋدارماعان ەكەنبىز. اكەمىز ولەر الدىندا ايتىپ كەتكەن قويما وسى بولدى عوي دەپتى.
