Ertede bir kisi bolypty. Onyń úsh uly bar eken. Kici eshqashan qol kýsyryp, jaı otyra almaıtyn eńbekqumar jan eken. Eleń-alańnan qas qaraıǵansha bir tynym kórmese de, sharshaý degendi bilmepti.
Al balalary shetinen kórikti,qaıratty, biraq jumys dese, azar da bezer bolatyn kerjalqaý eken.
Ákeleri birese – egiske, birese – baýǵa, birese – úıge júgiripti. Balalary bolsa, aǵashtyń saıasynda áńgime-dúken quryp otyrýdan jalyqpapty. Assa, Dnestrge baryp balyq aýlapty.
Kershileri:
– Sender nege jumys istemeısinder osy? Ákelerine nege kómektespeısinder? – dep surasa:
– Jumys istep keregi ne? Qamymyzdy jeıtin ákemiz bar, – dep jaýap beripti. Sóıtip, jyldar óte beripti.
Balalar er jetipti, ákeleri qartaıyp, boıynan ál-qýaty qaıtyp, burynǵydaı jumys isteýden qalypty. Úı irgesindegi baýy qýrap, egistigin aram shep basyp jatatyn bolypty.
Muny kórip otyrsa da, balalarynyń jumys istegisi kelmepti.
– Qaraqtarym-aý, shep basyn syndyrmaı, qarap otyrǵandaryń qalaı? Ál-qýatym barynda senderdi qınamaı, ózim istedim. Endi senderdiń isteıtin kezderin keldi.
– Jumys qaıda qashar deısiz? İstep úlgeremiz ǵoı, – depti balalary.
Balalarynyń osynshama jalqaý bolǵany janyna batyp, shal baıǵus tósek tartyp jatyp qalypty.
Otbasy isherge tamaǵy, kıerge kıimi bolmaı, jadap-júdeı bastapty.
Bir kúni shal balalaryn janyna shaqyryp alyp:
– Al, qaraqtarym, menin o dúnıege attanar kezim keldi. Jumysty unatpaısyńdar. Qoldaryńnan eshteńe kelmeıdi. Mensiz qaıtip kún kórer ekensinder? – depti aıaýshylyq tanytyp.
Balalar jan-jaqtan ákesin qushaqtap jylaı bastaıdy.
– Áketaı-aı, tym bolmasa aqtyq aqylyńdy, ónege, ósıetińdi aıtyp ketshi bizge? – depti úlken uly eńirep.
– Jaraıdy. Senderge bir qupıa syrdyń betin ashaıyn, – depti ákeleri. – Biz, shesheleriń marqum ekeýmiz, ómirimizdi erteńnen qara keshke deıin tynym tappaı ótkizgenimizdi sender bilesińder. Sender úshin uzaq jyl boıy bir qumyra altyn jınap edik. Sol qumyrany úıdiń qasyna bir jerge kómip edim. Dál qaı jerge kómgenimdi umytyp qalyppyn. Sony taýyp alsandar, eshteńeden taryqpaı kún kesher edinder, – depti shal.
Ol balalarymen qoshtasyp, jan tásilim etipti.
Balalary shaldy jerlep kelip, qaıǵyryp otyrypty. Bir kezde eń úlkeni turyp:
– Mine, baýyrlar, úlken qasiretke ushyradyq. Bir úzim nanǵa zar bolyp otyrmyz. Ákemizdiń óler aldynda aıtqany esterińde me? Kelińder, altyn toly qumyrany izdeıik, – depti.
Aǵaıyndylar qoldaryna ketpen, kúrek alyp, dál úıdiń irgesin aınaldyra qaza bastapty.
Biraq qansha qazsa da, altyn toly qumyra tabyla qoımapty. Sonda ortanshysy turyp:
– Ýa, baýyrlar. Biz myna qazyspen ákemizdiń qoımasyn eshqashan taba almaımyz. Odan da úıdiń tóńiregindegi jerdi túgel qazaıyq, – depti.
Sóıtip, úıdiń tóńiregin biraz jerge deıin uzata qazyp shyǵypty. Altyn toly qumyra sonda da tabyla qoımapty.
– Shirkin! Jerdi tereńirek etip qaıta qazyp shyqsaq qoı! Sonda tabylyp qalar bálkim, – depti endi kenje ul turyp.
Baýyrlastar bul usynysty da qup kórip, jumysqa qaıta kirisipti.
Bir kezde úlken uldyń kúregi qatty bir zatqa tıipti. Júreri attaı týlap:
– Tez beri kelinder. Ákemizdiń qoımasyn taptym! – depti inilerine aıǵaı salyp.
Ortanshy ul men kenje ul júgirip kelip, jerdi úsh jaqtan qaza bastapty.
Qaza-qaza jerden altyn toly qumyra emes, úlken aýyr tas alyp shyǵypty.
Sodan soń saldary sýǵa ketip:
– Bul tasty ne istesek eken?
Bul jerde qaldyrýǵa bolmaıdy goı. Nede bolsa, alysyrak, saıǵa aparyp tastaıyq! – desipti.
Sóıtip, tasty saıǵa aparyp tastap kelgen soń, jerdi qaıta qaza bastapty. Tamaqty ishýdi de, demalýdy da umytyp, búkil jerdi tereńdetip taǵy bir aýdaryp shyǵypty. Topyraq, taý bolyp úıilip qalypty. Biraq altyn toly qumyra báribir tabyla qoımapty.
– Al, baýyrlar, jerdi taǵy da túgel qoparyp shyqtyq. Endi bul jer bos jata ma? Júzim egip tastasaq qaıtedi? – depti úlken ul.
– Pac-ay, – dep qostapty inileri.
– Eń bolmasa, eńbegimiz esh ketpesin. Sóıtip, olar júzim shybyqtaryn otyrǵyzyp, kúte bastapty. Kóp keshikpeı, júzimderi boı kóterip, jaıqalyp ósipti. Samsatyp dámi bal tatyǵan júzimder salypty.
Aǵaıyndy úsheýi kúzde mol ónim jınapty. Kerektisin alyp qalyp, artyǵyn bazarǵa aparyp satqan eken, at kópir aqsha bolypty. Sonda úlken ul turyp:
Jerimizdi tekten-tek aýdarmaǵan ekenbiz. Ákemiz óler aldynda aıtyp ketken qoıma osy boldy ǵoı depti.
