Osydan az ýaqyt buryn Turkıa memeleketiniń 100 jyldyǵy qurmetine “ 100 tulǵa” toptamasymen shyǵarylǵan 100 kitaptyń ishinde tarıh ǵylymdarynyń doktory Ábdiýaqap Qaranyń Mustafa Shoqaı romany Túrikshe aýdarmasynyń tuský keser sharasyn Túrkıa mádenıet mınıstiri Mehmet Nýrı Soı ótkizgen bolsa, ári qaraı Kúchúkchekmeje aýdanyndaǵy Qazaqstan Mádenıet jáne Saýda ortalyǵynda tóraǵa Ǵanımet Ǵaısauly jáne Erjan Ýáıistiń uıymdastyrýymen ótti, Ystanbuldaǵy dıasporasynyń ókilderi, osynda oqyıtyn stýdent jastardyń qatynasýymen kitaptyń kerme jibi kesildi. Kitap avtory profesor Á.Qara eki tilde túsinikteme jasady. Mine, endi ǵalym qalamger Á.Qaranyń M.Shoqaı týraly kitaby 4 tilge aýdarylyp otyr. “ KEŃES ODAǴYNYŃ TÚRKİ ÁLEMİ SAIASATY” taqyrybyndaǵy kitaby qazaq tiline, “SOVETLER BİRLİĞİNİN POLİTİKASI” kitaby túrik tiline, “ POLITIKA SOVETSKOGO SOIýZA V OTNOSHENII TÚRKSKOGO MIRA” kitaby orys tiline jáne 4 shi kitaby Fransýz tiline aýdarylǵan. Ystanbul qalasynda týyp ósken Qazaq profesory Á.Qara Qazaq, Orys, Túrik, Fransýz, Nemis tilderin jettik biledi.
Qazaq tiliniń mamany, belgili tarıhshy ǵalym Á.Qara Qazaq ultynyń kósh bastaýshylary9nyń biri, Alash qaıratkeri Túrik dúnıesiniń negizi úshin kúresker Mustafa Shoqaıdy óz Ana tilimizde tanytýymyz úlken qudyret. Ekinshiden Orys tiline aýdarylýy keńes zamanyndaǵy Túrki tildes baýyrlarymyz keń kólemde Orys tilin jan jaqty meńgergeni belgili ıaǵnı jan jaqty túsindirý maqsatyndaǵy aýdarma, úshinshiden Túrik tiline aýdarylýy, “ Biz túbimiz Túrikpiz” Mustafa Shoqaıdyń da maqsaty Túrik dúnıesin biriktirý edi, sol kezdegi solaqaı saıasatqa barynsha qarsy boldy. Týǵan Otanynan shet elderge ketýge májbúr boldy.
Qara teńizi boıynda Grýzıa, Túrkıada, Ystanbulda biraz aıaldady. Bul elmen dinimiz, tilimiz, dilimiz bir, ádet quryp salt dástúrimiz ortaq. Tórtinshiden úlken tulǵa Mustafa Shoqaı Germanıa Fransıa elderinde jan keshtilikpen ómir súrdi, Túrik dúnıesi, Túrkistanym dep ulttyq namysty joǵary qoıdy. Máńgilik mekeni Almanıa bolsa, Fransıada murajaıy, mýzeıi, eskertkishi, Shoqaı atyndaǵy halyq aralyq qory bar, onyń negizin ult janashyry Parıjde turatyn Iashar Dench jáne Á.Qara qalaǵan.
Mustafanyń balalyq jastyq shaǵy Syr boıynda Qyzylorda obylysynda ótti. Orta Azıadaǵy Tashkenttegi memlekettik ýnıversıtteti jáne Sank-Peterbýrgte zań ýnıversıtetin tamamdaǵan. Toǵyz tilde erkin sóıleıdi mine talant, Qazaq halqynyń sheksiz qudireti. Mustafa Shoqaıdyń 4 tilge aýdarylǵan kitaptarynyń túsaý keseri Ankarada ótti. Ony qalamger jurnalıst Jesýrhan Tas bastaǵan Túrik Qazaq dostyq qoǵamy uıymdastyrdy. Endi tulǵanyń týǵan jeri Qyzylordada Qorqyt ata ýnıversıtetinde halyqaralyq konferensıa ótedi.
Ystanbulda Qazaqstan mádenıet jáne saýda ortalyǵynda, 9-jeltoqsanda Aǵylshyndar elinde London qalasynda Qazaq qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Abdýslam Sabash uıymdastyratyn sharalar ótedi, oǵan sol elderdegi oqyıtyn Qazaq stýdent jastar qatynasady jáne sol ólkedegi qandastarymyzda belsene atsalysady, bul jıyndardyń bárine de kitap avtory, profesor Á.Qara arnaıy qatynasyp, ári tanystyrý sharalaryn júrgizedi, sondaı aq osy óńirdegi mádenı ortalyqtarda, qoǵamdyq uıymdarda, ýnıversıtetterdegi M.Shoqaı mýzeıine 4 tildegi kitaptardyń biraz bóligin Mımar Sınan ýnıversıtetiniń profesory óz qolymen tapsyrady ıaǵnı Mustafa Shoqaıdy 4 tilde sóıletý bul jarty dúnıeni baǵyndyrý degen qaǵıda. Onyń esimi shar tarapqa bıik beleske shyǵýy búkil Túrik dúnıesiniń, Qazaq halqynyń álemge tanylýy degen sóz.
Iá Túrik álemi úshin, Túrkistan Túran óńirleriniń bolashaǵy úshin kúresken alyp júrekti Mústafa Shoqaıdyń esimi máńgi jasaıdy.
Erjan ÝÁIİS, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri.
