تانىمال ساياساتكەر، ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرمۇرات باپي نازاربايەۆتىڭ شەتتەگى "ەسەپسىز بايلىعى"، شەتەلدەگى اكتيۆتەر، رەسەيدىڭ قازاقستانعا ىقپالى تۋرالى اشىق ايتتى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ساياساتكەر قازاقستاندا اكتيۆتەردى قايتارۋ جونىندەگى كوميسسيانى ۇكىمەت قۇراتىنىن، ونىڭ قۇرامىن دا ۇكىمەت جاساقتايتىنىن، بۇل قۇرامدا ءوزى جوق ەكەنىن ايتتى. ونىڭ سوزىنشە، بۇل قۇرامعا مۇشەلەردىڭ ىشىندە قوعام وكىلدەرىنەن ەكى ادام بار.
"بۇعان دەيىن جاقسىلىق كۇلەكەيەۆ بولىپ ەدى. ءقازىر ورنىنا بىرەۋ كەلدى، بىلمەيمىن. ولاردىڭ كوميسسيا تۋرالى ايتىپ جاتقانىن ەستىگەن جوقپىن. پارلامەنتتەن ەكى ادام، سەناتتان ءبىر ادام بار. ماجىلىستەن مارات باشيموۆ دەگەن كونستيتۋسيالىق زاڭگەر بار. بۇل تۇرعىدا ونىڭ تاجىربيەسى جەتەرلىك ازامات. ءبىراق كوميسسيانىڭ جۇمىسى قۇپيا جۇرەتىن بولعاندىقتان، ول كىسى دە كوپ ەشتەڭە ايتا المايدى.
...العاشقى كەزدە اكتيۆتەردى كەلىسىمىمەن، ءوز ەركىمەن قايتارۋ جونىندەگى جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر. ءبىراق ول كىممەن، قالاي ءجۇرىپ جاتقانىنان حابارىمىز جوق. سەبەبى قۇپيا بولعاندىقتان، زاڭدى قابىلداعان دەپۋتاتتاردىڭ ءوزى بەيحابارمىز. بىرنەشە رەت دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادىم. اسىرەسە، حالىقتى حاباردار ەتۋ جونىندە (دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادىم - ەسك.). حالىق اكتيۆتەردى قايتارۋ ماسەلەسىنەن كوپ ءۇمىت كۇتىپ وتىر. سوندىقتان قۇرىپ كەتكەندە ايىنا ءبىر رەت قوعامعا ءبىر اقپارات بەرىپ وتىرۋ جونىندە بىرنەشە قايتارا تالاپ قويدىق، ۇسىنىس جاسادىق. ءبىراق ازىرشە اندا-ساندا اقپارات اركىمنىڭ اۋزىنان ءبىر شىعادى. بىردە پرەمەردىڭ اۋزىنان ەستىدىك. وتكەندە اشىق اقپاراتقا شىقتى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى دادەبايەۆ مىرزانىڭ اۋزىنان ەستىدىك. سول سياقتى اكتيۆتەردى قايتارۋ ماسەلەسىنەن تەرەڭ حاباردار ەمەسپىز. ءبىراق دەگەنمەن جەكە وزىمە ينسايدەرلىك اقپاراتتار كەلىپ تۇرادى. ونىڭ ءتۇپ نەگىزىنە، اقيقاتتىعىنا، قاۋەسەت ەمەس ەكەنىنە كوز جەتكىزىپ الۋ كەرەك"، - دەدى دەپۋتات "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالىنا.
ەرمۇرات باپي شەتتەن قايتقان اكتيۆتەردى جيناقتايتىن جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىك بار ەكەنىن، بۇل 100 پايىز ۇكىمەتتىڭ قاراماعىندا ەكەنىن جەتكىزدى. ونىڭ سوزىنشە، بۇكىل اكتيۆ وسىندا كەلىپ تۇسەدى.
"ءبىراق ول جەردەگى اقپارات تا جابىق. قانشا ءتۇسىپ جاتىر، قايدان كەلىپ ءتۇسىپ جاتىر، ول جاعىنان بەيحابارمىز. دەپۋتاتتار دا بەيحابار، قوعام دا بەيحابار، ونى تەك ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندار بىلسە ءبىلدى. ءبىراق وعان ءتۇسىپ جاتقانىن، تۇسپەي جاتقانىن تاعى بىلمەيمىز.
ەڭ باستىسى، مەنىڭ ويىمشا، كەزىندەگى ۇرلاپ-جىرلاپ اكەتكەن، قازاقستاننىڭ اكتيۆتەرىن سىرتقا شىعارعان، تالان-تاراجعا سالعان نەگىزگى تۇلعالارمەن ءقازىر كەلىسىم جاسالىپ جاتىر. مەنىڭ ويىم - سول. ولارعا "سەندەرگە مۇرشا بەرەمىز، مۇمكىندىك بەرەمىز، وسى ۋاقىتتىڭ ىشىندە وسىنشا كولەمدە قايتاراسىڭدار" دەگەن اڭگىمە ءجۇرىپ جاتىر. ال قايتارماعان جاعدايدا "زاڭ تەتىكتەرىمەن جۇمىس ىستەيمىز" دەگەن سياقتى مامىلە ۇسىنىلىپ جاتىر. سوعان بايلانىستى كىمنىڭ قايتارعانى، كىمنىڭ قايتارماعانى جونىندەگى اقپاراتتى قۇپيا ۇستاپ وتىر"، - دەدى ول "ادىرنا" پورتالىنا بەرگەن سۇحباتىندا.
ساياساتكەر باپي نازاربايەۆتىڭ اكتيۆىنە قاتىستى قانداي دەرەكتەر بەلگىلى ەكەنىن ءمالىم ەتتى.
"بۇل جەردە (نازاربايەۆتىڭ قانشا اكتيۆى بار ەكەنى - ەسك.) ءبارى - بولجاممەن ايتىلاتىن سان. بارلىعى ۇرلانىپ كەتپەسە دە اكتيۆتەردىڭ كەيبىرەۋى كومپانيالاردىڭ قۇرامىندا كەتتى. ودان كەيىن كومپانيالار شەتەلدىك ەرىككە ءوتىپ كەتتى. اكتيۆتەردىڭ ءبارىن مولشەرلەپ، سومماسىن ەسەپتەي كەلگەندە، ءقازىر ءبىر دەرەكتەردە 200 ملرد دوللاردىڭ كولەمىندە دەپ ايتىلادى. كەزىندە بەكەتايەۆ ادىلەت ءمينيسترى بولىپ تۇرعاندا، "160 ملرد" دەپ ايتقان ءسوزى بار. ءبىراق ونىڭ سوزىنە كوپ سەنىڭكىرەمەيمىن. ويتكەنى سول كەزدە ەسكى قازاقستانعا مۇددەلىلىك تۇرعىسىندا ايتقان. جەكەلەگەن ءبىر ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، جارتى تريلليون دوللارعا دەيىن اكتيۆتەر بار دەگەن بار. ەندى ەكس-پرەزيدەنتتىڭ توڭىرەگىن تۇگەلدەي وليگارحتارمەن قوسىپ اكەلگەندە، ەسەپتەپ قارايتىن بولساق، شىنىندا دا، سول مولشەرگە تاقاپ قالادى. ءبىراق ناقتى سانىن كوزبەن كورىپ، قولمەن قويعانداي ايتا المايمىز"، - دەدى باپي.
ءماجىلىس دەپۋتاتى الەمدىك ارەناداعى ماڭىزدى جايتتارعا قاتىستى دا پىكىر ءبىلدىردى. ءباپيدىڭ سوزىنشە، ءبىرىنشى كەزەكتە رەسەيدىڭ قازاقستانعا ەكونوميكالىق تۇرعىدا مۇددەلىگى ۋكراينامەن اراداعى سوعىستىڭ سالدارى دەپ ەسەپتەۋ كەرەك.
"2 جىلدىڭ ىشىندە قازاقستاندا رەسەيمەن بىرىككەن كاسىپورىنداردىڭ سانى 70 پايىزعا وسكەن. بۇل سوعىستىڭ سالدارى دەپ قاراۋ كەرەك. ونىڭ ۇستىنە رەسەيگە ۋكراينا تاراپىنان مۇناي-گاز وڭدەۋ كاسىپورىندارىنا شابۋىل بولىپ، باشقۇرتستانداعى مۇناي وڭدەۋ زاۋىتى ىستەن شىقتى. رەسەيدە ءقازىر جانار-جاعارماي بەكەتتەرىندە كەزەكتەر پايدا بولا باستادى. سوعان بايلانىستى قازاقستانعا مۇدەلىلىك تۋدى. نەگىزىندە قازاقستاندا شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ، ازاماتتاردىڭ قاتىسىمەن قۇرالعان 45 مىڭعا جۋىق زاڭدى تۇلعا بار ەكەن. سونىڭ ىشىندە 20 مىڭعا جۋىعى رەسەيمەن جاسالعان. 50 پايىزعا جۋىعى. ءبىر دەرەكتەردە ۇشتەن ءبىرى دەيدى. ..."قازفوسفات" مىسال ءۇشىن، ونى بىلتىر دميتريي سترەجنيەۆ دەگەن ءپۋتيننىڭ وليگارحى الدى. ونىڭ قۇرامىندا تىڭايتقىشتار وندىرەتىن حيميا زاۋىتتارى بار. ونىڭ ىشىندە تەمىرجولدىڭ جەلىلەرى بار. ىشىنە كىرىپ كەتكەندەردىڭ ىشىندە نىعماتۋليندەر بار. ءنىعماتۋليننىڭ ەكى بالاسى قازفوسفاتتىڭ يەسى رەتىندە رەسەيلىك كومپانيانىڭ قۇرامىنا كەتىپ قالدى الدە ساتىپ جىبەردى. سول سياقتى قازفوسفات كەتتى. ودان كەيىن ۋران ءوندىرىسى. الەمدەگى ەڭ ءىرى ۋران كەنىشى كەتتى. سول سياقتى ءقازىر اتىراۋ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىنا اۋىز سالا باستادى دەگەن ءسوز بار. ءبىراق ول جونىندە كەلىسىم قانداي دەڭگەيدە ءجۇرىپ جاتقانىن بىلمەيمىن. ونىڭ ۇستىنە ءقازىر قازاقستاندا رەسەيدىڭ ارالاسۋىمەن ءىرى-ىرى ءۇش جىلۋ ەنەرگيا ورتالىعىن سالۋ جونىندە كەلىسىمشارت جاسالدى. سول ءۇش جىلۋ ورتالىعىن قازاقستاننىڭ قۇرىلىس كومپانيالارى سالۋعا مۇمكىندىگى بار.
...وسى تەندەنسيادان شىعاتىن قورىتىندى: سوڭعى ەكى جىلدا رەسەيدىڭ قازاق ەكونوميكاسىنداعى ىقپالى مەن ۇلەسى 70 پايىزعا اسىپ بارا جاتقانىن ەسەپتەسەك، بۇل - ءقاۋىپتى ستاستيستيكا. رەسەي دەگەن ايۋ عوي. رەسەيدىڭ 140 ميلليوننان اسا حالقى بار، يندۋسترياسى دامىعان، قازاقستاندى ءبىر قارماقپەن جۇتىپ قوياتىن الىپ، اجداھا ەل. سوندىقتان وسى تۇرعىدان كەلگەندە قوعامداعى ايتىلىپ جاتقان دابىلدىڭ ءجونى بار. بۇعان دابىرا دەپ قاراۋعا بولمايدى. ...بىزگە ءقاۋىپتىسى سوڭعى ءۇش جىل. ...بىلتىر بۋدەننوۆسكوە ۋران كەن ورنى رەسەيگە كەتكەننەن كەيىن ۇلىبريتانيا سانكسيا سالدى. اقش رەسەيدىڭ ۋرانىنا سانكسيا سالدى. رەسەيدىڭ ۋرانى الەمدىك نارىققا شىقپايتىن بولدى. قازاقستاننىڭ ۋران ءوندىرىسىنىڭ 80 پايىزدان كەم ەمەس (بولىگى - ەسك.) - رەسەيدىڭ يەلىگىندەگى دۇنيە. ول سىرتقا شىقپاي قالسا، الەمدىك نارىققا ساتىلمايتىن بولسا، جۇمىس ورىندارى قىسقارادى، حالىققا الەۋمەتتىك قيىندىقتار تۋدىرادى. ...ەۋروداق پەن امەريكا جاڭا سانكسيالار دايىنداپ جاتىر. رەسەيگە ەكىنشى، ءۇشىنشى جاقتان كومەكتەسىپ جاتقان ەلدەرگە سانكسيا دايىندالىپ جاتىر. ءقازىردىڭ وزىندە وسىعان ەكى كومپيا ءىلىنىپ كەتتى. اينالىپ كەلگەندە رەسەيدىڭ كەسىرىنەن سانكسيانىڭ تۇزاعىنا ءىلىنۋىمىز ابدەن مۇمكىن"، - دەدى ول.
