ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرمۇرات باپي سوڭعى كۇندەرى سۋ تاسقىنىنا بايلانىستى الەۋمەتتىك جەلىلەردە نەگىزى جوق جەلسوز جەلدەي ەسىپ جۇرگەنىن مالىمدەدى. ونىڭ سوزىنشە، تابيعي اپاتتى پايدالانىپ، دابىلعا قيقۋ قوسىپ كەتكەندەر دە بار. مۇنى دەپۋتات "جاۋ جاعادان العاندا، ءبورى ەتەكتەن تارتادىنىڭ" كەرىن كەلتىرىپ ءجۇر دەپ اتادى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"ءيا، ورىن العان اپاتتى جاعدايدىڭ ۋشىعىپ كەتۋىنە سەبەپ بولعان جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ قامسىزدىعى مەن دارمەنسىزدىگىنە قاتىستى سىن ايتىلۋى كەرەك. ءبىراق سىن – شىن بولۋى ءتيىس جانە ول سىن بيلىك پەن قوعامداعى قاتەلىكتەردى تۇزەۋگە سەپ بولعانى ءجون. ول سىن قوعامعا لاڭ سالىپ، ىرىتكى تۋدىرماۋى ءتيىس.
دەگەنمەن كوزىقاراقتى ادامعا بۇل اقپاراتتىق ءورتتىڭ ءبىر پۇشپاعىن "ەسكى قازاقستاننىڭ" وكىلدەرى ۇرلەپ جۇرگەنى بايقالادى. ولاردىڭ ماقساتى ايقىن – ەلدەگى ەرەۋىل جاعدايدى ەسەلەپ، وشپەندىلىكتى ءورشىتۋ جانە سول ارقىلى قوعامدا تۇراقسىزدىق تۋدىرۋ"، - دەدى ول.
ءباپيدىڭ ايتۋىنشا، ولار ناتيجەسىندە "مەملەكەتتىك ورگاندار وراشولاق، بيلىك بەرەكەسىز" دەگەن قوعامدىق پىكىر تۋدىرىپ، قازىرگى مەملەكەت باسشىسىنىڭ بەدەلىن ءتۇسىرىپ، حالىقتى جىك-جىككە ءبولۋدى كوزدەسە، ەكىنشى جاعىنان، 30 جىلعى ارەكەتسىزدىكتەرى مەن جەمقورلىعى سالدارىنان ابدەن قوردالانىپ، بۇگىندە بولىپ وتىرعان تابيعي اپاتتان وزدەرىن اراشالاپ العىسى كەلەدى.
"جەكەلەگەن وڭىرلەردى توپانسۋدىڭ باسۋى، وزەندەردىڭ ارناسىنا سىيماي تاسۋى – ءبىر كۇننىڭ، نە ءبىر جىلدىڭ كىناراتى ەمەس. بۇل – كوكتەمگى سۋ تاسقىنىنا بولىنگەن قاراجاتتىڭ 30 جىل بويى تالان-تاراجعا ءتۇسۋىنىڭ، اپاتتىڭ الدىن الۋعا جانە سۋ قويمالارىنا ارنالعان بوگەتتەر مەن ارنالاردىڭ سالىنباۋىنىڭ، وزەندەر مەن ارىقتار ارناسىنىڭ كەڭەيتىلمەۋىنىڭ سالدارى. ءتيىستى گيدروگەولوگيالىق عىلىمدى قۇرتىپ، سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىن تاراتىپ جىبەرۋدىڭ زاردابى. قازىرگى قولدانىستاعى سۋ قويمالارى مەن بوگەتتەر وتكەن عاسىردىڭ 50-70 جىلدارى سالىنعان.
ماسەلەن، تارباعاتاي مەن زايسانداعى مەن ءوز كوزىممەن كورىپ قايتقان قاندىسۋ جانە ۇيدەنە سۋ قويمالارى 1960 جىلدان بەرى كۇردەلى جوندەۋ كورمەگەن. كەندىرلىك وزەنىنە سۋ قويماسىن سالۋ جونىندە 1990 جىلى كوتەرىلگەن جەرگىلىكتى باستامانى قۇلاققا قىستىرعان ەسكى بيلىك جوق. مۇنداي كەرەناۋ فاكتىلەر باسقا ايماقتاردا دا ورىن العانىن تاسقىن باسقان وڭىرلەرگە بارىپ قايتقان دەپۋتاتتار دا ايتىپ كەلدى"، - دەدى ەرمۇرات باپي.
دەپۋتاتتىڭ سوزىنشە، ەلدە سوڭعى 30 جىلدا ءبىر دە ءبىر جاڭا سۋ قويماسى سالىنباعان. ال ءقازىر سونىڭ زاردابىن تارتىپ وتىرمىز.
"جەمقورلىقتى بۇيداسىز جىبەرىپ، حالىقتىڭ قازىناسى ەسەبىنەن شىلقىپ بايىعان ەسكى جۇيەنىڭ تاسادا وتىرعان جىمىسقى جەمقورلارى بۇعان بۇگىنگى جاڭا بۋىندى كىنالى قىلماق ويلارى بار.
ەندى مىنە، ەلدەگى اپاتتى جاعدايدى پايدالانىپ، "ەسكى قازاقستاننىڭ" وزەۋرەگەن وكىلدەرى اقپاراتتىق مايداننىڭ وتىنا ماي قۇيا باستادى.
"شال، كەت!" دەگەن ەسكى ۇراندى جاڭعىرتىپ، "شال، كەل، ءبىز اسىعىستىق جاساپپىز" دەگەن دالباسانى جالاۋلاتىپ، ەسكىنى اڭساۋدىڭ امالىمەن اعايىن اراسىن ارانداتقىسى كەلەدى. كىمنىڭ – كىم ەكەنىن، "ەسكى" مەن "جاڭانىڭ" ايىرماسىن حالىق جاقسى ءبىلۋى ءتيىس.
"ەسكىنىڭ" ەسەسىن ىزدەگەندەر تيك-توك جەلىسىنە سالىپ، الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن ۋاتساب سەگمەنتىندە تاراپ جاتقان "توقايەۆتىڭ كەزىندە حالىق كەدەيلەنىپ كەتتى" دەگەن تەحنولوگيالىق پروپاگانداعا قارسى كوپتەگەن دەرەك كەلتىرۋگە بولادى. "سەزىكتى بۇرىن سەكىرەدى" دەگەندەي، ەسكى قازاقستاننىڭ كەيبىر وكىلدەرى "مۇنداي اقپاراتقا ءبىزدىڭ قاتىسىمىز جوق" دەپ، ات تونىن الا قاشىپ، اقتالىپ باعۋدا"، - دەدى ول.
ەرمۇرات باپي قوعامنىڭ "قۇلاعىنا التىن سىرعا" بولسىن دەپ ءبىراز سالىستىرمالى مىسال كەلتىرگەن.
"تاپسىرىسپەن جاسالعان ساياسي ولىمدەر قاي بيلىكتىڭ كەزىندە جاسالىپ ەدى؟ التىنبەك سارسەنبايەۆ پەن زامانبەك ءنۇرقادىلوۆتىڭ اتىلۋىنا دەيىن، "دات" گازەتىنىڭ جۋرناليستەرى اسحات ءشارىپجانوۆ پەن قۇرمانبەكتى كىم ءولتىرىپ كەتتى؟ تانىمال وپپوزيسيالىق جۋرناليستەر ءنۇري مۋفتاح پەن باتىرحان دارىمبەت جولدىڭ شەتىندە جاياۋ تۇرىپ، اۆتوموبيل اپتىنا قالاي تاپ بولدى؟ "زاكون ي پراۆوسۋديە" گازەتىنىڭ ءجۋرناليستى ورالعايشا ومارشانوۆا ءبىر ءتۇننىڭ ىشىندە قالاي جوعالىپ كەتتى، 2007 جىلدان بەرى ونىڭ ولىگى نەگە تابىلمادى؟
قوعامدىق-ساياسي گازەتتەر – "ءححى ۆەك"، "ەپوحا"، "ءسوز"، "تريبۋنا"، "رەسپۋبليكا" جانە باسقالارى، تاۋەلسىز "ماكسيمۋم" راديوسى، "ماكس" تاۋەلسىز تەليەۆيزياسى كىمنىڭ بيلىگى كەزىندە جابىلدى؟! "تاڭ" تەلەكومپانياسىنىڭ تولقىن تاراتۋ مۇناراسى كىمنىڭ كەزىندە جارىلدى؟!
30 جىلدىڭ ىشىندە «دات» گازەتىن 11 رەت كىم جاپتىردى؟! تاۋەلسىز ينتەرنەت-سايتتار «ناۆيگاتور» مەن «Navi.kz» قاي قازاقستاننىڭ كەزىندە قۋدالاۋعا تاپ بولدى؟ تاۋەلسىز باق-تاردىڭ رەداكسيالارىنا كىمنىڭ بيلىگى كەزىندە قاراقشىلىق شابۋىلدار جاسالىپ، دۇيە-مۇلكى ورتەلدى؟
ورىستار ايتپاقشى، «ۆسە پوزناەتسيا ۆ سراۆنەنياح»، «جاڭا قازاقستاننىڭ» كەزىندە وسىنىڭ ءبىر دە ءبىرى بولدى ما؟ ارينە بولعان جوق، بولمايدى دەپ سەنەمىز!" - دەدى ول.
سونىمەن قاتار، دەپۋتات ەسكى قازاقستان قانداي ايلاعا بارىپ وتىرعانىن ايتتى.
"ونىڭ ءبىر سەبەبى – حالىققا ايتارى بار، ابىروي-اتاعى بار قوعام بەلسەندىلەرىن «ەسكى قازاقستان» ءوز باۋىرىنا باسا باسىپ، ولاردى «جاڭا قازاقستانعا» قارسى ايداپ سالۋ ءۇشىن بەلگىسىز ءبىر قورلاردىڭ اتىنان تۇسىنىكسىز گرانتتار بەرۋدە. جەكەلەگەن قوعامدىق پىكىر ليدەرلەرىن ساتىپ الۋدا. ال حالىقتىڭ ساياي تۇرعىدا ساۋاتسىز وكىلدەرى دالباسا دابىراعا قيقۋ قوسۋعا اۋەس.
دەگەنمەن، قالاي دەسەك تە، ريەۆانشيستىك كۇشتەردىڭ دەگەنى بولمايدى. ويتكەنى قازاق ءاردايىم بىرلىك پەن بەرەكەنى ءبىرىنشى ورىنعا قويادى. قيىن-قىستاۋ ساتتە بار قازاق ءبىر قازاق بولىپ، ءبىر تۋدىڭ استىنان تابىلادى. مۇنى قازىرگى جاعداي كورسەتىپ وتىر.
سوندىقتان ەل ۇكىمەتىنە، باس پروكۋراتۋراعا اقپاراتتىق كەڭىستىگىمىزگە تۇراقتى مونيتورينگ جاساپ، ەلدىڭ بىرلىگىنە سىنا قاعاتىن، ارانداتۋشىلىق سيپاتى بار، زاڭعا قايشى، نەگىزى جوق فەيك اقپاراتتاردى تاراتۋدىڭ الدىن الۋ شارالارىن قولعا الۋدى ۇسىنامىن"، - دەدى باپي.
