مۇنىڭ سىرىن اتاقتى كومپازيتور بىلاي دەپ تۇسىندىرگەن ەدى. «شىن مانىندە، 1930 جىلى 1 تامىزدا دۇنيەگە كەلىپتىم. سوعىس سوزىلىپ كەتسە ارمياعا الىپ كەتە مە دەپ، مەنىڭ جاسىمدى كىشىرەيتىپ جىبەرگەن عوي. ويتكەنى ول كەزدە 1926-27 جىلدارى تۋىلعانداردى سوعىسكا الا باستاعان. ونى كەيىن ءبىلدىم، كەنجە اعامنان كانشا سۇراسام دا ايتپاي قويعان. ءوز ويىمشا، تۋىستارىم «سوعىستان ەشكىم قايتپاسا تۇقىمسىز قالمىز با» دەپ ويلاعان بولۋى كەەرك» دەيدى ەرەكەڭ ءوز ەستەلىگىندە
ەرەكەڭنىڭ ءومىر جول تاقتايداي تەگىس بولادى دەپ ەشكىم ايتا الماسى انىق. 1932 جىلداعى اشارشىلىق جىلدارى اناسى ەركەعاليدى ارقالاپ ءجۇرىپ ءوسىردى. سول ءبىر زقلمات جايىندا «1934 جىلى اشارشىلىق ءبىتتى. سوندا مەن جولدا بالاسىن قۇشاقتاپ ەلiپ جاتقان قازاقتىڭ ايەلدەرىن كوردىم، ءالi ەسىمدە» دەيدى.
ەركەڭىنىڭ اكەم اقىن بولعان. ال 13ء-ىنشى اتاسى ورمان دەگەن كiسiگە قاتىستى ءبىر اڭىز بار. ورمان اتاسى ۇيىقتاپ جاتقاندا تۇسىندە اق شالمالى ادامدار كەلىپ ايان بەرىپتى: «ورەكە، مال الاسىڭ با، ولەڭ الاسىن با؟» دەپ سۇراعاندا، تەنتەك شال: «مالدى نە قىلايىن، بوق-بوق بولىپ مالعا مالىنىپ جۇرەمىن بە، بەرسەڭ ولەڭىڭدى بەر» دەپتى.
سودان بەرى ەركەعالي راحمادييەۆتىڭ تۇقىمدا نە بiر اقىن انشىلەر ومىرگە كەلگەن عوي. ءبىراق ەرەكەڭنىڭ ءۇش بالاسىنىڭ بىرەۋى دە مۋزىكاعا بارماعان. ورتانشى قىزىم رەجيسسەرلىككە تۇسكەن. ال ۇلىم – ءمۇسىنشى. ءانشى بولماسا دا ەرەكەڭنىڭ ۇل-قىزدارى ونەردىڭ اينالاسىندا ەڭبەك ەتىپ كەلەدى.
كەڭەس وكىمەتى كەزىندە ەرەكەڭ «قۇدايسىزدار كوعامعا» مۇشە قىلىپ كابىلدايدى. بالا ەركەعالي ۇيگە كەلسە، اكەسى ناماز وقىپ وتىردى.
– اعا، مەن «قۇدايسىزدار كوعامىنا» مۇشە بولدىم، – دەپ كىتاپشاسىن كورسەتەدى. ءبىراق اكەسى نامازدان باسىن الماي، ۇندەمەي وتىردى. سودان ءبىر ۋاقىتتا ناماز وقىپ بولىپ، كەرەگەگە جاينامازىن iلدi، سوسىن كامشىنى الدى دا:
– بالام، نە دەدiن جاڭا؟ – دەگەندە ەرەكەڭ ماقتانىشپەن «كۇدايسىزدار قوعامىنا» مۇشە بولىپ كەلدىم» دەيدى. سودان اكەسى كيiز ءۇيدىڭ ەسىگىن جاۋىپ، شىقپىرتىپ سابايدى. ارى قاشىپ، بەرى قاشىپ، ءبىر ۋاقىتتا ايتەۋىر كۇتىلىپقۇتىلادى.
ەرتەنiندە مەنi مەكتەپكە جەتەكتەپ الىپ باردى. ول ۋاقىتتا ءبارى رۋلاس، اۋىلداس، قانداس بولاتىن. مەكتەپتىڭ ديرەكتورى دا ءوزىمىزدىڭ ەلدىڭ ازاماتى بولۋ كەرەك. اكەم وعان: «مەنىڭ مولدا ەكەنiمدi بiلەسiڭ، بالامدى ءوزiمە قارسى قويعانىڭ نە، ەندى بۇل مەكتەپتە وقىمايدى» دەپ الىپ كەتتى.
بiر اي بويى مەنi ۇيگە قاماپ قويدى. سوسىن لەپسىدەن رايكومنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى كەلىپ اكەمنەن كەشىرىم سۇرادى، «بىلمەستىك جاساعان ەكەن، بالانى وقۋدان قالدىرمانىز» دەدى. سودان مەكتەپكە قايتا باردىم، – دەيدى ەرەكەڭ. .
مۇقان تولەبايەۆتىڭ تۋعان جەرى – ۇلگi كولحوزى. ەكەۋمiز ءبىر اۋداننانبىز، كورشىلەس ەكى كولحوزدانبىز. جاسىراق كەزىمدە قالجىنداسقىم كەلگەندە «كەڭەس وكىمەتىندە ەكى بىردەي «حالىق ءارتىسى» شىققان اۋدان تۇگىل، وبلىس جوق» دەيتىنمىن. سول ۇلگىدەن كەلiپ وقيمىز، كولحوز ءۇش شاقىرىمداي جەردە، كيەتىن كيiم جوق. سوعىستىڭ كەزى. ۇستىمىزدە تەرى شالبار، تەرى تون، سالدىر-گۇلدىر جۇرەمىز. اكەمنىڭ تەتە iنiسi بار ەدى، مەن سولاردىڭ قولىندا تۇردىم، اكەم كوي باعىپ كەتتى. سول ۇيدەگi شەشەم تاڭعى ساعات التىدا تۇرادى دا، ءار قالتاما ءبىر ۋىستان جۇگەرى سالىپ بەرەدى، «مىنا كالتاڭداعىنى بارعانشا جە، ال مىنا قال تانداعىنى قايتقاندا جەيسىڭ، ايتپەسە قارنىڭ اشىپ قالادى» دەيتىن. سول مەكتەپكە جەتكەنشە ءبىر ساعاتتان ارتىق ۋاقىت ءوتىپ كەتەدى.
بىرەۋلەر ىشكەن-جەگەنىنە باقىتتى بولادى، بىرەۋلەر جۇمىستا باقىتتى بولادى. ال ماعان قاي جەردە جۇرسەم دە، قازاقتىڭ بالالارى امانداسىپ جاتادى. ءارتۇرلى ادامدار بار، ءارتۇرلى مىنەز-قۇلىق بار، شىندىعىم سول، ەشكiمگە قيانات جاساعانىم جوق. تازا ەڭبەگىممەن، تازا تالانتىممەن جەتەتiن جەرiمە جەتتىم. وسى ءوزىم ءۇشىن ناعىز قۇندىلىق دەپ ويلايمىن.
1957 جىلى كونسەرۆاتوريانى ءبىتىردىم، ونىڭ الدىندا مۋزىكالىك ۋچيليششەدە وقىعام. لاتيف حاميدي ساباق بەرەتىن، سول كiسi مەنى برۋسيلوۆسكييگە ەرتiپ باردى.
«بۇل تالانتتى بالا، ادەيى ەرتىپ كەلدىم، وسىدان بىردەڭە شىعادى، سەن كلاسىنا ال» دەدى. ولار قۇرداس، زامانداس بولاتىن، برۋسيلوۆسكيي دە 1905 جىلى تۋعان. 1932 جىلى لەنينگرادتان كونسەرۆاتوريا ءبىتىرىپ كەلگەن. 1937 جىلعى جاعدايدا قازاقتار شەتىنەن اقىن بولىپ، ولاردى تۇندە كەلىپ تۇتقىنداپ الىپ كەتىپ جاتتى.
سول كەزدەردە كۇن باتا برۋسيلوۆسكييدىڭ ۇيىنە جينالامىز، تۇنىمەن سوندا بولىپ، تاڭەرتەڭ ۇيگە قايتامىز. ءبىزدى قۇداي، قۇدايدان كەيىن برۋسيلوۆسكيي الىپ قالدى عوي دەيتىنبىز. ونىڭ قازاققا iستەگەن جامانشىلىعى جوك. برۋسيلوۆسكيي بولماسا، بiزدە وپەرا بولار ما ەدى، بولماس پا ەدى. ءالى كۇنگە دەيىن ويلايمىن، نەگە ول «قىز جىبەكتى» جازدى، 80 ءان جيناپ، «ەر-تارعىندى» جازدى.
ءوزى ورىسشا تاربيەلەنگەن ادام، ريمسكيي-كورساكوۆ، شوستاكوۆيچپەن ءبىر ۋاقىتتا بىتىرگەن. كەلىپ الىپ، وپەرانى ەۋروپاداعىداي، ورىستارداعىداي جازدىرتام دەسە، بىزگە وپەرا سىڭبەس پە ەدى، كايتەر ەدى؟ مىسالى، وزبەكتەر مەن تاجىكتەردە سول جىلدارى وپەرا مۇلدەم قۇرىپ كەتتى.
بiزدiن توپىراقتان العاش شىققان حالىق ءارتىسى كۇلاش بايسەيىتوۆا ول كەزدە 24 جاستا ەدى. كۇلەكەڭ كەرەمەت ءانشiلiگiمەن بiرگە ۇلى اكتريسا بولاتىن. كۇلاشتىڭ كۇلاشتىگى سوندا تۇر. قىز جiبەكتi سومداعاندا تاستان قۇلايتىنى بار، سونداگى جىلاعانىن ەستiگەندە زالدا وتىرعاندار قوسا ەڭكiلدەپ جىلايتىن.
بiر كۇنi جۇمىسكا ەرتەرەك كەلiپ، كلاستاردى تەكسەرىپ جۇرسەم، ءبىر بالا تۇر ەكەن. «مەن اتىراۋدان وقۋعا كەلiپ ەدiم، دومبىرامەن كۇي وينايمىن» دەيدى. سودان فاكۋلتەتتىڭ دەكانى كوش مۇحيتوۆتى، عابيدوللا داستانوۆتى، باتيما بالعايەۆانى شاقىرتتىم، جاڭاعى بالا دومبىرانى كەرەمەت تارتىپ بەردى. «وبالىنا كالماندار، سوناۋ جاقتان كەلگەن بالا ەكەن، ەرتەڭ ەلگە جاقسى ازامات بولىپ، ونەرىن تانىتادى» دەپ كەتەيiن دەپ تۇرعان جەرىنەن الىپ قالدىم. كەيiن سول قارشىعا احمەدياروۆپەن ماقتانباعان قازاق بولماعان شىعار.
