ەلوردادا ورتالىق ازياداعى جاڭا گەوساياسي ماسەلەلەر تالقىلاندى

Dalanews 29 ماۋ. 2022 13:02 709

بۇگىن نۇر-سۇلتان قالاسىندا ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى قازاقستاننىڭ ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن  «جاڭا گەوساياسي جاعدايداعى ورتالىق ازيا ىنتىماقتاستىعى: سىن-قاتەرلەرى مەن كەلەشەگى» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنسيا وتۋدە، – دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

كونفەرەنسيانىڭ كۇن ءتارتىبى ەلدەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى دامىتۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە، ونىڭ ىشىندە ساۋدا جانە كولىك كوممۋنيكاسيالارىن دامىتۋداعى، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدەگى ءتيىمدى بايلانىس نۇكتەلەرىن انىقتاۋعا، سونداي-اق جاھاندىق سىن-قاتەرلەردى شەشۋگە ورتاق كوزقاراستى ازىرلەۋگە ارنالعان.

ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى قسزي ديرەكتورى ەركىن تۇقىموۆ ورتالىق ازيا ەلدەرى اراسىنداعى ناقتى ماسەلەلەر بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

– تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلى ىشىندە ەلدەرىمىزدىڭ اراسىندا ورتاق ماسەلەلەردى بىرلەسىپ شەشۋگە جانە ارىپتەستىكتىڭ جاڭا جولدارىن ىزدەستىرۋگە نەگىزدەلگەن سەنىم مەن ءوزارا سىيلاستىق اتموسفەراسى قالىپتاستى.


ورتالىق ازيا ەلدەرى ءۇشىن گەوساياسي جانە گەوەكونوميكالىق سىن-قاتەرلەر اسا وزەكتى بولىپ وتىر. حالىقارالىق لاڭكەستىكتىڭ قاۋىپتەرى مەن سىن-قاتەرلەرى، كوشى-قون جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنىڭ ماسەلەلەرى كەيىنگە قالدىرۋعا بولمايتىن ماڭىزعا يە، – دەدى ەركىن تۇقىموۆ.

– اۋعانستان گۋمانيتارلىق اپات پەن ەكونوميكالىق كوللاپس شەگىندە. شامامەن 19،7 ميلليون ادام، حالىقتىڭ جارتىسىنا جۋىعى قاتتى اشتىقتان زارداپ شەگىپ وتىر. بۇۇ دەرەگىنشە، بۇل داعدارىستان شىعۋ ءۇشىن شامامەن 4،4 ميلليارد دوللار قاجەت، – دەدى پرەزيدەنت جانىنداعى قسزي ديرەكتورى.

قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى رۋستام اسيزبايەۆ ءوز سوزىندە ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ىنتىماقتاستىعىنىڭ شۇعىل قاۋىپتەردى جويۋداعى ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

– بۇگىنگى تاڭدا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ورتاق كۇن تارتىبىندە ءوز قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى ءبىرىنشى كەزەكتەگى ماسەلەگە اينالىپ وتىر. سونداي-اق، ورتالىق ازيانىڭ بارلىق ەلدەرى ءۇشىن ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى دە وتە ماڭىزدى. ونى ءبىز تەك بىرلەسكەن كۇش-جىگەرمەن عانا شەشە الامىز. ترانزيتتىك باعىتتاردى ءارتاراپتاندىرۋ ماسەلەسى دە وتە وتكىر. ورتالىق ازيا ەلدەرىنە قارسى قايتالاما سانكسيالاردى ەنگىزۋ ىقتيمالدىعى ەكونوميكالىق داعدارىسقا اكەلۋى مۇمكىن جانە بۇل ەرەكشە ءقاۋىپ بولىپ تابىلادى، – دەدى.

ورتالىق ازيا حالىقارالىق ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى انۆار ناسيروۆ ءوزارا ءىس-قيمىل اياسىن كەڭەيتۋدىڭ وزەكتىلىگىن اتاپ ءوتتى:

– ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا باعىتتارىن، اسىرەسە ەكونوميكانى جەدەلدەتىلگەن سيفرلاندىرۋ جانە جاسىل ءوسىمنىڭ باسىمدىعىن ەسكەرە وتىرىپ ىلگەرىلەتۋ وتە ماڭىزدى. كولىك-كوممۋنيكاسيانىڭ ءوزارا بايلانىسىن دامىتۋعا دا كوڭىل ءبولۋ قاجەت. ءبىز بارلىعىمىز مۇحيتتارعا تىكەلەي شىعۋ جولىنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى قيىندىقتاردى باستان كەشىرەمىز. سوندىقتان كەدەرگىلەردى الىپ تاستاۋ جانە ءوزارا جەڭىلدىكتەر مەن پرەفەرەنسيالار بەرۋ وتە ماڭىزدى، – دەپ انۆار ناسيروۆ ءوز ويىن ورتاعا سالدى.


وزبەكستان پرەزيدەنتى جانىنداعى ستراتەگيالىق جانە ايماقارالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى بوبۋر ۋسمانوۆ ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋگە توقتالدى:

– ەكونوميكالارىمىزدىڭ باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتارىن، ولاردىڭ ءبىرىن-بىرى تولىقتىرۋىن پايدالانىپ، سونىمەن قاتار ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ درايۆەرى بولىپ تابىلاتىن ونەركاسىپتىك كووپەراسيا جوبالارىن كەشەندى دامىتۋ قاجەت. وسى ماقساتتا ءبىز حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ساۋدا، لوگيستيكالىق جانە يندۋستريالىق جوبالاردى دامىتۋ تاجىريبەسىن جالعاستىرۋدى ۇسىنامىز، – دەدى.

 

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار