قازاقستاندا جۇزدەگەن مىڭ ادام ساۋىقتىرۋعا ءزارۋ. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ رەسمي مالىمەتىنشە، 27 ماۋسىمداعى جاعداي بويىنشا COVID-19 ىندەتىنەن جازىلعاندار سانى 391 مىڭ 596 ادامدى قۇرايدى. بۇل سان كۇن سايىن شامامەن 1 مىڭداي ادامعا (بۇگىن 1 025 ادام) كوبەيىپ وتىرادى.
بۇعان قوسا، 27 ماۋسىمداعى جاعدايعا سايكەس، 52 مىڭ 143 ادام كۆي نىشاندارى بار پنيەۆمونيامەن اۋىرىپ، ايىققان.
وسىلايشا، ءقازىردىڭ وزىندە جالپى سانى 443 مىڭنان استام ادام مەملەكەت ەسەبىنەن ساناتورييدە دەمالۋعا، ساۋىقتىرۋدان وتۋگە مۇمكىندىك الۋعا ءتيىس بولاتىن.
"ءسۇيىنشى" سۇراعان جاڭالىعى جالعان با؟
"الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى" وزىندە ساقتاندىرىلعان جانە اي سايىن ۇزبەي جارنا تولەپ وتىرعان ازاماتتارعا سونداي مۇمكىندىك ۇسىنىلاتىنىن مالىمدەپ، قۋانتتى. قوردىڭ حابارلاۋىنشا، COVID-19 جانە كوروناۆيرۋستىق پنيەۆمونيامەن اۋىرعان ناۋقاستار الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ ەسەبىنەن وڭالتۋ قىزمەتتەرىن الادى. وسى ماقساتتا دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى حالىققا "مەديسينالىق وڭالتۋ كورسەتۋ قاعيدالارىنا" ءتيىستى تولىقتىرۋلار ەنگىزدى.
ناۋقاستاردى COVID-19-دان كەيىن قالپىنا كەلتىرۋ بىرنەشە كەزەڭنەن تۇرادى. اۋرۋحاناعا جاتقىزۋ كەزەڭىندە – قالپىنا كەلتىرۋ شارالارىنىڭ كەشەنى باستالادى، ولار تىنىس الۋدى قالىپقا كەلتىرۋگە، اسقىنۋلاردىڭ دامۋىن ازايتۋعا، ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا جانە مازاسىزدىق پەن دەپرەسسيا بەلگىلەرىن جەڭىلدەتۋگە باعىتتالعان. اۋرۋحانادان شىققاننان كەيىن اۋرۋ اعىمىنىڭ اۋىرلىعىنا، ىلەسپە پاتولوگيالاردىڭ بولۋىنا بايلانىستى پاسيەنت مەديسينالىق وڭالتۋدىڭ 2-كەزەڭىنە نەمەسە بىردەن 3-كەزەڭگە جىبەرىلۋى مۇمكىن. ول كەزەڭ امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق ۇيىمداردا، كۇندىزگى جانە تاۋلىكتىك ستاسيونارلاردا، وڭالتۋ ورتالىقتارىندا، ساناتوريي-كۋرورتتىق ۇيىمداردا جۇرگىزىلەدى. ايتا كەتۋ كەرەك، كوۆيدتان كەيىنگى سيندروم پسيحولوگيالىق قولداۋ شارالارىن دا قاجەت ەتەدى، – دەپ ءمالىم ەتتى قورداعىلار.
ءامسق ءتىپتى اۋرۋحاناعا جاتا الماي، ۇيدە ەمدەلۋگە ءماجبۇر بولعان كوۆيد-سىرقاتتار دا ساقتاندىرۋدىڭ وسى يگىلىگىنەن قاعىلمايتىنىن، 3 كەزەڭدى وڭالتۋعا قول جەتكىزە الاتىنىن باسا ايتتى.
ءاربىر پاسيەنت ءۇشىن وڭالتۋ كۋرسى اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن، ونىڭ قوسالقى اۋرۋلارىنىڭ بولۋىن، جاسىن جانە باسقاسىن ەسكەرە وتىرىپ، جەكە تاڭدالادى. COVID-19 جانە كوروناۆيرۋستىق پنيەۆمونيامەن اۋىراتىن ناۋقاستاردى وڭالتۋعا جىبەرۋ ءتارتىبى كەلەسىدەي: ول ءۇشىن ءسىز ۋچاسكەلىك دارىگەرمەن كەڭەسۋىڭىز كەرەك. ول دارىگەر پاسيەنتتىڭ جاعدايىن باعالاۋ ءۇشىن رەابيليتولوگ نەمەسە كوپ سالالى ماماندار توبىنىڭ كەڭەسىنە جولداما بەرەدى. تەكسەرۋ كەزىندە تىنىس الۋ فۋنكسياسى (ساتۋراسيا دەڭگەيى، كت/رەنتگەنوگرافيا دەرەكتەرى بويىنشا وزگەرىستەر)، كۇندەلىكتى ومىرگە قابىلەتتىلىگى (بارتەل يندەكسى) ەسكەرىلەدى، – دەپ ءتۇسىندىردى قور.
وڭالتۋ قىزمەتتەرىن كورسەتۋ ماقساتىندا ءامسق ءتىپتى 559 جەتكىزۋشىمەن شارتتار جاساسقانىن جەتكىزدى.
ۋادەنىڭ اقىرى نە بولدى؟
ەسكە سالا كەتسەك، "الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى" وسىنداي سوڭعى مالىمدەمەسىن 2020 جىلعى 6 قاراشادا قايتالاپ جاريالاعان. سودان بەرى سەگىز ايداي ۋاقىت ءوتتى. الايدا ايتىلعان ءسوز ايتىلعان جەرىندە قالعان. بۇگىنگە دەيىن پرەزيدەنت اكىمشىلىگى، ءماجىلىس پەن سەنات، مينيسترلىكتەر، ۇلتتىق كومپانيالار قىزمەتكەرلەرىنەن باسقا (ولارعا ونسىز دا جىل سايىن جولداما ۇلەستىرىلەدى)، بىلايعى جۇرتتىڭ – كوروناۆيرۋسپەن اۋىرعانداردىڭ بىردە ءبىرى مەدساقتاندىرۋ قورى ارقىلى شيپاجايدا ساۋىقتىرۋدان وتۋگە جولداما الا الماعان!
حالىق بولسا، الاڭداۋلى.
مەنىڭ 72 جاسار اجەم 2021 جىلعى ساۋىردە COVID-19 كۇردەلى ءتۇرىن باستان وتكەردى. قولىمىزدا وسىنى راستايتىن مەديسينالىق قۇجاتتار بار. وتكەن جىلعى قىركۇيەكتە اقپارات قۇرالدارى ساقتاندىرىلعان كەز كەلگەن ادام ساناتورييلەردە رەابيليتاسيادان وتە الادى دەگەن جاڭالىقتى جارىسا تاراتتى. اجەم مەملەكەت ەسەبىنەن ساقتاندىرىلعان. بيىلعى ماۋسىمدا ول ساناتورييگە رەابيليتاسيالىق ەمدەۋگە باعىتتاما الۋ جانە پورتالعا كەزەككە تۇرۋ ءۇشىن ءوزى تىركەلگەن №15 ەمحاناسىنداعى ۋچاسكەلىك تەراپيەۆتىنە جۇگىندى. الايدا مەديسينالىق ۇيىم ونىڭ ءوتىنىشىن ورىنداۋدان باس تارتىپتى. ەمحاناداعىلاردىڭ ايتۋىنشا، سەبەبى، دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنان بۇعان قاتىستى ەشقانداي بۇيرىق تۇسپەگەن، ونىڭ ۇستىنە ەمحانادا ءتيىستى نۇسقاۋلىق تا جوق. سوندا بۇل قالاي؟ قانشاما ايلار ءوتتى عوي! – دەپ قايران قالادى الماتىلىق اننا چۋماچەنكو مينيستر الەكسەي سويعا حاتىندا.
تالعات دوسماعامبەتوۆ تە مەدساقتاندىرىلعان ازاماتتاردىڭ ءبىرى. ءبىراق ونىڭ قىزىعىن كورە الماپتى. "مەن بەلىمدەگى گرىجا جانە پروترۋزياعا بايلانىستى ساۋىقتىرۋ دەمالىس ورنىنا بارعىم كەلەدى. وزىمدە مەديسينالىق ساقتاندىرۋ بار. اي سايىن جالاقىمنان جارنا ۇستاپ وتىرادى. سونىمەن بىرگە جۇمىس بەرۋشىم دە 2 پايىز كولەمىندە مەن ءۇشىن اۋدارىم جاسايدى.
مەن مىسالى، باتىس قازاقستان وبلىسىنداعى "اقجايىق ساناتورياسى" جشس-نا قاراستى "Nurbergen Health Resort" ساۋىقتىرۋ دەمالىس ورنىنا بارعىم كەلەدى. 26 شىلدەدەن باستاپ ەمدەلسەم دەپ ەدىم. ءمامس جۇيەسى ارقىلى ساۋىقتىرۋدان وتكىم كەلەدى"، – دەيدى ول.
كەيبىر ازاماتتار امسق-تەن ەش قايىر بولماعان سوڭ وعان قول سىلتەپ، تۇڭىلگەن جايى بار. ولار مەملەكەت ەڭ قۇرىسا، زەينەتاقى جيناقتارى ەسەبىنەن ساناتورييدە ساۋىقتىرۋدان وتۋگە مۇمكىندىك بەرسىن دەيدى.
ءاۋ باستا، اقپان ايىندا زەينەتاقى جيناقتارىن پايدالانۋعا بولادى دەگەن باعىتتار اراسىندا "وتاندىق مەديسينالىق ۇيىمداردا، سونىڭ ىشىندە قازاقستان اۋماعىنداعى شيپاجاي-كۋرورتتىق جاعدايلاردا مەديسينالىق رەابيليتاسيا" دەگەن تارماق بولعان. ەندى قاجەت بولعاندا، 24 ماۋسىمدا ءتيىستى سايتقا كىرىپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بەكىتكەن قاعيجانى جانە بزت ەسەبىنەن ەمدەلۋگە بولاتىن اۋرۋلار ءتىزىمىن قاراسام، بۇل قىزمەت جوق. ايتپەسە، كۋرورتتىق ەمدەلۋگە جولداما الا قويايىن دەپ ۇمىتتەنگەنمىن، – دەپ قاپالانادى نۇربول ايماعامبەتوۆ.
شەنەۋنىكتەر شابان جۇرىسىنەن جاڭىلمادى
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مەديسينالىق كومەكتى ۇيىمداستىرۋ دەپارتامەنتى بۇل ماسەلە بويىنشا تۇسىنىكتەمە بەردى. ۆەدومستۆو كوروناۆيرۋسپەن جانە كوۆيد بەلگىلەرى بار پنيەۆمونيامەن اۋىرىپ، جازىلعان ازاماتتارعا ساۋىقتىرۋ قاجەت بولاتىنىن جاسىرمادى.
مەمورگاننىڭ حابارلاۋىنشا، COVID-19 كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىنان ايىققاننان كەيىن مەديسينالىق رەابيليتاسيا مامانداندىرىلعان بولىمدەردە نەمەسە وڭالتۋ توسەكتەرىندە، سونداي-اق امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق ۇيىمداردا، كۇندىزگى ستاسيونارلاردا، تاۋلىك بويعى ستاسيونارلاردا، وڭالتۋ ورتالىقتارىندا، ساناتوريي-كۋرورتتىق ۇيىمداردا، ۇيدەگى ستاسيونارلاردا نەمەسە قاشىقتىقتان مەديسينالىق قىزمەت كورسەتۋ جاعدايىندا جۇزەگە اسىرىلادى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ "مەديسينالىق وڭالتۋ كورسەتۋ قاعيدالارىن بەكىتۋ تۋرالى" 2020 جىلعى 7 قازانداعى №قردسم-116/2020 بۇيرىعىنا سايكەس، كۆي-دى باستان وتكەرگەن پاسيەنتتەرگە مەديسينالىق وڭالتۋ "دەنساۋلىقتىڭ قىزمەت ەتۋىنىڭ حالىقارالىق جىكتەمەسىنە" سايكەس، پاسيەنتتىڭ جاعدايىنا، رەابيليتاسيا الەۋەتىنىڭ دەڭگەيىنە، اۋرۋدىڭ اعىمىنا بايلانىستى جۇرگىزىلەدى. ءقازىرى كەزدە جەكەمەنشىك ساناتوريي-كۋرورتتىق ۇيىمداردى مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قوسۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر. سودان كەيىن ولاردا مەديسينالىق وڭالتۋ قىزمەتتەرىن تۇتىنۋ مۇمكىن بولادى. ال ساناتوريي-كۋرورتتىق ەمدەۋدەن ءوتۋ ءۇشىن قانداي كورسەتىلىمدەر بولۋى كەرەكتىگىن انىقتاۋ ءۇشىن ازامات ءوزى تىركەلگەن ەمحاناعا جۇگىنۋى قاجەت، – دەپ ءتۇسىندىردى دسم مەديسينالىق كومەكتى ۇيىمداستىرۋ دەپارتامەنتى.
جالپى، وڭالتۋ پروسەسىنە جەكەمەنشىك ساناتورييلەر مەن كۋرورتتاردى قوسپاي بولمايدى. سەبەبى، مەملەكەتتىك شيپاجايلار شەنەۋنىكتەردەن اسپايتىنىن، قالعان بولىگى اقشا تولەيتىن دەمالۋشىلارمەن تولاتىنى جاسىرىن ەمەس. سودان قاراپايىم بۇقاراعا ول جاقتا ۇلتاراقتاي ورىن دا تيمەيدى. دەمەك، دەنساۋمينى مەن ءامسق قورى جەكەمەنشىك ساناتوريي، كۋرورتتىق ۇيىمداردى ءمامس جۇيەسىنە قوسۋدى تەزدەتسە دەپ كۇتىپ وتىر حالىق. ءقازىر كوپتەگەن ادام كوروناۆيرۋستان كەيىن جۇرە الماي قالىپ جاتىر. ايتپەسە، ساۋىقتىرۋدان وتە الماي، جارىمجان بولعان ادامدار سانى ارتا بەرمەك.
جانات ارداق
